ERDOĞAN, Abdülkadir

Konya’da doğdu. Babası Ali Efendi’dir. Soyadı kanunu çıkıncaya kadar dedesi Hamdi Efendi’nin adını kullandığından Hamdizâde olarak tanınmıştır. Kanun çıkınca önceki bazı yazılarında kullandığı Erdoğan adını soyadı olarak aldı.

Abdülkadir Erdoğan iyi bir medrese tahsili gördükten sonra Dârülmuallimîn’de okudu ve buradan 1895’te mezun oldu. Ayrıca yetişmesinde, o yıllarda Konya’da sürgünde bulunan Ebüzziyâ Mehmed Tevfik’in evinde yapılan toplantıların önemli rolü olduğu belirtilmektedir. İlk görevine 1909’da Konya İdâdîsi’nde Türkçe muallimliğiyle başladı. Daha sonra Konya Sultânîsi’nde, Konya Dârülhilâfe Medresesi’nde Farsça, İslâm tarihi, Konya Kız Muallim Mektebi’nde din ve edebiyat dersi öğretmenliği yaptı. 1932 yılında, İstanbul’da Süleymaniye Külliyesi imaretinde kurulmuş olan Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’ne İbnülemin Mahmud Kemal’in yardımcısı olarak tayin edildi. 1935’te İbnülemin’in emekliye ayrılması üzerine aynı müzede müdür vekili, 1937’de müdür oldu. 1943’te yaş haddinden emekliye ayrıldı. 1 Aralık 1944’te vefat etti. Gençliğinde İttihat ve Terakkî Cemiyeti’nin Konya merkez idare heyeti üyesi olmuş, öğretmenliği yıllarında da Konya’da il idare meclisinde üye sıfatıyla çalışmıştır. Müze müdürlüğü sırasında, burada mevcut olup aralarında bilinen en eski tercümenin de yer aldığı dokuz Kur’an tercümesini “Kur’an Tercemelerinin Dil Bakımından Değerleri” adlı makalesiyle ilim âlemine tanıtmıştır (VD, I [1938], s. 47-51, ayrıca 13 lev.).

Eserleri. Abdülkadir Erdoğan’ın basılmış iki kitabı vardır: Üstünde adı olmamakla beraber onun tarafından hazırlandığı bilinen Türk ve İslâm Eserleri Müzesi Katalogu ile (İstanbul 1939) Fatih Devrinde İstanbul’da Bir Türk Mütefekkiri, Şeyh Vefa Hayatı ve Eserleri (İstanbul 1941). Vakıflar Dergisi’nde çıkan “Silivrikapı’da Hadım İbrahim Paşa Camii” (I [1938], s. 29-33) ve “Kanûnî Süleyman Devri Vezirlerinden Pertev Paşa’nın Hayatı ve Eserleri” (II [1942], s. 233-240) adlı makaleleriyle Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi’nde yayımlanan “Üsküdar Suyolu Haritası” (IV [1940], s. 139-143) adlı makalesinden başka Konya Halkevi tarafından çıkarılan Konya dergisinde “Mahmudu Hayrânî’nin, Kardaşı Ahmed’in Torunu Seyyid Ali’nin Sandukaları” (1 [1936], s. 40-42); “Necmüddin Ahmed’in Sandukası” (2 [1936], s. 105-108), “Seyyid Ali’nin Sandukası” (3 [1936], s. 177-179); “Kitâbelerin Değeri ve Konya” (4 [1936], s. 221-225); “Ebubekir Efendi Coğrafyası” (5 [1936], s. 304-307); “Konya ile İlgili En Eski Bir Selçuklu Vakfiyesi” (6 [1937], s. 370-375); “Meram Bağları” (7 [1937], s. 424-428); “Kanûnî Süleyman’ın Vakfiyesi ve Kazasker Hâmid Efendi” (8 [1937], s. 502-507); “Konya’da Düğünler” (10 [1937], s. 617-626); “Sürûrî” (11 [1937], s. 650-658); “Silivri ve Konya” (12 [1937], s. 740-749); “Konya’da Eski Tekyeler” (13 [1937], s. 814-823; 16-17 [1938], s. 971-977); “Silleli Sürûrî” (14-15 [1937], s. 849-853; 18-19 [1938], s. 1500, 20-21 [1938], s. 1133-1136; 22-23 [1938], s. 1227-1229); “Konya’da Eski Medreseler ve Medreseliler” (20-21 [1938], s. 1194-1197; 22-23 [1938], s. 1220-1226; 24-25 [1938], s. 1320-1325; 26-27 [1938], s. 1389-1395); “Eski Türk Anadolu Halıları” (28-29 [1939], s. 1475-1480) gibi makaleleri çıkmıştır.

Bunlardan başka, Konya’da yayımlanan Babalık gazetesinde 1910-1926 yılları arasında “Konya’da Mevcut Müessesât-ı İslâmiyye”, “Konya Medresesi”, “Konya Fıkraları”, “Konya’ya Ait Atasözleri”, “Adana Mektupları” gibi bazı yazıları çıkmıştır. İstanbul’da neşredilen Zaman gazetesinde de bazı yazıları yayımlanmıştır (1935).

Osmanlı dönemi mimarlık tarihine dair pek çok yayını bulunan Muzaffer Erdoğan Abdülkadir Erdoğan’ın oğludur.

BİBLİYOGRAFYA

“Abdülkadir Erdoğan. Türk ve İslâm Eserleri Müzesi Müdürü (1877-1944)”, Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, sy. 5, Ankara 1949, s. 252-254.

R. Ekrem Koçu, “Erdoğan (Abdülkadir)”, İst.A, IX, 5146-5148.

“Erdoğan, Abdülkadir”, TDEA, III, 61.