Cengiz İmparatorluğu hakkında ilk tarih kayıtları: Meng Ta pei lu ve Hei Ta shi lu (2012)

Cengiz İmparatorluğu hakkında ilk tarih kayıtları: Meng Ta pei lu ve Hei Ta shi lu. Çeviren: Ankhbayar Danuu; Hazırlayan: Mustafa Uyar. 2012, 189 s. ISBN 9789754378979

Arka kapaktan:

Moğolların Gizli Tarihi ve Altan Topçi adlı Moğolca kaynaklar; Ata Melik Cüveynî’nin Târih-i Cİhângüşâ’sı ve Reşîdüddin Fazlullah Hemedânî’nin Câmi-el-Tevârîh’i gibi Farsça eserler; Plano Carpini, William von Rıbruk ve Marco Polo gibi Batılı seyyahların notları Moğol İmparatorluğu tarihinin muasır kaynakları konumundadırlar. Elinizdeki çalışmada yar alan Shao Hung’un Meng Ta pei lu (Moğol Tatarların umumî tarihi) adlı eseri ve Peng Da Ya ile Xiu Ting’un kaleme aldığı Hei Ta shi lu (Kara Tatarlara dair muhtasar), yukarıda ismi geçenlerden önce telif edilmiş olmaları ve içerdikleri malumat bakımından, en az onlar kadar önem arz etmektedir.

Meng Ta pei lu ve Hei Ta shi lu, 1221 ve 1237 yıllarında Moğol ülkesini bizzat ziyaret eden elçilerin gözlemlerini içermektedir. Söz konusu iki eser, Moğol İmparatorluğunun ilk devresi kadar, bu dönem Moğol – Çin ve Moğol – Türk ilişkileri hakkında da önemli malumat vermektedir. Her iki eser de, Moğolların maddi ve manevi kültürüne ilişkin birçok veri sunmaktadır. Ayrıca, elinizdeki eserde, kaynaklardaki bilgilerin açıklanması sırasında, Moğollar hakkında bilgi veren diğer Çin kaynaklarına da müracaat edilmiştir; bu sayede başka kaynaklarda yer alan Moğollar ile ilgili malumattan da haberdar olunabilmektedir. Bir kısmını sayabildiğimiz sebepler haiz oldukları öneme binaen, bu iki kaynak eserin Türkçeye kazandırılmasının faydalı olacağı düşünülmüştür. Bu çalışmanın, ülkemizde yapılan Moğol tarihi araştırmalarına ve ilgili çalışmalara, önemli bir katkı sağlayacağı kanaatindeyiz.

Keywords: 黑鞑事略, Hēidá shìlüè, Heida shilüe, 黑韃事略, Hei-da shi-lue, Hēi dá shìlüè, Хэй-да ши-люэ, Краткие сведения о чёрных татарах, Короткий опис чорних татар, Short report on the Black Tatars, Abridged records on the Black Tatars, Kurze Informationen über die schwarzen Tataren, Kara Tatarlara dair muhtasar, 彭大雅, Peng Dai, Pʻeng Ta-ya, Пэн Дая, Пэн Да-я, 徐霆, Xu Ting, Sü Tʻing, Сюй Тин, 蒙韃備錄, 蒙鞑备录, 蒙韃備録, Méng dá bèi lù, Mengda beilu, Mengda Beilu, Mengda beilu, Meng-da bei-lu, Meng da bei lu, Meng Da bei lu, Měngdá Bèilù, Méngdá bèilù, Meng-ta pei-lu, Мэн-да бэй-лу, Vollständige Beschreibung der mongolischen Tataren, Thorough Account of the Mongol Tartars, Record of the Mongols and Tatars, Moğol Tatarların umumî tarihi, Moğol-Tatarların umumî tarihi, Полное описание монголо-татар, Монгол татаарын бүрэн тодорхойлолт, 趙珙, 赵珙, Zhao Hong, Zhào Gǒng, Zhao Gong, Чжао Хун, 孟珙, Meng Gong, 王國維, 王国维, Wang Guowei, Wáng Guówéi, Wang Kuo-wei, Ван Говэ́й, Ван Говэй, Ван Го-вэй.