er-Risâle Dergisi Bağlamında Belâgatta Yenileşme ile İlgili Tartışmalar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 343 – 369, 30.06.2024

Recep Bahadır Haydaroğlu Yılmaz Özdemir

https://doi.org/10.53352/tevilat.1473200

Öz

With the French occupation, contact with the West was established, leading to political, cultural, sociological, scientific, and literary transformations in Egypt. Foremost among these transformations was the serious critique and preservation of the classical scholarly heritage, especially in literature. One of the prominent platforms where literary culture was critically examined was al-Risālah journal. Founded by its owner and editor Ahmad Hasan al-Zayyāt, this journal left a colossal cultural legacy through its weekly publications from 1933 to 1953, amounting to 1,025 issues. al-Risālah included articles on history, culture, and politics, as well as discussions on Arabic literature, poetry, stories, language, and rhetoric. This study comparatively analyzes a selection of articles published in al-Risālah that involve debates between proponents of renewal (tajdīd) and the conservative defenders of classical rhetoric. In these articles, which are written as mutual refutations, proponents of renewal often criticized classical rhetoric through structural critiques, such as its relationship with other sciences, as well as through critiques based on concepts and definitions. In response, the defenders of classical rhetoric accused the critics of superficiality and ignorance of classical literature, countering the critiques with evidence drawn from classical works.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Renewal/Tajdīd, Egypt, al- Risālah Journal, Ahmad Hasan al-Zayyāt.

Kaynakça

• Askerî, Ebu Hilâl. Kitâbü’ṣ-Ṣınaʿateyn el-Kitâbe ve’ş-’şiʿr. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1956.
• Avnî, Ḥâmid. el-Minhâcu’l-vâḍıḥ li’l-belâga. Kahire: Mektebetü’l-Ezheriyye Li’t-Türâs̱, 2022.
• Aydın, Cemal Abdullah. Ahmed Hasan Zeyyat ve Arap Edebiyatındaki Yeri. İstanbul: Kitâbî Yayınları, 2016.
• Benli, Ali. “Ahmed Hasan ez-Zeyyât ve Edebiyat Anlayışı”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 49 (Aralık 2015), 183-195.
• Billâh, Yaḥyâ b. Hamza el-Müeyyed. et-Ṭırâzü’l-müteḍammin li-esrâri’l-belâga. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Ḥidiviyye, 1914.
• Cumahî, İbn Sellâm. Ṭabaḳātü fuḥûli’ş-şuʿarâ. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 9. Basım, 2001.
• Cürcânî, Abdülkāhir. Esrârü’l-Belâga. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1. Basım, 1991.
• Cürcânî, Abdülkāhir el-. Delâʾilü’l-iʿcâz. Kahire: Matbaatü’l-Medenî, 3. Basım, 1996.
• Endelûsî, İbn ʿAbdirabbih. el-ʿİḳdü’l-ferîd. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 1. Basım, 1983.
• İbn Abdillâh, Ebu Muhammed et-Tayyib. Ḳilâdetü’n-Naḥr fî vefayâti ʿayâni’d-dehr. Cidde: Dârü’l-Minhâc, 1. Basım, 2008.
• İbn ‘Aşûr, Muhammed Tâhir. et-Taḥrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: Dârü’t-Tunusiyeti li’n-neşr, 1984.
• Ḳazvînî, Ḫaṭîb. el-Îḍâh. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 1. Basım, 2003.
• Özli, Zehra. er-Risâle Dergisi’nin XX. Yüzyıl Arap Edebiyatındaki Yeri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Sekkâkî, Ebu Yaʿkub. Miftâḥu’l-ʿulûm. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 2. Basım, 1987.
• Seyyid Muhammed, Muhammed. ez-Zeyyât ve’r-Risâle. Riyad: Dâru’r-Rifâʿî, 1. Basım, 1982.
• Şâhîn, Kâmil es-Seyyid. “ʿUlûmu’l-Belâğa beyne’l-Ḳudâmâ ve’l-Muḥdes̱în”. er-Risâle 692 (1946), 1118.
• Tantâvî, Ali. “İlâ Üstâz Ali el-ʿAmmârî”. er-Risâle 689 (1946), 1039.
• Teftâẓânî, Saʿdüddîn Mesʿûd b. Faḫriddîn Ömer. el-Muṭavvel şerḥu Telḫîṣi Miftâḥu’l-ʿulûm. İstanbul: Muharrem Efendi Matbaası, 2. Basım, 1890.
• Yûsî, Ebû Alî Nûruddîn Hasan. Zehrü’l-ekum fi’l-ems̱âl ve’l-ḥikem. Fas: Dârü’s-Ṣeḳâfe, 1981.
• Zeyyât, Ahmed Hasan. Vaḥyü’r-Risâle. Kahire: Matbaatü’r-Risâle, 1. Basım, 1940.
• ʿAmmârî, Ali. “el-Belâğa ve ʿİlmu’n-Nefs”. er-Risâle 682 (1946), 833-834.
• ʿAmmârî, Ali. “Maʿal-Belâğiyyîn”. er-Risâle 694 (1946), 1166-1167.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâga fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 690 (1946), 1049-1050.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâğa fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 687 (1946), 967-968.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâğa fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 690 (1946), 1049-1050.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâğa fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 697 (1946), 1245.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâğa fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 701 (1946), 1359.

