EİMME-i ERBAA

“Dört imam” anlamına gelen bu terkip dört büyük fıkıh mezhebinin kurucuları olan Ebû Hanîfe, Mâlik b. Enes, Muhammed b. İdrîs eş-Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel için kullanılmıştır. Tabirin ilk olarak ne zaman ortaya çıktığı bilinmemektedir. Ancak mezheplerin kuruluş dönemlerini tamamlayıp belli bir yaygınlık kazandıktan ve dört Sünnî mezhebin dışında kalan Sünnî mezheplerin mensupları azaldıktan sonra (yaklaşık V./XI. yüzyıl) kullanılmaya başlandığı söylenebilir. Eimme-i erbaa terkibinin yerleşmesinden sonra yazılan fıkıh ve usûl-i fıkıh kitaplarında adı geçen dört imamın ittifakı ve ihtilâfından söz edilirken bu tabir kullanılmıştır. Bazı müelliflerin eimme-i erbaa yerine sadece “erbaa” kelimesine yer verdiği de görülür. Dört imamdan biri diğerlerine muhalefet ederse muhalefet edenin adı açıkça verildikten sonra geri kalan üç imam için “eimme-i selâse” terkibi kullanılır. Hanefî fıkıh kitaplarında ise “eimmetünâ es-selâse” (üç imamımız) tabiriyle Ebû Hanîfe ve talebeleri Ebû Yûsuf ile Muhammed b. Hasan kastedilmektedir.

BİBLİYOGRAFYA

Lisânü’l-ʿArab, “emm” md.

Kureşî, el-Cevâhirü’l-muḍıyye, II, 419.

İbn Cüzey, el-Ḳavânînü’l-fıḳhiyye, Beyrut, ts. (Dârü’l-kalem), s. 8.

İbn Âbidîn, Reddü’l-muḥtâr, I, 66.

Leknevî, el-Fevâʾidü’l-behiyye, s. 248.

Bilmen, Kamus², I, 323.

Mv.F, I, 75.

Vehbe ez-Zühaylî, Uṣûlü’l-fıḳhi’l-İslâmî, Dımaşk 1406/1986, II, 1139.