Asıl adı Mehmed Cemâleddin olup Şeyh Hamdullah’ın dayızadesidir. Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. Hattat tezkirelerinde seksen yıl yaşadığı kaydedildiğine göre 835-840 (1432-1437) yılları arasında doğmuş olmalıdır. Anadolu’nun yedi üstadından (esâtize-i Rûm) kabul edilir. Aklâm-ı sitteyi babası Celâl Amâsî’den öğrenerek icâzet aldı. Nesihte Şeyh Hamdullah yolunda kendine has bir tavra sahip olmuştur. Zamanında sülüs, nesih ve rikā‘ hatlarını en güzel şekilde yazanlardandı. İstanbul’da Nihat Karani hat koleksiyonunda bulunan “Duâ-i Üsbûiyye”si, onun muhakkak ve rikā‘ hatlarında eriştiği mükemmelliği göstermektedir. Amasya’da Beyazıt Camii kubbe göbeğine müsennâ celî hatla Fetih sûresini yazdığı Gülzâr-ı Savâb’da bildirilmekteyse de kubbe tamir gördüğü için bu yazı şimdi mevcut değildir. Ayrıca İstanbul Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’nde kayıtlı (nr. 97), 913 (1507) yılında yaşlılık döneminde yazdığı bir mushafı bulunmaktadır. Cemal Amâsî, Şeyh Hamdullah, Muhyiddin ve Abdullah Amâsî gibi Osmanlı hat üslûbunun teşekkülünde öncülük etmiş bir hattattır. Kardeşi Celâlzâde Muhyiddin Amâsî hakkında söylenmiş bir methiyenin son beytinde Cemal Amâsî’nin de hat sanatındaki mevkii şöyle dile getirilmiştir: “Karındaşı Cemâl’in hattı dahi / Teberrükdür Sıfâhân u Herî’de.”
BİBLİYOGRAFYA
Müstakimzâde, Tuhfe, s. 397.
Suyolcuzâde, Devhatü’l-küttâb, s. 30.
Gülzâr-ı Savâb, s. 54.
Habîb, Hat ve Hattâtân, İstanbul 1306, s. 82.
Mustafa Hilmi Efendi, Mîzânü’l-hat, Millet Ktp., Ali Emîrî, Tarih, nr. 812, s. 144, 145.
Amasya Târihi, I, 219.
Ayverdi, Fâtih Devri Hattatları, s. 22.
Şevket Rado, Türk Hattatları, İstanbul, ts. (Yayın Matbaacılık), s. 47.
Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, II, 614.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1993 yılında İstanbul’da basılan 7. cildinde, 301 numaralı sayfada yer almıştır.