FUSSİLET SÛRESİ 34. ve 49. ÂYETLER BAĞLAMINDA “İYİLİK ve HAYIR” KAVRAMLARININ ANLAŞILMASI

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 25 – 44, 30.06.2024

Elif Yasemin Turan

Öz

Abstract:
The concept of “goodness” as opposed to evil, which is the subject of the most fundamental issues of Islamic thought, also found its place in Surah Fussilat.The concepts of goodness and kindness in Surah Fussilat paved the way for the ideas that emerged on the subject in later periods.Since the 34th and 49th verses are in an important position in understanding the concepts, they were determined as the subject of the research.Conceptual exegesis studies are at the forefront in order to make the message of the Quran more meaningful and effective for today’s people.Conceptualization in the ancient Quran sciences and studies conducted on these concepts have made it easier for Muslims to understand the verses correctly at the conceptual level.Focusing on understanding the concepts of “goodness” and “kindness” in the 34th and 49th verses of Fussilat Surah, where the atmosphere of Mecca is reflected, will enable a more rational understanding of the verses.By touching on the content of Surah Fussilat and the reasons for the revelation of the verses in question, the dictionary and term meanings of the concepts of “goodness” and “kindness” are explained.Discussing the concepts of “goodness” and “kindness”, which have many derivatives in the Holy Quran, in two verses specifically sheds light on other verses in which these concepts are mentioned.

