Fatma Yelda Gök. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşında Doğu Anadolu. Yüksek lisans tezi (2008)

Fatma Yelda Gök. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşında Doğu Anadolu. Yüksek lisans tezi. Kütahya: T.C. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008, XII+147 s.

Özet

Çalışmamızda, 1828-1829 Osmanlı-Rus savaşı sırasında doğu cephesinde yapılan savaşlar ve savaşa son veren Edirne Antlaşması ele alınmıştır.

Rusya, devlet haline geldikten sonra, sürekli yayılmacı bir siyaset takip etmiştir. Bu genişleme siyasetinin ana hedeflerinden biri de Kafkasya olmuştur. Kafkasya’nın önemini bilen ve sıcak denizler inmeyi kendilerine ülkü edinen Ruslar, tarihin hiçbir döneminde bu bölgeden ellerini çekmemişlerdir.

Rusya, 1828 yılında bu amaçla yeniden harekete geçmiş ve bir takım bahanelerle Osmanlı Devletine savaş ilan etmiştir. Rusya, iyi eğitilmiş ama az sayıdaki askeriyle kısa zamanda Osmanlı topraklarında ilerleyerek; Anapa, Kars, Ahılkelek, Kertvis, Ahıska, Poti, Özürketi, Açkor ve Bayezid gibi irili ufaklı birçok kaleyi ele geçirmişti. Kış mevsiminin yaklaşması ve veba salgını gibi sebeplerle savaşa ara verilmiş, 1828 yılı harekâtı, Osmanlı Devleti’nin ağır yenilgisiyle sonuçlanmıştır.

Kaybettiği yerleri geri almak ve Rusları Türk topraklarından çıkarmak amacıyla 1829 baharında yeniden harekete geçen Osmanlı Devleti, gerek ordudaki eksikler gerekse Ermeni halkın ihanetleri sebebiyle başarı sayılabilecek bir gelişme kaydedememişti. Ruslar hızla ilerleyerek Erzurum ve Bayburd’u da işgal etmiş ve Trabzon’a kadar yaklaşmışlardı.

14 Eylül 1829 tarihinde Edirne Antlaşması ile son bulan savaş, Osmanlı Devleti için tam bir yenilgiyle sonuçlanmıştı. Edirne Antlaşması, Osmanlı Devleti’ni büyük miktarda tazminat ödemeye zorlamış, toprak kaybetmesine sebep olmuştu. Osmanlı Devleti, çok büyük öneme sahip Anapa, Ahıska, Ahılkelek ve Poti kalelerini kaybetmiş, diğer işgal altındaki yerler ise Ruslar tarafından boşaltılmıştır. Ruslar giderlerken 100.000 kadar Ermeni’yi yanlarında götürerek, İran ve Osmanlı Devleti arasındaki bölgeye yerleştirmişlerdi.

Abstract

İn this work, it was handled was done in the Eastern Front during the Ottoman-Russian war in 1828-1829 and the Treaty of Adrianopole (Edirne) which put an end war.

Russia was followed continuously a spreading policy after it had become a state. One of the fundamental aims of this spreading policy was Caucasus. Russians knowing importance of Caucasus and aimed at themselves land to warm seas. Were not pulled drug from this region in nothing period of time of history.

Russia was moved again with this aim in 1828 and declarated of war to the Ottoman Empire by some excuses. Russia, by progressing with not much in number but well educated Russian ones in in the Ottoman’s lands in a short time, occupied a lot of big and little castle as Anapa, Kars, Ahılkelek, Kertvis, Ahıska, Poti, Özürketi, Açkor and Bayezid. İt had resulted in war due to the causes as bringing near of winter season and plague epidemic and 1828’s operation resulted in a serious defeate of Ottoman Empire.

Ottoman Empire moved again in the spring of 1829 aiming at make up for lost ground back and take out Russians have occupied Erzurum and Bayburd by quickly progressing and they have approached up to Trabzon.

The war which come to an end with the treaty of Adrianopole on the 14th September 1829, has resulted in entirely defeate for the Ottoman Empire. Treaty of Adrianopole has forget Ottoman Empire to pay a great amount of demages, causes that it lost a lot of land. They have lost the castles of Anapa, Ahıska, Ahılkelek and Poti with great importance and other where defeated was evacuated by Russians. Russian, has put in to place to region between Iran and Ottoman Empire by taking away Armenian about hundred thousand when they going.