| Tez Künye | Durumu | ||
| Hamdullah Muhammed Tarım’ın Türkistan Tarihi – Türkistan 1931 – 1937 İnkılâp Tarihi adlı eserinin tenkitli transkripsiyonu / Criticizing transcription of Hamdullah Muhammad Tarım’s work named as Turkestan History – Turkestan 1931 – 1937 History of Revolution Yazar:AILI YIKEMU Danışman: YRD. DOÇ. ÖMER KUL Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı / Genel Türk Tarihi Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Doğu Türkistan = East Turkhistan ; Tarih = History ; Tarih araştırmacıları = History researcher ; Tarihçilik = Historiography ; Tarım, Hamidullah Muhammed = Tarım, Hamidullah Muhammed ; Türk tarihi = Turkish history ; Türkistan = Turkistan | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2015 295 s. | ||
| İşbu çalışma ağırlıklı olarak Hoca Niyaz Hacı İnkılâbı ve İnkılâbın akıbeti hakkında detaylı bilgiler içermekte olup, bizzat dönemin olaylarının canlı şahidinin kalemine aittir. Her ne kadar başlık olarak “Türkistan 1931-1937 İnkılap Tarihi” denilse de müellif eserinde çok daha öncelerinden, yani 1912 Timur Halife isyanından başlayıp 1949 Komünist Çin istilasına kadar olan, Çin Guo-Min-Dang Hükumetinin Doğu Türkistan’da uyguladığı acımasız yönetimini anlatmaktadır. Eserde özellikle “Şincan Kralı” Yang Zeng-xin, takipçisi Jin Shu-ren ve Türkistan’ın 10 yıllık kâbusu Sheng Shi-cai dönemleri, teferruatlı bir şekilde, zamanın Uygur aydınlarından biri olan Hamidullah Tarim tarafından, anlayabildiği ve görebildiği çerçevede tarihi ve coğrafi yönleriyle kaleme alınmıştır. Sheng Shi-cai’in görevden el çektirilerek Merkezî Çin’e dönmesinden sonra Doğu Türkistan’da kısa müddet de olsa gerçekleşen demokrasi, etnik hak arayışları, Türk Milliyetçilik hareketleri ve elde edilen sonuçlar, bu dönemde SSCB’nin destekleriyle ortaya çıkan komünist taraftarları ile milliyetçi-muhafazakâr taraftarları arasında yaşanan çekişmeler anlatılmaktadır. Çalışma hakkında yapılan araştırma ve karşılaştırmalar sonucu eserde verilen bilgilerin yüksek oranda diğer kaynaklarla örtüştüğü, hatta diğer kaynaklarda pek fazla anlatılmayan bazı detayların bu eserde bulunulduğu tespit edilmiştir. Çalışma ile ortaya çıkarılan kıymeti yüksek bilgilerin bu denli teferruatlı bir şekilde ortaya konulması, dahası bir Uygur Türkü müellif tarafından içerisine duygularını karıştırmaksızın eserin kaleme alınması, dönemin gerçek tarihinin ortaya çıkarılmasında büyük bir önem arz ettiğinin kanaatindeyiz. Anahtar Kelimeler: Doğu Türkistan, Hoca Niyaz Hacı, Jin Shu-ren, Sheng Shi-cai, Üç Efendiler, Kaşgar, Gulca | |||
| This study comprises mainly Hodja Niyaz Hadji Revolution and gives detailed information about revolution’s outcome which belongs to the pen of personally attend to the event period. Although the title mentioned has “Turkestan 1931-1937 Revolution History”, author expressed much earlier brutal regime applications in East Turkestan during China Guo-Min-Dang Government starting from 1912 Timur Halife Rebellion to 1949 Communist Chinese invasion. “Xinjiang King” Yang Zeng-xin, his follower Jin Shu-ren and Turkestan’s 10 years nightmare Sheng Shi-cai periods have been specially written by Hamidullah Tarim, who is one of Uyghur intellectuals with his historical and geographical manners. In this study, after Sheng Shi-cai’s dismissal from service and returning back to Central China, democracy -albeit- a short while in Eastern Turkestan, ethnic rights quest, Turkish nationalist movements and obtained results, political row between communists which is supported by the USSR and nationalist-conservatives fans has been described. After research studies and comparisons, it has been found that the given information in the creation overlaps with the other sources with a high rate; even some details have been much discussed than other sources. We believe that putting forward of this detailed and valuable information which is revealed by the study of an Uyghur author without mixing up his emotions into the work, has a great importance in revealing the true history of the period. Keywords: Eastern Turkestan, Hodja Niyaz Hadji, Jin Shu-ren, Sheng Shi-cai, three Masters, Kashgar, Guldja. | |||