Anahtar Kelimeler

Tafsır, Surah Fussilet, Verse, Good, Kindness

Kaynakça

• Âsım Efendî, Ebû’l-Kemal Ahmed. el-Ûkyânûsu’l-Besît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît, 5 Cilt. İstanbul: Âsitâne, 1304.
• Batman, Mustafa Murat. Mâturîdî ve Râzî Tefsirlerinde Mu’tezile Eleştirilerinin Mukayesesi. Ankara: An kara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Cevheri, Ebu Nasr İsmail b.Hammad el-Farabi, es-Sıhah Tacu’l-Luga ve Sıhahı’l-Arabiyye. Beyrut, Da ru’l-Fikr, 1998.
• Çağrıcı, Mustafa “Hasene”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 46 Cilt. 16/376-377. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Çağrıcı, Mustafa “Hayır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 46 Cilt. 17/43-46. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Çalışkan, İsmail. Kur’ân’da Din Kavramı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Çankı, Namık. Büyük Felsefe Lügati, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 1954.
• Çetiner, Bedrettin. Fâtiha’dan Nâs’a Esbab-ı Nüzûl Kur’ân Âyetlerinin İniş Sebepleri, 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2019.
• Ebû Mûsâ, Muhammed Muhammed. Hâ-Mîm Sûreleri Belâğî Tefsîri-2 Fussilet Sûresi, çev.Fatma Serap Karamollaoğlu. 1. Basım, İstanbul: İşaret Yayınları, 2016.
• el-Alusi, Allame Ebi’l-Fazl Şihabüddin Es-Seyyid Mahmud, Ruhu’l-Meani Fi tefsiri’l-Kur’ani’l-Azim ve Sebi’l-Mesani, 15 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1997.
• el-Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhü’l-‘Arabiyye, 6 Cilt. tah. Ahmed Abdülgafûr Attâr, Beyrût: Dârü’l-‘İlmi li’l-Melâyin, 1979.
• el-Cürcânî, Ebû’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf el-Hanefî, et-Ta’rifât, tah. Muhammed Abdurrahman. Beyrût: Dâru’n-Nefâis, 1424/ 2003.
• el-Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf, el-Tarîfat – Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü, çev. Arif Erkan, Bahar Yayınları, 1997.
• el-Fîrûzâbâdî, Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Letâifu’l-Kitâbu’l-Azîz, 6 Cilt. Mektebetü’l-‘İlmiyye, Beyrût, ts. el-İsfahani, Ragıp, el-Müfredat fi Garibu’l-Kur’an. Beyrut: Mektebetü’l-Enclo’l-Mısriyye, 1970.
• er-Razi, Ebu Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin Mefatihu’l-gayb: et-Tefsîrü’l-kebîr, nşr. M. Muhyiddin Abdülhamîd. Beyrut: Dâru ihyâ’it-türâsi’l-Arabî, 1934-62.
• ez-Zâvî, et-Tâhir Ahmed. Tertîbu’l-Kâmûs el-Muhît alâ Tarîkati’l-Misbâhi’l-Münîr ve Esâsi’l-Belâğa. 4 Cilt. 2 Basım. y.y.: ‘Ise’l-Bâbi’l-Halebî, 1971.
• ez-Zebîdî, es-Seyyid Muhammed Murtazâ. Tâcu’l-‘Arûs, 10 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1306h.
• ez-Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer el-Havarizmî. Esâsü’l-Belâğa. 2 Cilt. 2. Basım. y.y.: Matbaatü Dâru’l-Kütüb, 1972.
• Firuzabadi, Ebü’t-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakub b. Muhammed. Kamus tercümesi, çev. Müter cim Asım Efendi. İstanbul: Cemal Efendi Matbaası, 1304.
• Hasan Ocak, “Hadislerde Geçen Hayır ve Şer Kavramlarının İslâm Düşüncesindeki Yansımaları”, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (2016), Sayı 8, 99 – 121. Işık, Emin “Fussilet Sûresi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 1996. İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Cemâlüddîn
• Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî.
• Lisânü’l-‘Arab. Beyrût: Dâru’s-Sadr, ts.
• İbnu’l-Cevzi, Cemaleddin Ebi’l-Ferec Abdurrahman, Nüzhetü’l-A’yunu’n Nevazir fi İlmi’l-Vucuh ve’n- Nezair, Müessesetü’r-Risale, 1984.
• İbnu’l-Cevzi, Cemaleddin Ebi’l-Ferec Abdurrahman, Tezkiretü’l-Erib Fi Tefsiru’l-Garib. Riyad: Mekte betü’l-Maarif, 1986.
• İbnu’l-Cevzi, Cemaleddin Ebi’l-Ferec Abdurrahman. Nüzhetü’l-A’yunu’n-Nevazir fi İlmi’l-Vucuh ve ’n-Nezair, b.y.: Müessesetü’r-Risale, 1984.
• İzutsu, Toshihiko. Kur’ân’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, İstanbul: Yeni Uufuklar Neşriyat, 2018. İzutsu, Toshihiko. Kur’an’da Dini Ve Ahlaki Kavramlar, çev. Selahattin Ayaz, 2.basım. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
• Karaman, Hayreddin – Çağrıcı, Mustafa – Dönmez, İbrahim Kâfi – Gümüş, Sadrettin. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kasapoğlu, Abdurrahman, Kur’ân’da İman ve İnkâr Psikolojisi. Ankara: Gece Kitaplığı, 2017.
• Kılıç, Huriye. Kur’ân’da İnsanın Hayır ve Şerle İmtihanı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Kurtubi, Muhammed bin Ahmed el-Ensari, el-Camiu’l-Ahkamu’l-Kur’an. Daru’l-Alemi’l-Kütüb, Riyad 2003.
• Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, C. Sadık Doğru. İstanbul: Huzur Yayınevi, 23 Cilt, 2013.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhimu’l-Kur’ân, tsh. Cemil Çiftçi ve Ahmet Akçakaya, çev. Muhammed Han Kayani vd. İstanbul: İnsan Yayınları, 2006.
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, thk. Abdullâh Mahmûd Şehhâte. Beyrut: Darü’l
• İhyâü’t-Türâsi’l Arabî, 5 Cilt, 1423/2002.
• Mutçalı, Serdar. Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları, 1995.
• Ragıp el-İsfehanî, el-Müfredat- Kur’an Kavramları Sözlüğü, Çıra Yayınları, İstanbul, 2012.
• Râzi, Fahruddîn. Tefsir-i Kebîr Mefâtihu’l-Ğayb, çev. Suat Yıldırım,
• Seyyid Kutub, Fî Zilâli’l-Kur’ân, 8 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1967.
• Taberi, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid, Câmiü’l-beyân fî tefsiri’l-Kur’ân. 26 Cilt. 1.basım. Riyad:
• Daru Alemi’l-Kütüp, 2003.
• Topaloğlu, Bekir – Çelebi İlyas, Kelam Terimleri Sözlüğü, İSAM Yayınları, İstanbul, 2010.
• Tophan, Tuba. Kur’ân’da Hasene Kavramı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Ünal, Ali. Kur’an’da Temel Kavramlar, İstanbul: Kırkambar Yayınları, 2008.
• Yakut, Erhan Kur’ân Ayetleri Işığında Hayır ve Şer. Iğdır: Iğdır Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Yeğin, Abdullah Osmanlıca-Türkçe Yeni Lugat. İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları, 1991.
• Yıldırım, Havva. Kur’ân’da “Hüsn” Kavramı. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2007.

