Kollektiv. Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar (2007)

Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar. II nəşr. Tərtibçilər: S. Əliyarlı, F. Mahmudov, F. Əliyeva, L. Həsənova; II nəşrin tərtibçisi və redaktoru: S. Əliyarlı. Bakı: “Çıraq” nəşriyyatı, 2007, 400 s. ISBN 580250026

Kitabın içindəkilər

Ön söz … 7

I bölmə. Azərbaycanın qədim tarixi (Miladın IV yüzilinədək)
Mixi yazı parçaları
1. III Salmanasarın Kalhu (Nimrud) şəhərində “Qara xatirə daşı” üzərindəki salnaməsi … 16
2. II Sarqonun “Təntənəli yazısı” … 16
3. Aşşurbanipalın “B” silindrindəki yazısı … 18
4. I Argiştinin salnaməsi … 20
5. II Sardurinin Cənubi Azərbaycanın Qaradağ vilayətində tapılmış kitabəsi … 20
6. II Argiştinin Sərab şəhəri yaxınlığında tapılmış kitabəsi … 21
Antik dövr qaynaqları
7. Strabon. “Coğrafiya” … 21
8. K. Ptolomey. “Coğrafiya dərsliyi” … 30
9. Böyük Plini. “Təbiət tarixi” … 32

II bölmə. Azərbaycan IV-XII yüzillərdə ilkin orta əsr qaynaqları
Kitabı Dədə Qorqud … 36
10. Duxa Qoca oğlı Dəli Domrul boyını bəyan edər, Xanım hey … 37
11. İç Oğuza Taş Oğuz asi olub Beyrək öldügi boyı bəyan edər … 40
12. Fəzlullah Rəşidəddin. “Cami ət-təvarix” … 45
13. Moisey Kağanqatlı. “Aqvan tarixi” … 49
Ərəbdilli qaynaqlar
14. “Übeyd ibn Şəriyyə əl-Cürhuminin əxbarı” … 67
15. Əbu Məhəmməd Əhməd ibn Əsəm əl-Kufi. “Kitab əl-fütuh” … 69
16. Əl-Bələzuri. “Kitab fütuh əl-buldən” … 79
17. Ət-Təbəri. “Tarix ər-rüsul və-l-müluk” … 90
18. Əl-İstəxri. “Kitab məsalik əl-məmalik” … 125
19. Əbu Düləfin ikinci risaləsi … 132
20. Sədrəddin Əli əl-Hüseyni. “Əxbar əd-dövlət əs-Səlcuqiyyə” … 137

