Cevdet Ergül. II. Abdülhamid’in doğu politikası ve Hamidiye Alayları (1997)

Cevdet Ergül. II. Abdülhamid’in doğu politikası ve Hamidiye Alayları. İzmir: Çağlayan yayınları, 1997, 118 s. ISBN 975716626X, ISBN 9789757166269

20. yüzyıla girerken asırlarca, Avrupa milletlerine hükmetmiş koca Osmanlı İmparatorluğu iç bunalımların eşiğindeydi. Düvel-i Muazzama olarak bilinen Rusya-İngiltere-Fransa üçlüsü, 19. yüzyıl boyunca imparatorluk üzerinde baskılarını sürekli olarak artırdılar. Amaç OsmanlI’nın egemenlik alanını daraltmak, devletin bünyesinde bulunan azınlıklara geniş haklar sağlamak ve Müslüman olmasına rağmen bazı toplumları sunî ırk teorileri ile ayaklandırmak suretiyle, devletin hızlı bir bölünme ve çöküşe gitmesine zemin hazırlamaktı. Buna dayalı olarak Osmanlı devleti bir dizi reformlar yaptı. Devlet; tarihinde ilk defa II. Abdülhamid’le meşrutî yönetimlerle tanıştı. Berlin Konferansı’nda muhtar bir Ermeni devleti plânının yanı sıra, Kürtler için de ıslahât öngörülüyordu. Ermenilerle Kürtleri aynı anda zikretmek Batılıların işini kolaylaştıracaktı. Fakat Sünnî Kürt toplumunu süratle kendi yanına almayı başaran II. Abdülhamid, Ermenilere karşı Kürt toplumunu örgütlemeyi hedefliyordu. Kısa zamanda bu işi de başardı.

Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Kürt toplumunun sosyal-kültürel yapılarını içermektedir. İkinci bölüm, “Doğu Probleminin Çıkışı ve Çözümleri” başlığı altındadır. Üçüncü bölüm ise Hamidiye Alaylarının kuruluştan, lağvedilmelerine kadarki süreyi içeren bir inceleme ile son bulmaktadır. Ayrıca bu çalışma ‘‘Doğu ve Kürt problemine II, Abdülhamid’in ürettiği çözüm nedir?” sorusuna cevap vermektedir.