FİRKÂH

Aslen Mısırlı olup 624 (1227) yılında doğdu. Bacaklarını aşırı derecede ayırarak yürüdüğü için “Firkâh” lakabıyla meşhur oldu. Küçük yaşlardan itibaren farklı ilim dallarında birçok meşhur âlimden ders aldı. Sirâceddin İbnü’z-Zebîdî, İbn Mâseveyh, İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî ve Ali b. Muhammed es-Sehâvî gibi âlimlerden hadis; yine İbnü’s-Salâh ve İzzeddin İbn Abdüsselâm’dan fıkıh okudu. Henüz genç yaşta iken ilmî münazara, tedris ve fetva faaliyetlerinde kendini kabul ettirdi. Yaşadığı dönemde ictihad derecesine ulaşmış Şâfiî âlimlerinden biri olan Firkâh’ın çağdaşı Yahyâ b. Şeref en-Nevevî’den münazara konusunda daha üstün, fıkhî konularda ise daha az bilgi sahibi olduğu söylenmektedir.

Dımaşk’ta Bâdrâiyye ve Mücâhidiyye medreselerinde müderrislik yapan Firkâh’tan başta oğlu Burhâneddin el-Fezârî (İbnü’l-Firkâh) olmak üzere Takıyyüddin İbn Teymiyye, Necmeddin İbn Sasrâ, Kemâleddin İbnü’z-Zemlekânî, Kemâleddin İbn Kādî Şühbe ve Mizzî gibi âlimler ders almış, Dımaşk ve yöresinin kadı, müderris ve âlimlerinin çoğunluğu onun derslerinden faydalanmıştır. Tâceddin el-Firkâh 5 Cemâziyelâhir 690 (5 Haziran 1291) tarihinde vefat etmiş ve Bâbüssagīr Kabristanı’na defnedilmiştir.

Eserleri. 1. ed-Derekât. İmâmü’l-Haremeyn el-Cüveynî’nin fıkıh usulüne dair el-Varaḳāt adlı eserine yaptığı şerhtir (Brockelmann, I, 487).

2. el-İḳlîd li-derʾi’t-taḳlîd. Ebû İshak eş-Şîrâzî’nin et-Tenbîh’inin yarım kalmış bir şerhidir (a.g.e., I, 485).

Kaynaklarda Firkâh’ın, kendi zamanında meydana gelen olayları anlattığı et-Târîḫ adlı bir eser kaleme aldığı, Ebü’l-Kāsım Abdürrahim b. Muhammed el-Mevsılî’nin et-Taʿcîz fî iḫtiṣâri’l-Vecîz’ini şerhedip İbnü’l-Cevzî’nin el-Mevżûʿâtü’l-kübrâ’sını ihtisar ettiği, ayrıca Kitâbü’l-İşkâlât ve Keşfü’l-ḳınâʿ fî ḥalli’s-simâʿ adında müstakil eserleri bulunduğu belirtilmektedir.

BİBLİYOGRAFYA

Zehebî, el-ʿİber, III, 373.

Kütübî, Fevâtü’l-Vefeyât, II, 263-265.

Sübkî, Ṭabaḳāt, VIII, 163-164.

İsnevî, Ṭabaḳātü’ş-Şâfiʿiyye, II, 287-289.

İbn Kesîr, el-Bidâye, XIII, 325.

İbn Kādî Şühbe, Ṭabaḳātü’ş-Şâfiʿiyye, II, 173-176.

İbn Tağrîberdî, en-Nücûmü’z-zâhire, VIII, 31-33.

Nuaymî, ed-Dâris fî târîḫi’l-medâris (nşr. Ca‘fer el-Hasenî), Kahire 1988, I, 108-110.

Keşfü’ẓ-ẓunûn, I, 418-489; II, 1493, 2006.

İbnü’l-İmâd, Şeẕerât, V, 413-414.

Brockelmann, GAL, I, 485, 487, 501-502; Suppl., I, 686.

Ziriklî, el-Aʿlâm, IV, 64.