| Tez Künye | Durumu | ||
| Klâsik Türk Edebiyatı’nda Fetih-nâme geleneği ve Sâfî Mustafa Efendi’nin Cihâd-nâme’si: İnceleme-metin / The tradition of Fetih-nâme in Classical Turkish Literature and Sâfî Mustafa Efendi’s Cihâd-nâme: Review-text Yazar: Filiz Duman Danışman: PROF. DR. SELAMİ TURAN Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:16. yüzyıl = 16. century ; Eski Türk edebiyatı = Old Turkish literature ; Fetihname = Fetih-name ; Klasik Türk edebiyatı = Classical Turkish literature ; Mustafa Safi = Mustafa Safi ; Türk edebiyatı = Turkish literature | Onaylandı Doktora Türkçe 2019 XIII+383 s. | ||
| Şehirlerin, kalelerin fetihlerini, kazanılan savaşları ve düzenlenen seferlerdeki olayları anlatan eserlere fetih-nâme denilmektedir. Çalışmaya konu olan Cihâd-nâme adlı eser, XVI. yüzyılda Sâfî Mustafa Efendi tarafından kaleme alınmış bir fetihnâmedir. Padişah III. Murad’a sunulan eser, İngiltere Milli Kütüphanesinde 24958 nolu yazma olarak kayıtlıdır. Tek nüsha olan Cihâd-nâme, 161 varaktan oluşmaktadır. İçerisinde manzum parçaların bulunduğu mensur bir eser olan Cihâd-nâme, Kaptan-ı Derya Hayrettin Paşa’nın hayatını ve Akdeniz’de gerçekleştirdiği fetihleri anlatmaktadır. Eser, bir fetih-nâme olduğu için çalışmanın başında fetih-nâmeler hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Eserin kahramanı Barbaros Hayrettin Paşa’nın hayatı, şahsiyeti ve Türk denizcilik tarihi açısından önemine değinilmiştir. Çalışmada eserin müellifi Sâfî Mustafa Efendi’nin hayatına, edebî şahsiyetine ve eserlerine yer verilmiştir. Cihâd-nâme, âyet ve hadislerin yoğun olarak kullanıldığı bir eserdir. Bu nedenle eserde geçen âyet, hadis ve Arabî ibareler tespit edilmiş; âyet ve hadis iktibasları üzerinde çalışılmıştır. Cihâd-nâme, şiir yönünden de zengin bir eserdir. Eser içerisinde geçen nazımlar çalışmada ayrıca incelenmiştir. Cihâd-nâme’de Hayrettin Paşa’nın Akdeniz’deki savaşları konu edinildiği için eserde birçok denizcilik terimi geçmektedir. Bu bağlamda denizcilik terimleri ayrı bir başlık altında ele alınmıştır. Atasözleri ve deyimler bakımından da incelenen Cihâd-nâme’nin anlatım özellikleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın son bölümünde de eserin tamamının transkripsiyonu verilmiştir. Osmanlı Devleti’nin yükselme dönemine ait olan Cihâd-nâme, gerek Hayrettin Paşa’nın tarihini konu edinmesi ve gerekse içeriği bakımından zengin bir eserdir. Mensur bir eserin içerisine manzum parçaların ustalıkla yerleştirilmesi bu yazmanın edebî önemini artırmıştır. Âyet, hadis ve Arabî ibarelerin de cümlelerin akışını bozmadan esere iktibas edilmesi Cihâd-nâme’nin döneminde yazılan fetih-nâmeler içerisinde ayrı bir yere sahip olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Cihâd-nâme, Sâfî Mustafa Efendi, III. Murad, Barbaros Hayrettin Paşa, fetih-nâme | |||
| The work of arts narrating the conquests of castles, cities, wars, events happening during voyages are all called fetih-nâme. Cihâd-nâme is a kind of fetih-nâme written by Sâfî Mustafa Efendi. Presented to Murad III., the work is in England National Library with the registration number of 24958. It is one copy and consists of 161 leaves. Cihâd-nâme being a prose work and consisting of verses narrates the life of Kaptan-ı Derya Hayrettin Pasha and his conquests in Mediterranean Sea. Since Cihâdnâme is a kind of fetihname, general information has been given about fetih-name in the study. The life of Barbaros Hayrettin Pasha, his personality and importance in the Turkish maritime history has been mentioned in the book. In this study, the life of Sâfî Mustafa Efendi, his literary personality and works have been mentioned. Cihâd-nâme, is a work of art in which several ayahs and hadiths are used. Therefore, ayahs, hadiths and Arab expressions in the work have been identified and ayah and hadith extracts have been worked on. Cihad-nâme is also rich in verse and the verses in the book have been analyzed additionally in the study. Since the book centers on Hayrettin Pasha’s wars in Mediterranean, there are a lot of marine terms in this work. Thus, marine terms have been handled under a different title in the study. Proverbs and idioms in the book have been analyzed and Cihâd-nâme’s narration style has been mentioned. In the last part of the study, transcription of the whole work has been given. Belonging to the period of expansion of Ottoman Empire, Cihâd-nâme is a rich work of art not only because it centers on the history of Hayrettin Pasha but also it has a rich content. Its literary importance has increased as it has verses placed into a prose perfectly. And it shows that Cihad-nâme has a distinct place in its period as the ayahs, hadiths and Arabic phrases have been cited professionally without blocking the flow. Anahtar Kelimeler: Cihâd-nâme, Sâfî Mustafa Efendi, III. Murad, Barbaros Hayrettin Paşa, fetih-nâme | |||