| Tez Künye | Durumu | ||
| Osmanlı hukukunda örfün yeri (klasik dönem) / Yazar:İLHAN BİLEN Danışman: PROF. DR. A. YAŞAR OCAK Yer Bilgisi: Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Klasik Dönem = Classical Period ; Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Osmanlı hukuku = Ottoman law ; Osmanlı hukuku = Ottoman law ; Örf-adetler = Traditions customs ; İslam hukuku = Islamic law | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 1994 114 s. | ||
| ÖZET Fıkıh, fakihlere göre kişinin leyh ve aleyhine olması gerekenleri bilmesidir. İslam hukuku asli kaynaklar ola rak, Kur ‘an ve Sünnet ‘e dayanır. Peygamber dönemindeki ve daha sonraki gelişmeler icma ve kıyas’ ı da asli kay naklar arasına sokmuştur. Örf ve adet toplumların öteden befi getirdikleri, herkesin kabul ettiği, toplum içinde uyulması gereken kurallardır. Geçmişte geçerli olan herhangi bir örf, ge lecekte özelliğini yitirip unutulabilir veya değişir. İslam hukukuna göre örf ikiye ayrılır. Muteber örf ve fasid örf. Muteber örf, İslam hukukunun kabul ettiği örftür. Fasid örf islam anlayışına uymayan örftür. îslamdan önce kurulan, Hun, Göktürk, Uygur ve diğer Türk devletlerinde töreye dayanan bir hukuk anlayışı gö rülür. Hun ve Göktürk devletleri, askeri ve sivil teşki latlar ile memuriyetler oluşturmuşlardır. Uygurlar bir birleri ve devlet ile olan ilişkilerini düzenleyen huku ki vesikalar meydana getirmişlerdir. İslamiyet döneminde kurulan Karahanlı, Gazneli, Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu ve diğer Türk-îslam devletle rinde esas olarak islam hukukuna uyulmuştur. Osmanlı hukuk yapısı hakkında çeşitli görüşler var dır. Köprülü, Barkan, İnalcık gibi tarihçiler, Osmanlı devletinde şer’ i hukukdan ayrı bir örfi hukuk olduğunuii söylerler. Onlara göre bu Şeriat ‘dan ayrx bir laik ya da devlet hukukudur. Osmanlı devleti bir islam devleti ol duğuna göre, hukuku da esas olarak islam hukukuna daya nır. Ancak, Osmanlı devleti değişen şartlara uyum sağla mak için kamu, askerlik, vergi, toprak ve ceza hukuku alanlarında bir örfi hukuk sistemi oluşturmuşlardır. Kanunnameler, padişah iradesiyle askeri, toprak, vergi, kamu, ceza gibi alanlarda oluşturulan hukuk mec mualarıdır. Kanunlar yapılırken uygulanacağı bölgenin örf-adet ve eski kanunlarından yararlanılmıştır. Hatta Osmanlı devleti fethettiği gayri müslim ülkelerdeki, örf-adet ve kanunlardan kendisine uygun düşeni aynen ve ya deriştirerek devam ettirmiştir. Bazı Osmanlı Kanunna melerinde, “önceki kralları zamanında” var olan vergi veya teşkilatların devam ettirilmesine dair hükümlerin olması buna örnektir. Kanunlar daha sonra gelen padişah tarafından aynen veya kısmen devam ettirilmiştir. Bu yüzden bazı kanunların kesin tarihini bilmek zordur. Os manlı hukuk sistemi içerisinde örfi hukuk ve onun neti cesi oluşan kanunnameler geniş yer tutar. | |||
| İÜ SUMMARY Islamic Law (fıkh), according to the Islamxc law ma kers is that a person knows all what should be for or against him. Islamic Law is mainly based on Holy Koran and Sunnah. The progresses which had taken place during the era of The Prophet and later on introduced ijma (ge neral consensus in opinion and decision of the^ lega- tifo litsts) and kiyas^ (analogy) in the fundemental legal sources. The customs are the rules that have been taken long by the societies, that everybody accepts and that should be obeyed. Any custom which had been valid in the past- may lose its properties and be forgetten and may change. According to Islamic Law, customs are divided into two types. One is valid custom and the other is vicious custom. The valid customs are accepted by The Islamic Law. The vicious customs are not accepted by the fıkıh. There seems a legal understanding that was based on the customs to have been applied in the Huns, Gök Turks and the Uighurs, and other Turkish states of history, Hund and Gök Turks states had founded military and civil organizations, the Uighurs had created legal ducoments that were aimed to arrange the civil and legal relati ons. In the Karakhanids, the Ghaznevids, the Grand Sel- juks, the Anatolion Seljuks and other Turcic-Islamiciv states the Islamic Law had been mainly obeyed in prin ciple. There are various points of view about the Ottoman legal structure, some historicions such as Köprülü, Bar kan, İnalcık use to claim that there was a customary law distincted from the Islamic religious law. According to them, this is laic or goverenmental law seperated from Shariah. As The Ottoman state was an Islamic state, its law also depends majorly on Islamic Law. But Ottoman state have founded a customary system in the military field. Field of taxes, the soil and criminal law field in order to copy with the changing conditions. The Legal Decrees (Kanunname) are legal articles that have been founded by the order of Sultan for the fields of military events, soil, taxes, public affairs, criminal law, etc. When the codes of the area, over which the codes was going to be applied, were taken into condideration. Moreover, Ottoman state had adapted and continued, by modifying or not, the customs-traditions and codes of non-Islamic countries that it conqured. The exiestence of some provisions in some Ottoman Decrees implying that the taxes and organizations existing du ring the “era of previous Kings” wolud be continued. The codes were continued by the following Sultan partially or without any modification. For this reason, it is not easy to determine the true date of some codes. Customary law and the decrees arising as a consequence of it had a wide range in Ottoman legal system. | |||