İlker Battal. Abuşka Lûgatinde söz varlığı. Yüksek lisans tezi (2021)

İlker Battal. Abuşka Lûgatinde söz varlığı. Yüksek lisans tezi. Niğde: T.C. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021, XV+466 s.

Özet

Çağatay Türkçesi 16. yüzyılın başından 20. yüzyılın başına kadar olan dönemdir. Çalışmamıza kaynaklık eden Abuşka Lûgati, 16.yüzyılda yazılmış Çağatay Türkçesi sözlüklerinden biridir. Bu çalışmanın amacı, Abuşka Lûgatini inceleyip söz varlığını ortaya koymaktır.

Tez çalışmasına başlamadan önce, daha önce yapılmış olan söz varlığı çalışmaları incelenmiş daha sonra teze kaynaklık eden eserler taranmıştır. Bu eserler Besim Atalay’ın ”Abuşka Lûgati veya Çağatay Türkçesi”, Mustafa Kaçalin’in ‘‘Niyāzi: Nevāyî’nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar” ve Muharrem Güzeldir’in ”Abuşka Lügati” adlı doktora tezidir.

Tez üç bölümden oluşmaktadır. Sırasıyla giriş, inceleme ve sonuç bölümüdür. Giriş bölümünde Çağatay Türkçesi, Çağatay Türkçesi’nin dönemleri, Ali Şîr Nevâî ve eserleri, dönemlerdeki bazı temsilciler ve eserleri, Çağatay Türkçesi sözlükleri ve Abuşka Lûgati hakkında bilgiler verilmiştir. İnceleme bölümünde ise tasnifler yer almaktadır. Hatice Şirin User’in ”Eski Türk Yazıtları: Söz Varlığı İncelemesi” adlı eserinden yararlanılmış ayrıca sözcüklerin ele aldığı konulara göre yeni tasnif grupları da oluşturulmuştur. Taranan sözcükler konu, tür ve alanlarına göre tasnif edilmiştir. Sonuç bölümünde maddeler halinde sayısal veriler sıralanmış ve bu sayısal veriler grafikler ile gösterilmiştir. Sayısal veriler ışığında Abuşka Lûgatinin söz varlığı değerlendirilmiş, yorumlanmıştır.

Abstract

The language of Chagatai Turkish, is the period from the very beginning of the 16th century to the beginning of 20th century. Which is referance to our Study is one of the Chagatai dictionaries that were written of Chagatai Turkish in 16th century. The aim of this study is to examine Abuska Lugati and put forward the vocabulary of this language.

Before starting the thesis study, the studies on vocabulary were examined, then the works refering the thesis were scanned These works are Besim Atalay’s ”Abuska Lugati or Chagatai Turkish”, Mustafa Kaçalin’s ”Niyāzi: Nevāyi’s words and Chagatai witnesses” and Muharrem Güzeldir’s ”Abuska Lugati” thesis of doctoral thesis.

The thesis is made up of parts. The introduction, examination and result in order. There has been information given about Chagatai Turkish, periods of Chagatai Turkish, Ali Şîr Nevâî and his works, some representatives and their works, Chagatai Turkish dictionaries and Abuska Lugati in the introdiction part. In the examination part, there are classifications. It has been benefitted from Hatice Şirin User’s work called ”Ancient Turkish Inscriptions: A Review Of The Existence Of Words” and in addition, new classification groups were created. Scanned words have been classified according to their topics types and fields. In the result part, the numeric data have been specified and These numeric data have been showed with graphics. At the light of numerical data Vocabulary of Abuska Lugati have been evaluated and commented.