Harun Burakgazi. Selçuklu-Karahanlı ilişkileri. Yüksek lisans tezi (2012)

Harun Burakgazi. Selçuklu-Karahanlı ilişkileri. Yüksek lisans tezi. Erzurum: T.C. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2012, XIII+73 s.

Özet

Müslüman Türklerin kurmuş oldukları iki büyük imparatorluktan biri olan Selçuklular, Oğuzlar’ın Kınık boyuna mensupturlar. Selçuk Bey zamanında küçük bir Oğuz kitlesiyle Cend şehrine göç eden Selçuklular, kısa sürede bu şehri hâkimiyetleri altına almayı başarmışlardır. Selçuklular, 985 yılında Cend şehrine göç ettikleri zaman, bölgede, Gazneliler, Karahanlılar, Oğuz Yabgu Devleti ve Samanîler Devleti bulunmaktaydı. Araştırmamıza bu devletler içerisindeki Karahanlılar ile Selçukluların ilişkilerini konu edindik. Selçukluların Cend şehrine geldikten sonra Karahanlılar ile hangi konularda karşı karşıya geldiklerini, iki toplumun birbirlerine bakışını, mücadelelerini, akrabalık bağlarını anlatmaya çalıştık.

Selçuklular 1040 yılında, Dandanakan savaşında, Gazneliler’i mağlup edip müstakil bir devlet kurdular. Aynı tarihlerde Karahanlılar ise doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldılar. Öyle ki, Cend şehrine göç eden küçük Oğuz kitlesi, neredeyse yarım asırda devlet kuracak kadar güçlenmişken; yine yarım asır öncesine kadar bölgenin en güçlü devleti olan Karahanlılar ikiye ayrılacak kadar zayıflamışlardı.

1040 yılından itibaren iki devlet arasındaki güç dengeleri giderek değişmiş, nitekim Selçuklular, Sultan Alparslan zamanında imparatorluk haline gelmişlerdir. Sultan Melikşah zamanında ise her iki Karahanlı Devleti, Selçuklu İmparatorluğu’na bağlanmıştır. Sultan Melikşah’tan sonra Selçuklu İmparatorluğu’nda başlayan taht kavgaları ve iç karışıklıklar ile geçen dönemde bile, Karahanlılar, varlıklarını Selçuklu İmparatorluğu’na bağlı olarak sürdürmüşlerdir.

1141 yılında Selçuklular ile Karahitaylar arasında yapılan Katvan savaşını Selçuklular kaybederek yıkılma sürecine girdiler. Karahanlılar ise Karahitaylar’a bağlandı. Böylece Selçuklular ile Karahanlılar’ın ilişkileri de son buldu.

Abstract

One of the two great empires founded by Muslim Turks, Seljuks belong to the Kınık tribe of Oghuz. In the reing of Selcuk Bey, the Seljuks migrating to the city of Cend along with a small group Oghuz managed to seize this city in a short period. When Seljuks migratedto the city of Cend in 985, Karahans, Gaznelions, Oghuz Yabgu State and Samani States were in te region. We tried to examine the relations between Karahans and Seljuks among these states in our study. After Seljuks had come to the city of Cend, we tried to investigate in which mattesr they faced and the point of view of two societies to each other and the bond of relativeness.

The Seljuks founded an independent state after they defeated Gaznelions in Dandanakan war in 1040. At the same dates, the Karahans were divided into two groups as the east and west. After they had migrated to the city of Cend, a small Oghuz group were strenghtened so rapidly that they could found a state in a half century; on the other hand, Karahans were weakend which was the strongest state of region; at the end they were divided into two parts.

As of 1040, power balances between two states had changed, so, the Seljuks became on empire during the during the reing of Sultan Alparslan. During the reing of Sultan Melikşah, the conplict of throne in Seljuks, and in the reing occured civil disorders, the Karahans continued to be available by depending on Seljuks empire.

By losing Katvan war fought between Seljuks and Karahitays in 1141, the Seljuks started to come into collapse process. The Karahans were connected to the Karahitays. So, the relations with Sekjuks and Karahans came to an and.