HÂDİ BEY, Yeniköylü

İstanbul Boğaziçi’nde Yeniköy semtinde doğdu. Babası Tarabya Camii imam-hatiplerinden Hâşim Efendi’dir. İlk ve orta öğreniminin ardından Muhâcirîn Komisyonu reisi Ali Rızâ Paşa’nın tavsiyesiyle Reji İdaresi’nde memuriyete başladı. Burada bey‘iyye müfettişliğine kadar yükseldi. Yazın Yeniköy’de, kışın Üsküdar Ahmediye’de oturan Hâdi Bey, yakalandığı şeker hastalığından kurtulamayarak Mayıs 1336’da (1920) vefat etti ve Karacaahmet Mezarlığı’nda babasının yanına defnedildi. Hâdi Bey’le ilgili neşriyatta(meselâ bk. Özalp, II, 25; BTMA, I, 316) ölüm tarihinin Mayıs 1917 olarak verilmesi, Sadettin Nüzhet Ergun’un tarih tesbitinde yapmış olduğu bir hatadan kaynaklanmaktadır. Zira Ergun, 1336 tarihinin karşılığı olarak 1917 yılını göstermiş (Antoloji, II, 644) ve bu yanlış daha sonraki müellifler tarafından da tekrarlanmıştır. Hâdi Bey mûsikişinas Hacı Fâiz Bey’in küçük kardeşidir.

Zamanın tanınmış mûsikişinasları arasında yer alan ve iyi bir ûdî olan Hâdi Bey, dinî ve din dışı sahada bestelediği eserler yanında mahfûzatı, hânendeliği ve hocalığı ile de tanınmıştır. Mûsikideki hocası Yeniköylü Hasan Sırrı Efendi’den binlerce eser öğrenmiştir. Parlak ve güzel sesli bir hânende olan ve eserleri doğru okumakla şöhret bulan Hâdi Bey’in okuyuş tavrı, mûsikişinasların hâfızalarından uzun süre silinmeyen bir icra tarzı olarak anılagelmiştir. Bilhassa durak okumakla şöhret kazanmıştı.

Yetiştirdiği birçok talebe arasında en meşhuru, kendisinden muhtelif durak, ilâhi, semâi ve şarkıyı tavırları ile beraber meşketmiş olan Mehmet Fehmi Tokay’dır. Bilhassa kuûdî zikirler için çeşitli ilâhiler, ayrıca din dışı formda eserler bestelemiş, ancak bunların büyük kısmı unutulmuştur. Güftesi Seyyid Nizamoğlu’ya ait, “Bu aşk bir bahr-i ummândır” mısraı ile başlayan nihâvend ilâhisiyle, “Derdmendim ey civan dermâna geldim ağlarım” mısraı ile başlayan muhayyer şarkısı en tanınmış bestelerindendir.

BİBLİYOGRAFYA

Divan Edebiyatı Müzesi, Cemaleddin Server Revnakoğlu’nun Dosyaları, nr. 128.

Ergun, Antoloji, II, 444, 644-645, 653, 679-682, 710, 763.

TSM Sözlü Eserler, s. 80, 109.

Özalp, Türk Mûsikîsi Tarihi, II, 25, 108.

Gültekin Oransay, “Yayınlanmış Türk Din Musikisi Sözlü Anıtlarının Ezgileyicileri”, AÜ İlâhiyat Fakültesi İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, sy. 3, Ankara 1977, s. 185.

Öztuna, BTMA, I, 316-317.