er-Risâle Dergisi Bağlamında Belâgatta Yenileşme ile İlgili Tartışmalar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 343 – 369, 30.06.2024

Recep Bahadır Haydaroğlu Yılmaz Özdemir

https://doi.org/10.53352/tevilat.1473200

Öz

Fransız işgaliyle birlikte Batı ile temasa geçilmiş ve bu temasla Mısır’da; siyasi, kültürel, sosyolojik, ilmî ve edebî dönüşümler meydana gelmiştir. Başta edebiyat olmak üzere klasik ilmî miras, ciddi eleştiri ve koruma reflekslerine konu olmuştur. Edebî kültürün kritize edildiği önemli mahfillerden birisi de er-Risâle Dergisidir. Sahibi ve editörü Ahmed Hasan ez-Zeyyât tarafından kurulan dergi, 1933-1953 yılları arasında haftalık yayın yapmak suretiyle 1025 sayıdan meydana gelen devasa bir kültürel miras bırakmıştır. er-Risâle Dergisi; Tarih, kültür, siyaset konularının yanı sıra Arap edebiyatına dair şiir, öykü, dil ve belâgat tartışmaları gibi içeriklere sahip makaleler barındırmaktadır. Bu çalışma, klasik belâgatı eleştiren tecdid yanlıları ile söz konusu belâgatı savunan “muhafazakâr” yazarların er-Risâle Dergisinde yayınlanan bir kısım makalelerini mukayeseli olarak ele almaktadır. Karşılıklı reddiyeler şeklinde yazılan makalelerde, genellikle tecdid yanlıları tarafından klasik belâgatın diğer ilimler ile ilişkisi gibi yapısal eleştirilerin yanı sıra kavram ve tanımlar üzerinden de eleştiriler yapılmıştır. Buna karşılık klasik belâgat yanlıları, yapılan eleştirileri sığlık ve eleştiri sahiplerini klasik literatürü bilmemekle itham etmişlerdir. Söz konusu eleştirilere, klasik eserlerden deliller getirerek karşılık vermektedirler.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belâgatı, Yenileşme/Tecdid, Mısır, er- Risâle Dergisi, Ahmed Hasan ez-Zeyyât.

