İBN EBÜ’l-FEVÂRİS

21 Şevval 338’de (13 Nisan 950) doğdu. Büyük dedesi Ebü’l-Fevâris Sehl’e nisbetle İbn Ebü’l-Fevâris diye tanındı. Sekiz yaşında hadis öğrenmeye başlayan İbn Ebü’l-Fevâris ilk derslerini Ebû Bekir en-Neccâd’dan aldı. Daha sonra Basra’ya, oradan İran’a ve Horasan’a gitti. Muhammed b. Hasan en-Nakkāş, Ebû Bekir eş-Şâfiî, Ebû Ali İbnü’s-Savvâf, Ahmed b. Fazl b. Huzeyme, Ca‘fer el-Huldî ve Da‘lec b. Ahmed başta olmak üzere birçok âlimden hadis rivayet etti. Kendisinden de Mâlînî, Berkānî, Lâlekâî, Ebû Ya‘lâ el-Ferrâ, Ebü’l-Hüseyin İbnü’l-Mühtedî-Billâh ve İbnü’l-Bennâ el-Bağdâdî hadis tahsil etti. Bağdat’ta Rusâfe Camii’nde hadis imlâ ederken Hatîb el-Bağdâdî de kendisinden faydalandı ve onun bazı rivayetlerini huzurunda okudu. Hocalarından derlediği seçme hadisleri rivayet etmesiyle tanınan İbn Ebü’l-Fevâris 16 Zilkade 412 (21 Şubat 1022) tarihinde vefat etti ve Bâbü Harb Mezarlığı’nda Ahmed b. Hanbel’in mezarının yakınına defnedildi. Hatîb el-Bağdâdî İbn Ebü’l-Fevâris’i kültürlü, hâfızası kuvvetli, dürüst ve sika bir muhaddis olarak nitelendirmiş, dindar ve faziletli bir kimse olduğunu belirtmiştir.

İbn Ebü’l-Fevâris’in çok miktarda hadis yazdığı ve bunları muhtelif kitaplarda topladığı belirtilmekteyse de Ebû Tâhir Muhallis Muhammed b. Abdurrahman’ın (ö. 393/1003) rivayetlerinden seçmeler yaptığı el-Fevâʾidü’l-münteḳātü’l-ʿavâlî adlı eseriyle (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Mecmua, nr. 2, vr. 84^a-89^b, nr. 21/4, vr. 137^a-258^b, nr. 46, 243^a-262^a, nr. 72/5 [kısım 6], nr. 97, vr. 140^a-251^a) çeşitli hadisleri ihtiva eden bir cüzü (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Mecmua, nr. 110/2) dışında bunlar hakkında bilgi yoktur (Sezgin, I, 226). Müellifin yine İbn Ebü’l-Fevâris diye anılan ve sâlih bir kişi olduğu belirtilen kardeşi Ali’nin de hadis tahsil ettiği, ancak herhangi bir rivayette bulunmadan vefat ettiği zikredilmiştir.

BİBLİYOGRAFYA

Hatîb, Târîḫu Baġdâd, I, 352-353.

İbnü’l-Cevzî, el-Muntaẓam (Atâ), XV, 149-150.

Zehebî, Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, III, 1053-1054.

a.mlf., Aʿlâmü’n-nübelâʾ, XVII, 223-224.

a.mlf., Düvelü’l-İslâm, Beyrut 1405/1985, s. 216.

Safedî, el-Vâfî, II, 60-61.

İbnü’l-İmâd, Şeẕerât, III, 196.

Kettânî, er-Risâletü’l-müsteṭrafe, s. 96.

Sezgin, GAS, I, 226.