Hüseyin Gökalp. Irak’ın fethi ve İslâmlaşma süreci (Hulefâ-i Râşidîn dönemi). Doktora tezi (2019)

Hüseyin Gökalp. Irak’ın fethi ve İslâmlaşma süreci (Hulefâ-i Râşidîn dönemi). Doktora tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019, X+333 s.

Özet

Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde belirlenen hedef ve yöntemler çerçevesinde Müslümanların büyük fetih hareketi, Hz. Ebû Bekir (r.a.) döneminde başlamıştır. Hz. Ömer (r.a.) döneminde de Sâsânîler tümüyle yıkılmış ve topraklarının büyük bir bölümü fethedilmiş; Roma topraklarının önemli bir kısmı da Müslümanların eline geçmiştir. Müslümanların bu süreçte ilk girdiği yer Sâsânîlere ait bir eyalet olan Irak’tır. Irak aynı zamanda Sâsânîlerin başkenti olan Medâin’in bulunduğu yönetim merkezidir. Irak’ın fethi hem Sâsânîlerin yıkılmasının hem de Şam fetihlerinin başarıya ulaşmasının zeminini oluşturmuştur. Çalışmamızın birinci bölümünde İslâm fetihlerinden önce Irak’taki siyasi, dini, sosyo-ekonomik ve askeri yapıyı, ikinci bölümde de Irak’ın fethini inceledik.

Müslümanlar Irak’ı fethettikten sonra, orada Arap, Ârâmî, Pers, Yahudi yerleşik halkı ve azınlık olarak da Hindli ve Afrikalılarla karşılaştılar. Hristiyan, Mecûsî, Yahudi, Putperestler ve bunların dışında Mandeist, Mezdekî ve Maniheist din mensuplarıyla muhatap oldular. Fetihten daha önemli ve zor bir işlem olan fethin kalıcılığı, Irak’a yerleşme ve İslâmlaşma konusunda Müslümanlar azami gayret sarf ettiler. İskân politikası, tebliğ ve evlilikler yoluyla Irak halkı büyük oranda Müslüman oldu. Çalışmamızın üçüncü ve son kısmında da fetih sonrası Irak’taki İslâmlaşma sürecini ele aldık.

Abstract

The Great Muslim Conquests began during the period of Abu Bakr within the framework of objectives and methods set by Muhammad (PBUH). During the reign of Omar, the Sassanids were completely destroyed and a large part of their land was conquered and additionally a significant part of the Roman lands were subjugated by the Muslims. Iraq was not only the first place Muslims set foot in during the campaign but also having Ctesiphon as the capital where was the headquarters of the empire. The conquest of Iraq was the basis for both the collapse of the Sassanids and the success of the conquests of Damascus. In the first part of our study, we first examined the political, religious, military, the socio-economic structure of Iraq before the conquests and in the second part, we reviewed the conquest of Iraq.

After the Muslims entered Iraq, they faced Arab, Aramean, Persian, Jewish settlers plus the minorities such as Hindus and Africans. Christianity, Zoroastrianism, Judaism, and paganism, as well as the members of Mandaeism, Mazdaism, Manichaeism were the religions Muslims dealt with. Muslims made maximum effort in the persistence of conquest, settling in Iraq and Islamization of it, which was more important and difficult than conquest. Iraqi people converted to Islam in no smaller measure through the settlement policy, explaining and teaching of religion and marriages between the parts. In the last part of our study, we discussed the Islamization process in Iraq after the conquest.