| Tez Künye | Durumu | ||
| Kritik ausgewahlter lehrwerke für Türkisch als fremdspache / Yabancı dil olarak Türkçe’nin öğretimi konusunda yazılmış eserlerin eleştirisi Yazar:FAİK ÖMÜR Danışman: PROF. DR. SÜLEYMAN YILDIZ Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:Türkçe öğretimi = Turkish teaching ; Yabancı dil öğretimi = Foreign language teaching ; Öğretim yöntemleri = Teaching methods | Onaylandı Doktora Almanca 2003 511 s. | ||
| ÖZET * * Yabancı dil öğretimi günümüzde her ülkenin önem verdiği bir konudur. Özellikle gelişmiş ülkeler dillerini öğretmek için çok büyük yatırımlar yapmakta ve çaba harcamaktadırlar Bunun için de çeşitli kuruluşlar aracılığıyla dil kursları düzenleyerek kendi dillerinin yaygınlaştırılmasına katkı sağlarlar. Türkçe’nin yabancı dil olarak öğretimi aslında çok eski tarihe dayanmaktadır. Ancak sonraları bu öğretim başladığı gibi devam ettirilememiştir. İlk zamanlar yabancı dil olarak Türkçe’nin öğretimi konusunda – Araplar ve Farslar için- kitaplar yazılmıştır. Ne var ki uzun zaman Türkçe’ye gereken önem verilmemiştir. Sarayda, medresede Arapça ve Farca Türkçe’nin yerini almış, 18. yy ‘den sonra Fransa ile olan ilişkilerden dolayı Fransızca’nın öğretimine önem verilmiştir 20. yy’nin başında Almanca, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra ise İngilizce en çok öğrenilen ve öğretilen dil olmuştur. Günümüzde milyonlarca insan Türkiye’de İngilizce öğreni yor ve öğretiyor. Yüz elli yılı aşkın süredir yabancılar ülkemizde kendi okullarını kurmuşlar ve dillerini öğretmeye çalışmışlardır. Ne var ki Türkçe’nin geliştirilmesi ve yabancı dil olarak öğretilmesi için- birkaç gönüllü kuruluş ve kişi dışında- kayda değer bir çaba gösterilmemiştir. Ancak geç de olsa ilgili kamu kuruluşları bunun farkına varmıştır. 1960’lı yıllardan sonra yeniden Türkçe’nin yabancı dil olarak öğretimi konusunda gerek yabancı gerekse Türk yazar ve bilim adamları tarafından eserler üretilmiştir. Sunulan bu tezin ilk iki bölümünde, tezin araştırma konusu ve amacı belirtilmiş, daha sonra da Türkçe’nin yabancı dil olarak öğretimi konusunda şimdiye kadar yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümden onuncu bölüme kadar belli başlı yabancı dil öğretim metotları açıklanmış ve bu metotlardan yedisi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. On birinci ve on ikinci bölümde Türkçe’yi yabancı dil olarak öğretmek amacıyla yazılan eserlerden, beş seçilmiş eser, ” Klaus Liebe- Harkort’un..Türkisch för Deutsche”, Margerete I.- Ersen Rasch’m “Türkisch für Sie”, Mansure Güre’nin “Türkisch im Deutschen Sprachgebiet “, Hikmet Sebüktekin ‘in ” Turkish for Foreigners “, Mehmet Hengirmen ‘in ” Türkçe Öğreniyoruz I-II-JII” gerek dilbilgisi, gerek içerik, gerekse metot bakımından incelenmiştir. İçerik açısından incelerken kitabın okuma parçalarıyla alıştırmalarında geçen isim, fiil, sıfat, atasözü ve deyimler bulunarak kitapta kullanılan söz varlığının sözcük türleri itibarıyla envanteri çıkarılmıştır. Her bir eserin envanteri karşılaştırılarak aynı anlama gelen fıilllel sıfatlar, atasözleri ve’deyimler tespit edilmiş ve yüzde değerler olarak gösterilmeye çalışılmıştır!