Sözlükte “iki imam” anlamına gelen “İmâmeyn” (İmâmân), Hanefî literatüründe Ebû Hanîfe’nin talebeleri Ebû Yûsuf ve Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî hakkında kullanılmıştır. Mezhep fıkhının teşekkül ve tedvininde büyük rol oynayan bu iki âlim hocalarıyla birlikte mezhebin imamları olarak anılır. Ancak kaynaklarda “İmam” kelimesi mutlak olarak zikredildiğinde Ebû Hanîfe kastedilir. Özellikle son dönem kaynaklarında yaygınlık kazanan İmâmeyn veya aynı anlamdaki “Sâhibeyn” kelimelerinin ne zamandan beri kullanıldığı tesbit edilememekle birlikte Ebû Hanîfe ve talebelerine ait ortak bir görüşe atıfta bulunulurken isim tekrarından sakınmak için özel tabirlere yer verildiği bilinmektedir. Bu çerçevede Ebû Hanîfe ile Ebû Yûsuf’a “Şeyhayn”, Ebû Hanîfe ile Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî’ye “Tarafeyn” denmiştir. Müteahhirîn devri âlimleri, fetva konusunda Ebû Hanîfe ve talebelerinin görüşlerinin öncelik ve önemini tartışarak bir meselede farklı görüş belirtmeleri veya birinin diğeriyle aynı görüşü paylaşması halinde hangi görüşün tercih edilmesi gerektiği hususunda ölçüler belirlemeye çalışmışlardır (İbn Âbidîn, I, 25-30).
BİBLİYOGRAFYA
Tehânevî, Keşşâf, I, 92; II, 916.
Kureşî, el-Cevâhirü’l-muḍıyye, IV, 557-558.
İbn Âbidîn, ʿUḳūdü resmi’l-müftî (Mecmûʿatü’r-resâʾil içinde), I, 25-30.
Leknevî, el-Fevâʾidü’l-behiyye, s. 248.
M. Seyyid Bey, Usûl-i Fıkıh, İstanbul 1333, I, 254.
Bilmen, Kamus, I, 323.
Vehbe ez-Zühaylî, el-Fıḳhü’l-İslâmî ve edilletüh, Dımaşk 1405/1985, I, 57.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2000 yılında İstanbul’da basılan 22. cildinde, 207 numaralı sayfada yer almıştır.