FUSSİLET SÛRESİ 34. ve 49. ÂYETLER BAĞLAMINDA “İYİLİK ve HAYIR” KAVRAMLARININ ANLAŞILMASI

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 25 – 44, 30.06.2024

Elif Yasemin Turan

Öz

İslâm düşüncesinin en temel meselelerine konu olan kötülük karşıtı “iyilik” kavramı ve şer karşıtı “hayır” kavramı Fussilet Sûresi’nde de kendine yer bulmuştur. Daha sonraki dönemlerde konu ile ilgili olarak ortaya çıkan fikirlerin oluşmasına Fussilet Sûresi’nde yer alan “iyilik” ve “hayır” kavramları zemin hazırlamıştır. Kavramların anlaşılmasında 34. ve 49. âyetler önemli bir konumda olduğu için araştırmanın konusu olarak belirlenmiştir. Günümüz insanına Kur’ân mesajını daha anlamlı ve etkili kılmak adına kavramsal tefsir çalışmaları ön plandadır. Kadim Kur’ân ilimlerinde kavramlaştırma ile bu kavramlar üzerinden yapılan çalışmalar Müslümanların kavramsal düzeyde âyetleri doğru bir biçimde anlamasını kolaylaştırmıştır. Mekke atmosferinin yansıtıldığı Fussilet Sûresi’nin 34. ve 49. âyetlerinde “iyilik” ve “hayır” kavramlarının anlaşılmasına odaklanmak âyetlerin daha rasyonel bir şekilde anlaşılmasını sağlayacaktır. Fussilet Sûresi’nin muhtevasına ve konu olan âyetlerin nüzûl sebeplerine değinilerek “iyilik” ve “hayır” kavramlarının sözlük ve terim anlamları aktarılmıştır. Kur’ân-ı Kerim’de pek çok türevleri bulunan “iyilik” ve “hayır” kavramlarının iki âyet özelinde ele alınması bu kavramların geçtiği diğer âyetlere de ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Fussilet Sûresi, Âyet, İyilik, Hayır

