Güzin Çaykıran. Erzurum, Van, Bitlis vilayetlerinde Ermeni-Kürt ilişkileri (1908-1920). Doktora tezi (2020)

Güzin Çaykıran. Erzurum, Van, Bitlis vilayetlerinde Ermeni-Kürt ilişkileri (1908-1920). Doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020, XVII+275 s.

Erzurum, Van, Bitlis Vilayetlerinde Ermeni-Kürt İlişkileri (1908-1920) başlıklı çalışmanın amacı, II. Meşrutiyet döneminden başlamak üzere Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında meydana gelen tarihi olaylar içerisinde Ermeni-Kürt ilişkilerinin boyutunu ortaya koymaktır. Bu kapsamda XIX. yüzyıldan başlamak üzere mevcut ilişkilere kısaca değinilmiş ve XX. yüzyılda II. Meşrutiyet döneminden başlayarak 1920’ye kadar ilişkiler; Erzurum, Van ve Bitlis bölgesi örneklemiyle mercek altına alınmıştır. Çalışma süresi boyunca başta ATASE Arşivi ve Osmanlı Arşivi’nden temin edilen belgelerle Ermenice kaynaklardan yararlanılmıştır. Ayrıca mevcut literatür taramasıyla çalışma konusuna katkı sağlayan birçok çalışmaya (kitap, makale, tez, anı, bildiri vs.) da yer verilmiştir. Çalışmada nitel ve nicel yöntem başta olmak üzere karşılaştırmalı yöntemle tarihi olayların çeşitli kaynaklardaki yansımaları analiz edilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda iki unsurun dini ve etnik yapısı, yaşam tarzı, demografik özelliğiyle sosyal ve ekonomik yapısından kaynaklı olarak dünya görüşü [etos’u], tarihi olaylar karşısındaki tutumları anlaşılmaya çalışılmıştır.

The aim of the study titled Armenian-Kurd Relations in Erzurum, Van, Bitlis Vilayets (1908-1920) is to put forward the concept of Kurdish-Armenian relations within a historical framework of the incidents taking place as of the Second Constitutional Period, including the First World War period and aftermath. Within this framework, existing relations are briefly touched upon and the relations extending from the declaration of the Second Constitutional Monarchy to 1920s are studied by sampling the relations in the Erzurum, Van, and Bitlis regions. Throughout the study the documents found at the ATASE Archive, Ottoman Archive, and the Armenian sources are exploited. Moreover, relevant studies (i.e., books, articles, theses, biographies, and declarations) adding to the value of this research have also been given due place in this study. A special attention is primarily given to quantitative and qualitative approach in the comparative analysis of the historical incidents as reflected in various sources. Meanwhile, the religious beliefs, ethnic structures, life styles, and demographic peculiarities are encompassed so as to better understand the worldviews [ethos] of the two elements in the face of historical events.