CEBELE b. HÂRİSE

Bi’setten önce doğduğu sanılmaktadır. Babası Hârise de sahâbîdir. Cebele henüz çocuk yaşlarında iken annesi ölünce küçük kardeşi Zeyd’le birlikte öksüz kaldı. İki kardeş bir süre annelerinin babası olan dedelerinin himayesine girdiler. Daha sonra amcaları gelerek yeğenlerini büyütmeye kendilerinin daha lâyık olduklarını söylediler ve Cebele ile Zeyd’i istediler. Ancak dedelerinin arzusu üzerine Zeyd’i ona bıraktılar, Cebele’yi yanlarına aldılar. Kabilelerine yapılan bir baskın sonucu esir alınan Zeyd Mekke’de Hz. Hatice tarafından satın alındı ve sonra Resûlullah’a hediye edildi. Hz. Peygamber Mekke’de iken Cebele bir ara babasıyla Mekke’ye gitti. Babası Zeyd’in yanında kaldı, Cebele geri döndü. Daha sonra tekrar Resûl-i Ekrem’in huzuruna çıkarak müslüman oldu. Muhtemelen babasının ölümü üzerine Hz. Peygamber’in yanına tekrar geldi ve kardeşi Zeyd’i istedi. Resûl-i Ekrem âzat etmiş olduğu Zeyd’i ağabeyi ile gidip gitmemekte serbest bıraktı. Ancak Zeyd hiç kimseyi Hz. Peygamber’e tercih edemeyeceğini söyleyince Cebele geri dönmek zorunda kaldı. Esasen daha önce de Zeyd’i alıp götürmek üzere babası ile amcası Mekke’ye gelmiş, Zeyd ise Hz. Peygamber’in yanında kalmayı tercih etmişti. Cebele’ye, “Sen mi büyüksün yoksa Zeyd mi?” diye sorulduğu, onun da, “Ben önce doğdum, ama o benden büyüktür” dediği rivayet edilir. Cebele’nin ne zaman ve nerede vefat ettiği belli değildir.

Tâbiîn âlimlerinden Ebû İshak es-Sebîî ile Ebû Amr eş-Şeybânî’nin kendisinden rivayette bulundukları kaynaklarda zikredilen Cebele’nin Hz. Peygamber’den rivayet ettiği bir hadise Nesâî’nin es-Sünen’inde yer verdiği anlaşılmaktadır (bk. İbn Hacer, I, 456-457). Bu rivayete göre Cebele Hz. Peygamber’den kendisine faydalı bir şey öğretmesini istemiş, Hz. Peygamber de yatağına girdiği zaman uyumadan önce Kâfirûn sûresini okumasını tavsiye etmiştir.

BİBLİYOGRAFYA

Tirmizî, “Menâḳıb”, 40.

Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, II, 217, 218.

İbn Abdülber, el-İstîʿâb, I, 93.

İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, I, 319.

Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, I, 223-225.

İbn Hacer, el-İṣâbe (Bicâvî), I, 456-457.

a.mlf., Tehẕîbü’t-Tehẕîb, II, 61.