Kaynakça

• Âsım Efendî, Ebû’l-Kemal Ahmed. el-Ûkyânûsu’l-Besît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît, 5 Cilt. İstanbul: Âsitâne, 1304.
• Batman, Mustafa Murat. Mâturîdî ve Râzî Tefsirlerinde Mu’tezile Eleştirilerinin Mukayesesi. Ankara: An kara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2021.
• Cevheri, Ebu Nasr İsmail b.Hammad el-Farabi, es-Sıhah Tacu’l-Luga ve Sıhahı’l-Arabiyye. Beyrut, Da ru’l-Fikr, 1998.
• Çağrıcı, Mustafa “Hasene”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 46 Cilt. 16/376-377. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Çağrıcı, Mustafa “Hayır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 46 Cilt. 17/43-46. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Çalışkan, İsmail. Kur’ân’da Din Kavramı, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Çankı, Namık. Büyük Felsefe Lügati, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası, 1954.
• Çetiner, Bedrettin. Fâtiha’dan Nâs’a Esbab-ı Nüzûl Kur’ân Âyetlerinin İniş Sebepleri, 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2019.
• Ebû Mûsâ, Muhammed Muhammed. Hâ-Mîm Sûreleri Belâğî Tefsîri-2 Fussilet Sûresi, çev.Fatma Serap Karamollaoğlu. 1. Basım, İstanbul: İşaret Yayınları, 2016.
• el-Alusi, Allame Ebi’l-Fazl Şihabüddin Es-Seyyid Mahmud, Ruhu’l-Meani Fi tefsiri’l-Kur’ani’l-Azim ve Sebi’l-Mesani, 15 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1997.
• el-Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcü’l-Lüga ve Sıhâhü’l-‘Arabiyye, 6 Cilt. tah. Ahmed Abdülgafûr Attâr, Beyrût: Dârü’l-‘İlmi li’l-Melâyin, 1979.
• el-Cürcânî, Ebû’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf el-Hanefî, et-Ta’rifât, tah. Muhammed Abdurrahman. Beyrût: Dâru’n-Nefâis, 1424/ 2003.
• el-Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf, el-Tarîfat – Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü, çev. Arif Erkan, Bahar Yayınları, 1997.
• el-Fîrûzâbâdî, Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Letâifu’l-Kitâbu’l-Azîz, 6 Cilt. Mektebetü’l-‘İlmiyye, Beyrût, ts. el-İsfahani, Ragıp, el-Müfredat fi Garibu’l-Kur’an. Beyrut: Mektebetü’l-Enclo’l-Mısriyye, 1970.
• er-Razi, Ebu Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin Mefatihu’l-gayb: et-Tefsîrü’l-kebîr, nşr. M. Muhyiddin Abdülhamîd. Beyrut: Dâru ihyâ’it-türâsi’l-Arabî, 1934-62.
• ez-Zâvî, et-Tâhir Ahmed. Tertîbu’l-Kâmûs el-Muhît alâ Tarîkati’l-Misbâhi’l-Münîr ve Esâsi’l-Belâğa. 4 Cilt. 2 Basım. y.y.: ‘Ise’l-Bâbi’l-Halebî, 1971.
• ez-Zebîdî, es-Seyyid Muhammed Murtazâ. Tâcu’l-‘Arûs, 10 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1306h.
• ez-Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer el-Havarizmî. Esâsü’l-Belâğa. 2 Cilt. 2. Basım. y.y.: Matbaatü Dâru’l-Kütüb, 1972.
• Firuzabadi, Ebü’t-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakub b. Muhammed. Kamus tercümesi, çev. Müter cim Asım Efendi. İstanbul: Cemal Efendi Matbaası, 1304.
• Hasan Ocak, “Hadislerde Geçen Hayır ve Şer Kavramlarının İslâm Düşüncesindeki Yansımaları”, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (2016), Sayı 8, 99 – 121. Işık, Emin “Fussilet Sûresi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 1996. İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Cemâlüddîn
• Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî.
• Lisânü’l-‘Arab. Beyrût: Dâru’s-Sadr, ts.
• İbnu’l-Cevzi, Cemaleddin Ebi’l-Ferec Abdurrahman, Nüzhetü’l-A’yunu’n Nevazir fi İlmi’l-Vucuh ve’n- Nezair, Müessesetü’r-Risale, 1984.
• İbnu’l-Cevzi, Cemaleddin Ebi’l-Ferec Abdurrahman, Tezkiretü’l-Erib Fi Tefsiru’l-Garib. Riyad: Mekte betü’l-Maarif, 1986.
• İbnu’l-Cevzi, Cemaleddin Ebi’l-Ferec Abdurrahman. Nüzhetü’l-A’yunu’n-Nevazir fi İlmi’l-Vucuh ve ’n-Nezair, b.y.: Müessesetü’r-Risale, 1984.
• İzutsu, Toshihiko. Kur’ân’da Allah ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, İstanbul: Yeni Uufuklar Neşriyat, 2018. İzutsu, Toshihiko. Kur’an’da Dini Ve Ahlaki Kavramlar, çev. Selahattin Ayaz, 2.basım. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.
• Karaman, Hayreddin – Çağrıcı, Mustafa – Dönmez, İbrahim Kâfi – Gümüş, Sadrettin. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kasapoğlu, Abdurrahman, Kur’ân’da İman ve İnkâr Psikolojisi. Ankara: Gece Kitaplığı, 2017.
• Kılıç, Huriye. Kur’ân’da İnsanın Hayır ve Şerle İmtihanı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Kurtubi, Muhammed bin Ahmed el-Ensari, el-Camiu’l-Ahkamu’l-Kur’an. Daru’l-Alemi’l-Kütüb, Riyad 2003.
• Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, C. Sadık Doğru. İstanbul: Huzur Yayınevi, 23 Cilt, 2013.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhimu’l-Kur’ân, tsh. Cemil Çiftçi ve Ahmet Akçakaya, çev. Muhammed Han Kayani vd. İstanbul: İnsan Yayınları, 2006.
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, thk. Abdullâh Mahmûd Şehhâte. Beyrut: Darü’l
• İhyâü’t-Türâsi’l Arabî, 5 Cilt, 1423/2002.
• Mutçalı, Serdar. Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları, 1995.
• Ragıp el-İsfehanî, el-Müfredat- Kur’an Kavramları Sözlüğü, Çıra Yayınları, İstanbul, 2012.
• Râzi, Fahruddîn. Tefsir-i Kebîr Mefâtihu’l-Ğayb, çev. Suat Yıldırım,
• Seyyid Kutub, Fî Zilâli’l-Kur’ân, 8 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1967.
• Taberi, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid, Câmiü’l-beyân fî tefsiri’l-Kur’ân. 26 Cilt. 1.basım. Riyad:
• Daru Alemi’l-Kütüp, 2003.
• Topaloğlu, Bekir – Çelebi İlyas, Kelam Terimleri Sözlüğü, İSAM Yayınları, İstanbul, 2010.
• Tophan, Tuba. Kur’ân’da Hasene Kavramı. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Ünal, Ali. Kur’an’da Temel Kavramlar, İstanbul: Kırkambar Yayınları, 2008.
• Yakut, Erhan Kur’ân Ayetleri Işığında Hayır ve Şer. Iğdır: Iğdır Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Yeğin, Abdullah Osmanlıca-Türkçe Yeni Lugat. İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları, 1991.
• Yıldırım, Havva. Kur’ân’da “Hüsn” Kavramı. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2007.

Toplam 46 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Kaynak Göster

Download or read online: Click here