Hümeyra Özyurt. Kirman Selçukluları’nın Büyük Selçuklular, Meliklikler ve Atabeyliklerle olan münasebetleri. Yüksek lisans tezi (2017)

Hümeyra Özyurt. Kirman Selçukluları’nın Büyük Selçuklular, Meliklikler ve Atabeyliklerle olan münasebetleri. Yüksek lisans tezi. Ağrı: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017, X+112 s.

Özet

1040 Dandanakan Zaferi, Türkler’in Horasan merkez olmak üzere yeni bir medeniyet kurmaları için dönüm noktası olmuştur. Bölgeye hâkim konumda olan devletlerden biri olan Gazneliler ile yaptıkları ve kazandıkları zaferler sonucunda yeni bir imparatorluk kurulmaya başlamış ve geniş topraklara yayılmıştır. Daha Gazneliler ile savaşırken bir devlete bile sahip olmayan Selçuklular bu zaferden sonra devletlerini kurmuş ve fetihlerle genişlemeye devam ederek Bizans sınırlarına kadar ulaşmış ve onlarla mücadele etmişlerdir. Böylece Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Ortaçağ ve İslâm Tarihine adını yazdırmıştır.

Dandanakan Zaferinden sonra Selçuklu hanedanı Merv’de bir kurultay ile bir araya gelerek Türk ananesi gereği toprak paylaşımında bulunmuşlardır. Bu paylaşımda tezimizin ana konusu teşkil eden Kirman Selçuklularının kuruluşuna zemin hazırlanmıştır. Paylaşımda Çağrı Bey’in büyük oğlu Kara Kavurd Bey’e Tabes Vilayeti ve Kirman Bölgesi verilmiştir. Bölgeye 1041’deki ilk Selçuklu akınlarından sonra gelen Kavurd, Büveyhiler’in hâkim olduğu Kirman’ı alarak Büyük Selçuklu Devletine bağlı Kirman Selçukluları’nı kurmuştur.

Kirman Selçuklularını kuran Kavurd, bölgede faaliyetlerde bulunarak sınırlarını genişletmiştir. Sultan Alp Arslan’a karşı birkaç kez isyan eden Kavurd, Alp Arslan’ın affetmesi ile Kirman’da kalmıştır. Fakat Kavurd’un, Melikşah Sultan olduktan sonra Selçuklu tahtı için isyan etmesi sonucunda öldürülmüştür. Kavurd’dan sonra Kirman melikleri Sultan Sencer’in Oğuzlara esir düşüp ölümüne kadar Büyük Selçuklulara tabi olmuşlardır.

Kirman Selçukluları, Suriye, Irak, Horasan, Halep ve Dımaşk Selçukluları ve Atabeglikler ile siyasi veya evlilik yolu ile münasebetlerde bulunmuşlardır.

Büyük Selçuklu Devletinin otoritesinin zayıflaması üzerine atabeglikler kurulmuştur. Kirman Selçukluları bu atabeglikler ile siyasi ve askeri yardım almak için ilişkilerde bulunmuşlardır.

Ortaçağ Tarihinde İslâm dünyasına yönelik yapılan Haçlı Seferlerine karşı Atabeglikler bir araya gelerek ittifak kurmuş ve İslâm bölgesinden Haçlıları atmaya çalışmışlardır.

Abstract

1040 Dandanakan Victory was a milestone for the Turks to establish a new civilization in the East and the Middle East. As a result of the victories they have gained with the Gaznelians, one of the dominant states in the region, a new empire has begun to be established and spread over wide territories. The Seljuks, who did not even have a state fighting against the Gaznels, established their states after this victory and continued to expand with conquests, reaching to the Byzantine borders and fighting against them. Thus, Great Seljuk Empire, Medieval and Islamic History has written the name.

After the Dandanakan Victory, they met with a congress in the Seljuk dynasty Mevr and found the land for the Turkish mausoleum. The foundation for the establishment of the Kirman Seljuks, which constitute the main theme of my thesis in this sharing, has been prepared. Kara Kavurd Bey, the eldest son of Çağrı Bey, was given Tabes Province and Kirman Region. Kavurd, who came after the first Seljuks in District 1041, took Kirman, who was the judge of the Buveyhans, and founded Kirman Seljuks affiliated to the Great Seljuk State.

Kavurd, who founded the Kirman Seljuks, expanded its borders by conducting activities in the region. Kavurd, who rebelled against Sultan Alp Arslan several times, remained in Kirman with Alp Arslan’s forgiveness. But after Kavurd became Meliksah Sultan, the Seljuks were killed as a result of rebellion for the land. After Kavurd, Kirman Melikleri were captured by Sultan Sencer’s Oghuzes and subjected to the Great Seljuks until his death.

Kirman Seljuks, Syria, Iraq, Horasan, Aleppo and Damascus Seljuks in political or marriage relations have been found.

Atabegliklar was founded on the weakening of the Great Seljuk State. The Kirman Seljuks were associated with these atabegliks to obtain political and military aid.

In the Middle Ages, the Atabegliks came together to form an alliance against the Crusades against the Islamic world and tried to throw the Crusaders out of the Islamic region.