| Tez Künye | Durumu | ||
| Hsüan – Tsang’ın eski Uygurca yaşam öyküsü, 6. bölüm / Yazar:MEHMET ÖLMEZ Danışman: PROF. DR. TALAT TEKİN Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı / Türk Dili Bilim Dalı Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:Biyografi = Biography ; Hsüan-Tsang = Hsüan-Tsang ; Uygurca = Uighur language ; Çeviri = Translation | Onaylandı Doktora Türkçe 1994 344 s. | ||
| Elinizdeki çalışma, toplam on bölümlük Eski Uygurca Xuanzang yaşamöyküsünün altıncı bölümünü kapsamaktadır. Uygurca metinden bilim dünyası 1935 yılında ilk olarak A. v. Gabain’in V. bölüme ait 6 yaprağı yayınlamasıyla haberdar olmuştur. Uygurca metin asıl olarak Uç ayrı müzede, kütüphanede saklanmaktadır. Bunlar sırasıyla Paris’teki Musee Guimet, Pekin ve Leningrad Doğubilimleri Enstitüsü ‘dür. İlk bölüm dışında diğer bölümlerin hemen tümüne yakını günümüze kadar gelmiştir. Bizim çalıştığımız altıncı bölüm ise Paris’teki parçalan içermektedir. VI. bölümün ilk kırk altı sayfası ise Leningrad’dadır. İçindekiler kısmında da görüleceği üzere çalışma esas olarak “Giriş”, ‘Metin”, “Çeviri”, “Açıklamalar” ve “Dizin” bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde kısaca Uygurbiliminin doğuşu, ilk araştırmalar ve günümüzdeki durum ele alınmıştır. Metnin çevirmeni, işlenen bölümler ve yapılan çalışmaların kısa özeti de yine girişte sunulmuştur. Metnin dikkat çekici özelliklerinden olan cümle kuruluşu ve üslup üzerinde örneklerle durulmuştur. Metin bölümünde Uygurca metnin “Göttingen Okulu”na göre Türk harfleriyle yazıçevrimi verilmiştir. Yazıçevriminde her satırın altında ayrıca harfçevrimi yer alır. Esas olarak yazıçevrimi, metnin A. von Gabain’in okuduğu zamanki; harfçevrimi ise, metnin bugünkü halini yansıtmaktadır. Metin, ilk kırk altı sayfadaki 1228 satırın devamı olacak şekilde numaralandırılmıştır.Çeviride ise, metnin bugünkü Türkçeye çevirisi verilmeye çalışılmış, metnin aslî şekline elden geldiğince bağlı kalınmaya çalışılmıştır. Çince metinle de sözcük sözcük karşılaştırılan çevirinin hemen yanıbaşına yine aynı metnin satır numaraları eklenmiştir. Açıklamalar kısmında okunuşu veya anlamlandırıldı sorunlu sözcükler Çince metnin yardımıyla çözülmeye, aydınlatılmaya çalışılmıştır. Kimi satırlarda başta veya sonda bir kaç harf kayıptır. Bu kayıp kısımlar yeni yayınlara, Çince- Uygurca sözlük çalışmalarına ve Uygurca metnin diğer bölümlerine göre doldurulmaya çalışılmıştır. Bu bölümde anılan her sözcük Giles’taki numarasına ve Pinyin okuyuşuna göre verilmiştir. Burada her sorun çözülmüş, aydınlatılmış sayılmaz. Bazı sorunlu noktalar her yeni Uygurca metin yayınıyla, yaşamöyküsünün yayınlanan her yeni bölümüyle yavaş yavaş çözülecektir. Dizinde ise metindeki sözcüklerin tümü ekleriyle ve geçtikleri satır numarasıyla gösterilmiştir. Sözcükler, geçtikleri bağlama veya yardımcı eylemlere göre verilmiş olmayıp tek başlarına ele alınmıştır. Yeni veya seyrek karşılaşılan sözcükler üzerinde “Açıklamalar” kısmında yeterince durulduğu için dizinde sözcüklerin madde karşılıklarına yer verilmemiştir. Diğer sözcüklerse Eski T ürk cenin sözlük çalışmalarında yer almaktadır. Son olarak ekler kısmında Çince metnin Almanca çevirisi, Xuanzang’m gezi yollarını gösterir harita, Çince ve Uygurca metinlerin fotokopisi yer almaktadır. | |||
| The present study covers the sixth chapter of the 10 chapter Old Uighur Xuanzang Biography. The text has become available to the scientific community for the first time in 1935, after the publication of six folios of the fifth chapter by A. v. Gabain. The original text, which is in Uighur, is being kept in three different museums and libraries. These are; Mus6e Guimet in Paris, Institutes of Oriental Studies in Pekin and in Leningrad. Except the first chapter, the rest of the book has survived until today. The present study covers parts of the sixth chapter that are kept in Paris, the first 46 page of the said chapter is kept in Leningrad. As can be followed from the contents pages, the study is composed of the following parts, “Introduction”, “Text”, “Translation”, “Explanations”, and “Index”. The “Introduction” part investigates the beginnings of Uighurology, the early studies and the contemporary developments in the field. Also in the introduction, a brief information about the translator of the Uighur text, a short summary of the previously studied part has been presented. The samples of the most significant aspects of syntactic and stylistic peculiarities of the text are given in the introduction. The “Text” chapter gives transcription of the text according to the “Göttingen School” approach. Transliteration of the text is given below each transcribed line. In fact, transcription of the text reflects the text as it was in the time when A. v. Gabain has read it, arid the transliteration of the text reflects its current state. The line of the text has been renumbered following the 1228 lines after the first 46 pages.IV ‘Translation” part includes the Turkish translation of the text. We tried to be as close as we can to the original text while we are translating. The translated text includes the line numbers of the Chinese text that we compared word by word in translating into Turkish. “Explanations” part includes the problematic words both with reading and signification, for each of these solutions and proposals was offered by making reference to the Chinese text. In certain lines, there are letters missing in the beginning and in the end. These missing letters were predicted by the help of new text editions, Chinese- Uighur dictionaries, and by referring to the rest of the text. In this section, each word has been given in accordance with its number in Giles and Pinyin’s transcription. Here, we cannot claim that all the problems are solved; problems that are unsolved are expected to be solved gradually as the remaining parts of the biography made public and new Uighur texts published. “Index” part presents all the words that appear in the text and their suffixes with their line numbers. The words are taken individually apart from their context and the auxiliaries with which they appear. Since in the “Explanation” part, the new and rarely occurring words has been discussed in detail, the meaning(s) of the words are not given in the index. The meanings of the remaining words are already given in the Old Turkic dictionaries. The appendices include German translation of the Chinese text, a map showing Xuanzang’s travel routes, and copies of the Chinese and Uighur texts. | |||