KARA SİNAN

Akhisar yakınlarında Seydi köyünden olup doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Sinâneddin Yûsuf, babasının adı Abdülmelik, dedesininki Bahşâyiş’tir. Arapça, fıkıh, astronomi gibi ilimleri tahsil ettikten sonra müderrislik yaptığı kaydedilir. Dinî ilimler ve edebiyatta devrinin önde gelen âlimleri arasında sayılan Kara Sinan’ın vefat tarihi de kesin olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklarda 852 (1448) olarak verilen tarih (Osmanlı Müellifleri, I, 397; Hediyyetü’l-ʿârifîn, II, 560) Hezmü’l-cüyûş adlı eserinin telif yılı olup Keşfü’ẓ-ẓunûn’da eż-Żamâʾir isimli eserini de 868’de (1464) telif ettiği belirtilir (II, 1087). İbnü’l-İmâd ölüm tarihini 885 (1480) yılının başları olarak kaydeder (Şeẕerât, VII, 343).

Eserleri. 1. Ḥâşiye ʿalâ Şerḥi’l-Viḳāye (Riʿâyetü’l-viḳāye bi-Viḳāyeti’r-rivâye). Sadrüşşerîa es-Sânî’nin, dedesi Tâcüşşerîa’nın fıkha dair Viḳāyetü’r-rivâye adlı eserine yazdığı şerhin hâşiyesidir (Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 866, Damad İbrâhim Paşa, nr. 583, vr. 1-378; Murad Molla Ktp., Murad Molla, nr. 799).

2. Zeynü’l-Menâr. Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin fıkıh usulüyle ilgili Menârü’l-envâr’ının şerhidir (Süleymaniye Ktp., Yozgat, nr. 373 [müellif hattı]; Cârullah Efendi, nr. 539).

3. el-Mażbûṭ şerḥu’l-Maḳṣûd. Sarf ilmine dair el-Maḳṣûd isimli meşhur eserin şerhidir (Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 4851; Beyazıt Devlet Ktp., Bayezid, nr. 6631, 6632).

4. Revâḥu’l-ervâḥ. Ahmed b. Ali b. Mes‘ûd’un sarf ilmine dair Merâḥu’l-ervâḥ’ının şerhidir (Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 4795, Esad Efendi, nr. 3134; Beyazıt Devlet Ktp., Bayezid, nr. 6715, 6751; Çorum İl Halk Ktp., nr. 2872; ayrıca bk. Brockelmann, GAL, II, 24; Suppl., II, 14).

5. eṣ-Ṣâfiye şerḥu’ş-Şâfiye. İbnü’l-Hâcib’in sarfla ilgili eş-Şâfiye adlı eserinin şerhidir (Süleymaniye Ktp., Harput, nr. 19, Bağdatlı Vehbi Efendi, nr. 1842; Beyazıt Devlet Ktp., Bayezid, nr. 6735; İÜ Ktp., AY, nr. 1312, 2516, 2966).

6. Hezmü’l-cüyûş fi’l-ġālib ve’l-maġlûb. Muhtasar bir eser olup müellif bunu daha sonra Ḥazmü’l-cüyûş adıyla şerhetmiştir (Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 2043).

7. eż-Żamâʾir (a.g.e., II, 1088).

Kaynaklarda ve kütüphane kayıtlarında Kara Sinan’a nisbet edilen Ḥâşiye ʿalâ şerḥi’l-mülaḫḫaṣ fi’l-heyʾe ve Ecvibe ʿan iʿtirâżâti’l-Ḳasṭallânî fi’l-cüzʾi’lleẕî lâ yetecezzâ adlı risâlelerin Sinan Paşa’ya ait olduğu anlaşılmaktadır.

BİBLİYOGRAFYA

Taşköprizâde, eş-Şeḳāʾiḳ, s. 211.

Mecdî, Şekāik Tercümesi, s. 228.

Hoca Sadeddin, Tâcü’t-tevârîh (haz. İsmet Parmaksızoğlu), Ankara 1992, V, 172.

Kâtib Çelebi, Süllemü’l-vüṣûl ilâ ṭabaḳāti’l-fuḥûl, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 1887, vr. 268^a.

Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1022, 1088, 1651, 1807, 1819, 1826, 2023, 2043.

İbnü’l-İmâd, Şeẕerât, VII, 343.

Kāmûsü’l-a‘lâm, IV, 2634.

Osmanlı Müellifleri, I, 397.

Hediyyetü’l-ʿârifîn, II, 560.

Brockelmann, GAL, II, 24; Suppl., I, 647; II, 14.

Recep Cici, Kuruluştan Fatih Devrinin Sonuna Kadar Osmanlılarda Fıkıh Çalışmaları (doktora tezi, 1994), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 137-141.

Cemil Akpınar v.dğr., Osmanlı Astronomi Literatürü Tarihi, İstanbul 1997, I, 40-41.