Buket Gündüz. Kadı Ahmed Gaffârî’nin Târîh-i Cihân-ârâ isimli eserinde Türk hanedanları (Osmanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safevîler). Yüksek lisans tezi (2019)

Buket Gündüz. Kadı Ahmed Gaffârî’nin Târîh-i Cihân-ârâ isimli eserinde Türk hanedanları (Osmanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safevîler). Yüksek lisans tezi. Kastamonu: T.C. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019, VIII+219 s.

İÇİNDEKİLER

ÖZET … IV
ABSTRACT … V
ÖNSÖZ … VI
İÇİNDEKİLER … VII
KISALTMALAR … VIII
GİRİŞ … 1
2. ŞAH TAHMASB DÖNEMİ SAFEVÎ TARİHÇİLİĞİ VE KADI AHMED GAFFÂRÎ’NİN TÂRÎH-İ CİHÂN-ÂRÂ İSİMLİ ESERİ … 10
2.1. Şah Tahmasb Dönemi Safevî Tarihçiliğine Genel Bir Bakış … 10
2.1.1.Genel Tarihler … 11
2.1.2. Hanedan Tarihleri … 16
2.2. Kadı Ahmed Gaffârî’nin Hayatı ve Eserleri … 19
2.2.1. Hayatı ve Faaliyetleri … 19
2.2.2.Gaffârî’nin Târîh-i Cihân-ârâ İsimli Eseri … 21
3. TÂRÎH-İ CİHÂN-ÂRÂ’NIN TÜRKÇE TERCÜMESİ … 32
3.1. Osmanlılar … 32
3.2. Karakoyunlular … 41
3.3. Akkoyunlular … 46
3.4. Safevîler … 56
KAYNAKÇA … 132
EKLER … 141
EK-1: Resimler … 141
EK- 2: Târîh-i Cihân-ârâ’nın Farsça Metni … 146
ÖZGEÇMİŞ … 218

Özet

Türk tarihi içinde önemli yere sahip olan Osmanlı, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Safevî devletlerine dair pek çok kaynaklar bulunmaktadır. Bu kitaplarların her biri tarihimizin aydınlatılması açısından ehemmiyyeti haizdir. XVI. yüzyıl Safevî tarihçilerinden Kadı Ahmed Gaffârî’nin Târîh-i Cihân-ârâ adlı eseri şimdiye kadar günümüz Türkçesine tercüme edilmemiştir. Çalışmamızda bu kaynaktan yola çıkılarak, yukarıda isimlerini andığımız dört büyük Türk devletlerinin tarihine ilişkin bilgiler verilmiştir. Amacımız Târîh-i Cihân-ârâ eserinin ilgili kısımlarını Farsçadan Türkçeye çevirip değerlendirmek ve Türk tarihine yeni bir ana kaynak kazandırmaktır. Gaffârî, Târîh-i Cihân-ârâ isimli eserini Şah Tahmasb’a ithaf etmiştir. Türk tarihi açısından değerli bir eser olarak kabul edilmektedir. Çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Şah Tahmasb dönemi (1524 1576) Safevî tarihçiliğini ve Kadı Ahmed Gaffârî’nin Târîh-i Cihân-ârâ isimli eserinin incelenmesini ele almaktadır. Bu bölümde Şah Tahmasb devrindeki Safevî tarihçlilerinin çoğunun devlet görevinde bulundukları için gerçekleşen olaylara bizzat kendileri şahit oldukları tespit edilmiş ve bu bakımdan onların eserlerinin söz konusu dönemin ana kaynakları olarak önemine değinilmiştir. İkinci bölümde Kadı Ahmed Gaffârî’nin Târîh-i Cihân-Ârâ isimli eserinin Farsçadan günümüz Türkçesine tercüme ettik. Sonuç kısmında eseri değerlendirerek, daha önceki tarihî kitaplarda yer almayan bilgileri ele alıp çalışmamıza ekledik.

Abstract

There are many sources on Ottoman, Karakoyunlu, Akkoyunlu and Safavid states which have an important place in Turkish history. Each of these books is of great importance for the illumination of our history. One of the Safavid historians in XVI century is Kadi Ahmed Gaffarî. His Târîkh-i Jahân-ârâ, has not been translated into modern Turkish until now. In this study, starting from this source, information is given about the history of the four major Turkish states mentioned above. Our aim is to translate and evaluate the relevant parts of Târîkh-i Jahân-ârâ from Persian into Turkish and to gain a new main source for Turkish history. Gaffârî dedicated his work, Târîkh-i Jahân-ârâ to Shah Tahmasb. It is accepted as a valuable work in terms of Turkish history. Our study consists of two parts. The first part deals with the Safavid historiography of the Shah Tahmasb period (1524-1576) and the analysis of Kadı Ahmed Gaffârî’s Târîkh-i Jahân-ârâ. In this section, it was determined that most of the Safavid hisorians in the period of Shah Tahmasb personally witnessed the events that took place because they were in the state duty and the importance of their works as the main sources of the period in question. In the second part, we translated Kadı Ahmed Gaffârî’s Târîkh-i Jahân-ârâ from Persian into modern Turkish. In the conclusion part, we evaluated the work and found the information not included in the previous historical books and added it to our study.