Diyarbakır’a 90 km. uzaklıkta Çermik ilçesinde, Haburman köyü yakınında Haburman suyu üstünde inşa edilmiştir. Çermik Köprüsü olarak da anılan yapı Arapça kitâbesine göre 575 (1179-80) yılında, Artuklu Hükümdarı Necmeddin Alpı’nın kızı Zübeyde Hatun tarafından kardeşi II. Kutbüddin İlgazi’nin hükümdarlığı sırasında inşa ettirilmiştir. Tarih boyunca çeşitli tamirler gören köprünün son esaslı onarımı 1927 yılında Çermik Kaymakamı Hikmet Bey ile belediye başkanı Rifat Bey tarafından yaptırılmıştır.
Haburman Köprüsü muntazam bir işçilikle kesme taştan inşa edilmiştir. Gülgün Tunç’un uzunluğunu 108 m., genişliğini 5,50 m. olarak gösterdiği köprünün uzunluğunu Cevdet Çulpan 106 m. olarak kaydeder. Ortada geniş açıklıklı (19,55 m.) büyük bir sivri kemer, yanlarda ise birer küçük kemer vardır. Ortadaki kemerin kilit taşına kadar olan yüksekliği 11,20 m., doğudaki küçük kemerin açıklığı 5,30 m., batıdakinin ise 7,10 m. olarak ölçülmüştür.
BİBLİYOGRAFYA
Basri Konyar, Diyarbekir Yıllığı, Ankara 1936, III, 250, 251.
A. Gabriel, Voyage archéologique dans la Turquie orientale, Paris 1940, I, 258.
Cevdet Çulpan, Türk Taş Köprüleri, Ankara 1975, s. 49, nr. 26 (Çermik Köprüsü adıyla).
Gülgün Tunç, Taş Köprülerimiz, Ankara 1978, s. 89.
M. Fahrettin Kırzıoğlu, “Çermik Kasabası Üzerine Notlar”, Kara-Amid Dergisi, I/1, Diyarbakır 1956, s. 266-281.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1996 yılında İstanbul’da basılan 14. cildinde, 381 numaralı sayfada yer almıştır.