Kaynakça

• Askerî, Ebu Hilâl. Kitâbü’ṣ-Ṣınaʿateyn el-Kitâbe ve’ş-’şiʿr. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1956.
• Avnî, Ḥâmid. el-Minhâcu’l-vâḍıḥ li’l-belâga. Kahire: Mektebetü’l-Ezheriyye Li’t-Türâs̱, 2022.
• Aydın, Cemal Abdullah. Ahmed Hasan Zeyyat ve Arap Edebiyatındaki Yeri. İstanbul: Kitâbî Yayınları, 2016.
• Benli, Ali. “Ahmed Hasan ez-Zeyyât ve Edebiyat Anlayışı”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 49 (Aralık 2015), 183-195.
• Billâh, Yaḥyâ b. Hamza el-Müeyyed. et-Ṭırâzü’l-müteḍammin li-esrâri’l-belâga. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Ḥidiviyye, 1914.
• Cumahî, İbn Sellâm. Ṭabaḳātü fuḥûli’ş-şuʿarâ. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 9. Basım, 2001.
• Cürcânî, Abdülkāhir. Esrârü’l-Belâga. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1. Basım, 1991.
• Cürcânî, Abdülkāhir el-. Delâʾilü’l-iʿcâz. Kahire: Matbaatü’l-Medenî, 3. Basım, 1996.
• Endelûsî, İbn ʿAbdirabbih. el-ʿİḳdü’l-ferîd. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 1. Basım, 1983.
• İbn Abdillâh, Ebu Muhammed et-Tayyib. Ḳilâdetü’n-Naḥr fî vefayâti ʿayâni’d-dehr. Cidde: Dârü’l-Minhâc, 1. Basım, 2008.
• İbn ‘Aşûr, Muhammed Tâhir. et-Taḥrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: Dârü’t-Tunusiyeti li’n-neşr, 1984.
• Ḳazvînî, Ḫaṭîb. el-Îḍâh. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 1. Basım, 2003.
• Özli, Zehra. er-Risâle Dergisi’nin XX. Yüzyıl Arap Edebiyatındaki Yeri. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Sekkâkî, Ebu Yaʿkub. Miftâḥu’l-ʿulûm. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-’İlmiyye, 2. Basım, 1987.
• Seyyid Muhammed, Muhammed. ez-Zeyyât ve’r-Risâle. Riyad: Dâru’r-Rifâʿî, 1. Basım, 1982.
• Şâhîn, Kâmil es-Seyyid. “ʿUlûmu’l-Belâğa beyne’l-Ḳudâmâ ve’l-Muḥdes̱în”. er-Risâle 692 (1946), 1118.
• Tantâvî, Ali. “İlâ Üstâz Ali el-ʿAmmârî”. er-Risâle 689 (1946), 1039.
• Teftâẓânî, Saʿdüddîn Mesʿûd b. Faḫriddîn Ömer. el-Muṭavvel şerḥu Telḫîṣi Miftâḥu’l-ʿulûm. İstanbul: Muharrem Efendi Matbaası, 2. Basım, 1890.
• Yûsî, Ebû Alî Nûruddîn Hasan. Zehrü’l-ekum fi’l-ems̱âl ve’l-ḥikem. Fas: Dârü’s-Ṣeḳâfe, 1981.
• Zeyyât, Ahmed Hasan. Vaḥyü’r-Risâle. Kahire: Matbaatü’r-Risâle, 1. Basım, 1940.
• ʿAmmârî, Ali. “el-Belâğa ve ʿİlmu’n-Nefs”. er-Risâle 682 (1946), 833-834.
• ʿAmmârî, Ali. “Maʿal-Belâğiyyîn”. er-Risâle 694 (1946), 1166-1167.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâga fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 690 (1946), 1049-1050.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâğa fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 687 (1946), 967-968.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâğa fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 690 (1946), 1049-1050.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâğa fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 697 (1946), 1245.
• ʿAmmârî, Ali. “ʿUlûmu’l-Belâğa fi’l-Câmiʿa”. er-Risâle 701 (1946), 1359.

Toplam 27 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Kaynak Göster

Download or read online: Click here