HAYIRLIOĞLU, Eyüp Sabri

Konya’da doğdu. Hayırlızâde Mehmed Efendi’nin oğludur. İlk öğrenimini yaparken Kur’an’ı da hıfzetti. Ardından Konya Ziyâiye Medresesi’ne devam ederek Sivaslı Ali Kemâlî ve Yalvaçlı Ömer efendilerden ders görüp icâzet aldı. Daha sonra Konya’da yeni açılan Dârülfünûn-ı Osmânî’nin Hukuk Şubesi’ni birincilikle bitirdi (1911).

Yakın arkadaşı Mûsâ Kâzım Efendi ile birlikte gittiği İstanbul’da Dârülfünun’da müderris muavinliği imtihanını kazandı. Bir süre müderris muavinliği yaptıktan sonra istifa ederek memleketine döndü. Ardından Uşak Bidâyet Mahkemesi müddeiumumiliğine tayin edildi (1913). Altı yıl sürdürdüğü bu görevinden de ayrılarak Konya’da bir müddet avukatlık yaptı; Konya vilâyet ve belediye encümen üyeliklerinde bulundu.

Türkiye Büyük Millet Meclisi II. dönem (1923-1927) Konya mebusu seçilen Eyüp Sabri, Halk Fırkası grubu toplantılarında ve mecliste yaptığı konuşmalarda Teşkîlât-ı Esâsiyye Kanunu’nun tâdili ve Cumhuriyet’in ilânını savundu. Ayrıca Cumhuriyet’in ilânının ve Atatürk’ün cumhurreisi seçilişinin 101 pâre top atışıyla kutlanması yönündeki teklifi de kabul edildi. III. dönemde meclise giremeyen Hayırlıoğlu Konya’da tekrar avukatlığa başladı. Bu arada ticaretle de meşgul oldu.

Ahmet Hamdi Akseki’nin vefatı üzerine Diyanet İşleri başkanlığına getirilen (1951) Hayırlıoğlu, 22 Kasım 1951 tarihli Bakanlar Kurulu kararı uyarınca mâbed dışında “ruhanî elbise” giymesine izin verilen ilk Diyanet İşleri başkanı oldu. Rahatsızlığı sebebiyle başkanlık görevinden emekliye sevkedildikten dört ay sonra vefat etti (8 Ekim 1960) ve Ankara’da Cebeci Asrî Mezarlığı’nda toprağa verildi.

BİBLİYOGRAFYA

DİB Arşivi’ndeki özlük dosyası.

Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk (haz. Birol Emil – Melin Has-Er), İstanbul 1975, II, 432.

TBMM Gizli Celse Zabıtları (nşr. Türkiye İş Bankası), Ankara 1985, IV, 459.

Diyanet İşleri Başkanlığı Biyografik Teşkilat Albümü: 1924-1989, Ankara 1989, s. 19.

Veli Ertan, “Sâbık Diyanet İşleri Başkanı Eyyüp Sabri Hayırlıoğlu”, Diyanet Dergisi, VII/77, Ankara 1968, s. 227-228.

Osman Yüksel Serdengeçti, “Diyanet İşleri Başkanlarından: Eyyup Sabri Hayırlıoğlu”, Millî Gazete, İstanbul 10 Haziran 1973, s. 3.

Orhan Balcı, “Diyanet İşleri Başkanlarımız”, Diyanet Gazetesi, sy. 336, Ankara 1987, s. 15, 17.

“Hayırlıoğlu”, TA, XIX, 107 (maddenin yazımında Orhan Hayırlıoğlu’nun notlarından da faydalanılmıştır).