Hacı Mustafa Eravcı. Gelibolulu Mustafa ‘Âlî’nin Nushatü’s-Selâtînde 1578-1579 Trans-Kafkas seferine dair eleştirileri ve bunların tarihi önemi (2001)

Hacı Mustafa Eravcı. Gelibolulu Mustafa ‘Âlî’nin Nushatü’s-Selâtînde 1578-1579 Trans-Kafkas seferine dair eleştirileri ve bunların tarihi önemi // Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 1 [18]. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi, 2001, s. 31-40.

Özet: Gelibolulu Mustafa ‘Âlî’nin Nushatü’s-Selâtîni Lala Mustafa Paşa liderliğindeki Trans-Kafkas seferne dair çok önemli bilgilere sahip olmasına rağmen, hala Osmanlı-Safevi çatışması(1578-79) üzerine çalışma yapan yakın dönem araştırmacılar tarafından bilinmeyen bir kaynak olarak kalmıştır. Halbuki Mustafa Âlî Serdar Mustafa Paşa liderliğindeki doğu seferinde münşilik görevini üstlenmiş ve seferin olaylarını hem Nusret-nâmenin birinci bölümünde hemde Nushatü’s-Selâtînin dördüncü bölümünde yazmıştı. Şimdiki bu çalışma ‘Âlî’nin tarihsel düşüncesinin detay çalışması için hem temeli hem de Kafkasyadaki Osmanlı- Safevi çatışmasının nedenlerinin anlaşılmasını sağlar. Ayrıca diğer çağdaş kaynakların aksine ‘Âlî Nushat’da Serdarın yanlış yönetimini ve seferin bazı aşamalarını eleştirdi. Onun bu yorumları kesinlikle Lala Mustafa Paşa’nın portresi ve seferin tasviri üzerinde yeni ışıklar saçmaktadır.

Abstract: Altough it has a particular importance concerning the detailed informatian on the history of the Trans-Caucasia campaign under Lala Mustafa Paşa, the Nushatu’s-Selâtîn of Gelibolulu Mustafa ‘Âlî has been still remained as unknown source by recent researchers studied on the conflict of Safevi-Ottomon (1578-79) in the Caucasia. Whereas the author held the post of secretary in the eastern campaign under Lala Mustafa Paşa, the events of Which are written in the first section of the Nusret-nâme aswell as in the forth section of Nushatü’s-Selâtîn This present study provides the basis for a detailed study of ‘Âlî’s historical thinking and also understanding the reason of the Ottomon-Safevi conflict on the Caucasia. Moreover in Nushat the Serdar’s mismanagement and some aspects of the campaign were criticized by ‘Âlî himself in contrast the other contemporary source. These comments by ‘Âlî certainly throw a new light on description of the campaign and Lala Mustfa Paşa’s portrait.