Fadime Öksüz Koçak. Moğol vali ve noyanları (1206-1259 yıllar arası). Yüksek lisans tezi (2021)

Fadime Öksüz Koçak. Moğol vali ve noyanları (1206-1259 yıllar arası). Yüksek lisans tezi. Karaman: T.C. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021, VII+221 s.

Özet

XIII. yüzyılda büyük askerî güç olarak karşımıza çıkan Moğollar, Doğu Avrupa topraklarından Japon Denizi’ne ve Akdeniz kıyılarına tarihin en büyük kara devletini kurdular. Cengiz Han ve halefleri tahakkümü altına aldıkları devletlerin tarih ve kültürlerini etkilemiş ve etkilenmişlerdir. Böylece Moğol Devleti, idarî kurumları hızla oluşarak devletleşme sürecine girdi. İdarî kurumların oluşumunun yanında Moğollar ele geçirdikleri topraklardan insan kaynağını da karşıladı. Farklı milletlerin askerini kendi bünyesine alan Moğollar, çeşitli kuşatma ve saldırı mekanizmasının da sahibi oldular. Bununla birlikte doğuştan savaşçı olan ve atlı okçulardan oluşan Moğol ordusu, noyanların askerî yetenekleriyle daha üstün hale geldi. Noyanların savaş sırasında gerek bürokratik gerek askerî stratejileri Moğolların karşısındaki tüm güçlerin yok olmasını sağladı. Böylece Moğollar, birçok medeniyeti tek bir çatı altında topladılar.

Moğollar, ilhak ettikleri toprakları ikili idarî sistemiyle yönetiyorlardı. İkili idarî sistemi, Moğol yönetim şeklini temel yapısını oluşturur. Bu sistem sayesinde Moğollar hem askerî hem de idarî anlamda egemenliğindeki toprakları yönetiyordu. Moğollar ikili idarî sistemi sayesinde nüfus sayımı ve vergilendirmeyi de kolaylaştırdılar. Bunun yanında hazır bir ordunun bölgede bulunması Moğol karşıtı isyanları engelliyor ve yeni istila hareketlerini hazırlıyordu.

Hazırlamış olduğumuz çalışmamızda; Moğol Devleti’nin sivil ve askerî alanda ön plana çıkmış isimleriN biyografilerine değindik. İlk bölümde Moğol sivil ve askerî valilerin, devletin yönetimine olan etkisi ve uygulamaları incelendi. Akabinde noyanların biyografilerine yer vererek Moğolların büyük bir kara devleti olmasındaki icraatları anlatılmaya çalışıldı. Bununla birlikte vali ve noyanların ele geçirilen bölgelerde katliam, yapma ve zulümleri aktarılmaya çalışıldı.

Abstract

The Mongols, who got on the stage as a huge military force in XIII. century created the biggest land state of the history, from East Europe to Sea of Japan, and to Mediterranean Coast. Genghis Khan and his successors affected and were influenced by history and culture of the states which they dominated. So, Mongol State got into become a state process by creating executive institutions fast. Alongside creating executive institutions, the Mongols supplied their labour requirements from the soils which they captured. The Mongols, who incorporated soldiers of different nationalities, also had different assault mechanisms. Alongside, the Mongols, who were born fighters and consisted of mounted archers, became more superior together with Noyans’ military talents. Noyans’ both military and bureaucratic strategies caused all the forces against the Mongols get annihilated. So that, the Mongols gathered lots of civilisations under a single roof.

The Mongols was managing the soils, which they annexed, with dual administrative system. Dual administrative system generates the fundamental structure of Mongol polity. Thanks to this system, the Mongols was managing the soils under their domination in both military and administrative senses. The Mongols also eased the census and taxing thanks to dual administrative system. Alongside, having a present army on the area was blocking the revolts and was preparing new invasions.

In our study, we touched upon biographies of people who came into prominence in civil and military areas. On the first chapter, the effects, and applications of civil and military governors, in state management are analysed. Subsequently, by giving place to the biographies of the Noyans, it was tried to explain their actions on the Mongols in becoming a great land state. In addition, efforts were made to convey the massacres and cruelties of the governors and Noyans in the areas that were seized.