Ebû Hanîfe ed-Dineverî. el-Ahbâru’t-tıvâl (2017)

Ebû Hanîfe ed-Dineverî. el-Ahbâru’t-tıvâl. Çevirenler: Zekeriya Akman, Hüseyin Siyabend Aytemür; Seri: Ankara Okulu yayınları: 244, İslam klasikleri: 7. Ankara: Ankara Okulu yayınları, 2017, 488 s. ISBN 9786059281522

Ebû Hanîfe Ahmed ed-Dineverî

Adı Ebû Hanîfe Ahmed b. Dâvûd b. Venend ed-Dineverî’dir. Hicri üçüncü asrın başlarında doğduğu tahmin edilmektedir. Dinever şehrinde doğmuş, büyümüştür. İslam tarihi kaynaklarında ve bibliyografik eserlerde Dineverî’nin nesebi hakkında kesin bir kanaat ve yeterli bir bilgi bulunmamaktadır. Dinever, Ahmed b. Dâvûd’un doğduğu ve oraya nispet edildiği köydür. Burası lrak’ın Fars bölgesindeki bir yerleşim alanıdır. Dineverî, temel eğitimini Dinever’de aldıktan sonra, botanik bilgisini geliştirmek için Arap Yarımadası’nda yaşayan bedeviler arasında ve İran, Irak, Filistin, Suriye, Afganistan, Belucistan, Horasan gibi bölgelerde dolaşarak bitkiler hususunda zengin bilgiler toplamıştır. Lügat ilimlerini öğrenmek için Basra ve Kûfe’de kalmış; Medine’ye gitmiş uzun bir müddet Arap Körfezi’nde kalmış, 235/850 tarihinde İsfahan’a gitmiş, orada rasat ve rasat neticeleriyle ilgilenmiş, birbirinden tamamıyla farklı olan tefsir, edebiyat, botanik, tarih, astronomi ve matematik gibi ilimlerle uğraşmış, asıl şöhretini botanik ve tarih – alanlarında kazanmıştır. Birbirinden farklı olan ilimlerle ilgili 25’ten fazla eser yazmıştır. Hayatının birçok yönüyle ilgili bilgiler günümüze ulaşmadığı gibi eserlerinin de çoğu günümüze ulaşmamıştır. Yazmış olduğu eserlerin birçoğunun sadece isimleri günümüze ulaşabilmiştir. Dineverî’nin botanikle ilgili yazdığı Kitâbu’n-Nebat ve tarih alanındaki Kitâbu’l-Ahbârı’t-tıvâl adlı eserlerinden, kendisinden sonra gelen birçok alim faydalanmıştır. (283/895) tarihinde Dinever’de vefat etmiştir.

Zekeriya Akman

1971 Şanlıurfa doğumludur. İlkokulu Şanlıurfa’da, orta ve lise tahsilini ise Gaziantep Nizip İmam Hatip Lisesinde tamamladı. 1994 yılında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden mezun oldu. İstanbul’da özel bir kolejde öğretmenlik yaptı. 1995-2001 yıllarında Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki çeşitli okullarda öğretmenlik yaptı. 1998 yılında Ebû Hanîfe ed-Dineverî’nin hayatı ve Ahbâru’t-tıvâl adlı eseri isimli teziyle Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde İslam tarihi alanında yüksek lisans yaptı. 2000 yılında askerlik görevini kısa dönem erbaş olarak Erzurum’da yaptı. 2001 yilında, İnönü Üniversitesine araştırma görevlisi olarak atandı. Aynı yıl, YÖK tarafından doktora yapmak üzere geçici görevle Ankara Üniversitesine gönderildi. 2002-2005 yıllarında Başbakanlık Osmanlı Arşivinde araştırmalar yaptı. 2002-2006 yıllarında, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde araştırma görevlisi olarak çalıştı . Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Osmanlı tarihi üzerine doktora yaptı. 2006 yılında Osmanlı Kurumlar Tarihi alanında yazmış olduğu tez, 2009 yılında Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından Osmanlı’nın son döneminde bir üst Kurul Dâru’l Hikmeti’l-İslâmiye adıyla yayımlandı . Üniversitelerdeki görevlerinden sonra çeşitli Bakanlıklarda uzman, yönetici ve müşavir olarak görev yaptı. İslam tarihi ve Osmanlı tarihi üzerine yayımlanmış kitap ve makaleleri bulunmaktadır. 2014 yılında doçent oldu.

Arka kapaktan:

el-Ahbâru’t-tıvâl eski çağ İran tarihini olabildiğince detaylı aktarımları yanında Hz. Ömer dönemi fetihlerinden başlayarak müellifin kendi devrine yakın Mu‘tasım dönemine kadar anlatımlar sunuyor. Aktardığı kimi rivayetler çok ilginç sonuçlar verecek nitelikte olup bu yönüyle araştırmacılar için değerli malzemeler sunmaktadır.