III bölmə. Azərbaycan XIII-XVIII yüzillərdə
Monqol basqınları çağı və sonrakı dövrün qaynaqları
21. İbn əl-Əsir. “Əl-kamil fi-t-tarix” … 154
22. Gəncəli Kirakos. “Ermənistan tarixi” … 178
23. Yaqut əl-Həməvi. “Mucəm əl-buldən” … 182
24. Həmdullah Qəzvini. “Nüzhətül-Qulub” əsəri … 186
25. Rəşidəddinin oğlu Şihabəddinə məktubu … 194
26. Kastiliya (İspaniya) elçisi Klavixonun gündəliyi … 196
27. Əbd ər-Rəşid əl-Bakuvi. “Kitab təlxis əl-əsər və əcaib əl-malik əl-qəhhar” … 198
28. Venesiya elçisi Ambroco Kontarini. “Yol gündəliyi” … 202
Səfəvilər dövlətində Azərbaycan dilinin dövlətlərarası yazışmada və fərmanlarda işləndiyini göstərən qaynaqlar
29. I Şah İsmayılın Musa Durğut oğluna fərmanı … 206
30. Cahanşahın nəvəsinin I Səlimə ərizəsi … 207
31. II Şah Abbasın Şirvan bəylərbəyi Hacı Məniçöhr xana hicri 1070 (1659/60)-ci ildə məktubu … 208
32. Sultan Süleyman Qanuninin I Şah Təhmasibə məktubu … 209
33. Zeynalabidin Əli Əbdi bəyin “Təkmilatül əxbar” əsərinin yazılması haqda I Təhmasibin fərmanı … 210
34. Zeynalabidin Əli Əbdi bəy. “Təkmilatül əxbar” … 212
35. Şah İsmayıl Xətai. “Divan”dan bir qəsidə … 216
Orta əsr Azərbaycan tarixinə dair farsdilli qaynaqlar
36. Ənbəd kəndinin soyurğal verilməsi haqqında Uzun Həsənin hökmü … 220
37. I Şah İsmayılın Dizmar vilayətində ruhanilərin vergilərdən azad edilməsi haqqında hökmü … 221
38. I Şah İsmayılın Təbrizdə Xanəhməd bağının bağışlanması haqqında hökmü … 223
39. I Şah Təhmasibin Zığ kəndinin Bibiheybət məqbərəsinə vəqf olunmasını təsdiq edən fərmanı … 224
40. Şəki ölkəsinin sədrliyi vəzifəsi haqqında I Şah Təhmasibin fərmanı … 225
41. Bibiheybət məqbərəsinin mütəvəlliliyi vəzifəsi haqqında Şah I Təhmasibin fərmanı … 228
42. Bakı limanına nazir təyin olunmasını haqqında fərman … 228
43. Kiş, Nuxu və Şəkərənd kəndlərinin tiul verilməsi haqqında Şirvan bəylərbəyi Xosrov xanın hökmü … 229
44. Şəki ölkəsi kətxudalarının şikayəti ilə bağlı olaraq II Şah Abbasın fərmanı … 230
45. Şəki ölkəsinin hakiminə II Şah Abbasın göndərdiyi fərman … 231
46. Şəki məliyi Səfiqulunun şikayəti üzrə II Şah Abbasın fərmanı … 232
47. Şəki qışlaqları haqqında Şah Səfinin fərmanı … 234
48. Şirvandakı siyasi hadisələr haqqında Şah Sultan Hüseynin fərmanı … 235
49. Şəki ölkəsinin məlikliyi vəzifəsi haqqında Nadir şahın fərmanı … 237
50. Bibiheybət məqbərəsinin gəlirinə yiyələnmək uğrunda gedən münaqişəyə dair … 238
Avropa, Rusiya, Yaxın və Orta Şərq müəlliflərinin yazıları
51. Antoni Cenkinson. “Gündəlik” … 240
52. Adam Oleari. “Moskoviya və Moskoviyadan keçməklə İrana, oradan da geriyə səyahətin təsviri” … 248
53. Evliya Çələbi. “Səyahətnamə” … 255
54. Yan Streys. “Səyahət” … 264
55. Təbrizli Arakel. “Tarixlər kitabı” … 268
56. Elçi Volınskinin Şamaxı xanının görüşünə gəlməsi haqqında yaddaş … 275
Azərbaycan tarixçilik irsindən
57. Mirzə Adıgözəl bəy. “Qarabağnamə” … 283
58. Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği. “Qarabağ tarixi” … 292
59. Kərim Ağa Fateh. “Şəki xanlarının müxtəsər tarixi” … 297

IV bölmə. XIX yüzilin sənədləri
60. Kürəkçay müqaviləsi (“Andlı öhdəlik”) … 301
61. Türkmənçay müqaviləsi … 307
62. A. S. Qriboyedov, P. D. Zavelski. “Rusiya-Zaqafqaziya şirkətinin yaradılması haqqında qeydlər” … 317
63. 13 iyul 1830-cu il qanunu (“Əlahəzrət buyruğu”) … 332
Rusiyanın Qafqaz arxasındakı əyalətlərinin statistika, etnoqrafiya, topoqrafiya və maliyyə baxımından təsviri .. 335
64. Yelizavetpol dairəsi … 336
65. Şirvan əyaləti (Azərbaycan dili haqqında) … 338
66. A. A. Bakıxanov. “İzahat” (1837-ci il Quba üsyanı haqqında) … 339
67. 6 dekabr 1846-cı il torpaq qanunu … 343
68. 14 may 1870-ci il kəndli “Əsasnamə”si … 348