İH Aynı şekilde dilbilgisi bölümünde da yine her kitabı oluşturan dilbilgisi konulan, ^konuların önceliği ve dil öğretim yöntemleri bakımından ele alınarak tek tek karşılaştırılarak eleştirel biçimde değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Türkçe’nin yabancı dil eğitim-öğretim metodu bulunmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda sonuca ulaşabilmek için eserler birbirleriyle karşılaştırılmış, kullanılan yöntemlerin olumlu ve olumsuz yanları tartışılmıştır. On üçüncü bölümde ise bu eserlerin ne şekilde daha iyi sıralanacağı ve konuların öncelikleri konusunda öneriler getirilmiştir. On dördüncü bölüm olan sonuç kısmında ise genel bir özet verilmiş, her parçada en çok kullanılan sözcük türleri tekrar çıkarılmış, bunların yüzde olarak sıklık oranları, en fazla sözcük kullanan yazar gibi bilgiler istatistiksel değerlerle gösterilmeye çalışılmıştır. | |||
| IV ZUSAMMENFASSUNG Das Lehren einer Fremdsprachen ist heute ein wichtiges Thema, dem aile Lander grossen Wert beimessen. Besonders die entwickelten Staaten investieren viel Mühe und Geld in die Lehre ihrer Sprachen und eröffnen mittels verschiedener Institutionen im Ausland Sprachkurse, um ihre Sprachen zu verbreiten. Bestrebungen für die Verbreitung des Turkischen als Fremdsprache haben eine lange Vergangenheit. Allerdings gingen diese Bestrebungen spâter zuriick. Zu Beginn wurden Werke wie ” Türkisch fur Auslânder” besonders fur Araber und Perser herausgegeben. Eine lange Zeit hat man jedoch keinen Wert auf Türkisch gelegt. Am Hof und in den Schulen (Medressen) wurde das Türkische vom Arabischen und Persischen verdrângt. Ab dem 18. Jh. lehrte man in den Schulen Französisch, am Anfang des 20. Jahrhunderts Deutsch. Nach dem 2. Weltkrieg begann der weltweite Einfluss des Englischen. Heute lernen Millionen von Menschen in der Türkei vor allem Englisch. Seit der 2. Hâlfte des 19. Jahrhunderts haben Auslânder ihre Schulen in der Türkei eingerichtet und lehren ihre Sprache als Fremdsprache. Allerdings gab es von türkischer Seite nur wenige Bemühungen- von einigen freiwilligen Institutionen und Personen abgesehen- für die Entwicklung und Lehre des Turkischen als Fremdsprache. Wenn auch spât, so wurde dieser Mangel schliesslich von den öffentlichen Institutionen bemerkt. Hauptsâchlich ab den 60er Jahren begannen sowohl auslândische als auch türkische Autoren und Sprachwissenschaftler Werke fur den Bereich “Türkisch als Fremdsprache” zu verfassen. in der vorliegenden Arbeit wird in den ersten beiden Teilen der Gegenstand und das Ziel bestimmt und Überblick über die bisherigen Arbeiten hinsichtlich des Turkischen als Fremdsprache vorangeschickt. Vom 3. bis zum 10. Teil der vorliegenden arbeit werden verschiedene Lehrmethoden für Fremdsprachen erlâutert und sieben von diesen Methoden miteinander verglichen. im 11. und 12. Teil werden 5 ausgewahlte Lehrwerke, die das Türkische als Fremdsprache behandeln und hinsichtlich des Inhalts, der Grammatik und der Methode untersucht. Aus der Sicht des Inhalts wurden die Wortarten, die in den einzelnen Kapiteln auftreten, der Reihe nach (Substantiv- Adjektiv- Redewendung und Sprichwort) in Form eines Inventars dargestellt. Dabei wurden aufgrund der Grammatikprogression die Themenkataloge der einzelnen Kapitel erstellt und hinsichtlich der Methodik die jeweiligen Lehrbmethoden kritisch behandelt. Im 13. Teil wurden Vorschlâge zur Verbesserung der Progression der ausgewahlten 5 Lehrwerke vorgebracht. Dem folgte eine Zusammenfassung im 14. Teil. In diesem Teil wurdedie Liste der âhnlichen Wortarten, die prozentuale Verteilung der gleichen Wortarten in den einzelnen Kapiteln, und welcher Autor den gröBten Wortschatz in seinem Lehrwerk angewendet hat, mit Hilfe von Statistiken dargestellt. | |||