Kütüb-i Tis‘a ve İlk Üç Asır Eserleri Bağlamında Abdallarla İlgili Rivâyetlerin Hadis Metodolojisi Açısından Değeri

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 1, 432 – 474, 30.06.2024

Musa Erkaya Aktoro Imaralı Uulu

https://doi.org/10.14395/hid.1437977

Öz

Abdallar, ricâlü’l-gayb içerisinde en yaygın ve haklarında en fazla rivayet bulunan gruptur. Alemde tasarruf sahibi gizli ve âşikâr velîler topluluğu olarak tanımlanan ricâlü’l-gayb kavramını ilk defa 4/10. asır mutasavvıflarından Muhammed b. Ali el-Kettânî (ö. 322/934) kullanmıştır. Bu anlayışa göre Allah, dünyanın cismanî düzenini sağlamaları için bazı insanların çeşitli görevler üstlenmesini takdir ettiği gibi âlemdeki mânevî ve ruhanî düzenin korunması, hayırların temini, kötülüklerin giderilmesinde sevdiği bazı kullarını görevlendirmiştir. Onlar herkes tarafından kolayca tanınmayıp gizli olan hakikatlere ve sırlara vâkıftırlar. Aralarında bir düzen ve hiyerarşinin bulunduğu bu seçkin kişiler kutub, imâmân, evtâd, nükabâ, nücebâ, efrâd ve abdal’dan oluşmaktadır. Bu hiyerarşi içinde hakkında en çok bilgi bulunan grup ise abdallardır. Ricâlü’l-gayb hakkında bilgi veren rivayetlerin neredeyse tümü abdalların sayıları, mekânları ahlâk ve vasıflarını anlatan rivayetlerdir. Dolayısıyla abdallar hakkındaki rivayetler ricâl konusunda da önemli bir kaynak teşkil eder. Çoğu merfû‘, bazıları da mevkûf olarak nakledilen bu rivayetlerin hiç biri Ahmed b. Hanbel’in Müsned’i dışında güvenilir hadis kitaplarında yer almamaktadır. Hadis kaynaklarının güvenilirlik bakımından dört tabakaya ayrıldığı dikkate alındığında, abdallarla ilgili söz konusu rivayetlerin yer aldığı eserler ancak üçüncü ve dördüncü tabakada yer almaktadır. Bu sebeple söz konusu rivayetlerin büyük bir kısmı İbnü’l-Cevzî (ö. 597/1201), İbnü’s-Salâh (ö. 643/1245), İbn Teymiyye (ö. 728/1328), Zehebî (ö. 748/1348), İbn Hacer (ö. 852/1449), Sehâvî (ö. 902/1497) gibi bilginler tarafından sened veya metin tenkidine tâbi tutularak reddedilmiştir. Öte yandan bu grubun mahiyeti, adları, sayıları ve yetkileri hakkındaki inanışların da günümüze dek süregelen birtakım tartışmaları beraberinde getirdiği ifade edilmelidir. Türkçe literatürde ricâlü’l-gaybın tanımı, ricâlü’l-gayb telakkisi ve konuyla ilgili bazı rivayetlerin genel olarak ele alındığı iki makale mevcuttur. Ancak spesifik olarak abdallarla ilgili rivayetleri hadis tekniği bakımından ele alan bir çalışma mevcut değildir.
Bu çalışmada konuyla ilgili rivayetlerin Kütüb-i tis‘a’da ve hicrî ilk üç asırda telif ve tasnif edilen kaynaklarda yer alıp almadıklarının tespiti ve bunların hadis metodolojisi açısından değerinin ortaya konulması hedeflenmektedir.
Bu sebeple öncelikle abdallarla ilgili rivayetlerin tahrici yapılmıştır. Tespit edilen rivayetler, ifade ettiği mana bakımından üç gruba ayrılmıştır. Daha sonra bu rivayetler senet tenkidine tabi tutulmuştur. Bu bağlamda isnatta yer alan her bir ravinin ricâl, tabakât ve cerh-ta‘dil kitaplarından kısa biyografileri ve hadis rivayeti bakımından ehil ve güvenilir olup olmadıklarının tespiti yapılmıştır. Bu işlem üç grup için de söz konusudur. Akabinde münekkit ve muhaddislerin yaptığı değerlendirmelerden yola çıkarak ilgili rivayetlerin sıhhati konu edilmiştir.
Metin tenkidi de yine münekkid ve muhaddislerin metne dair değerlendirmeleri çerçevesinde ortaya konmuştur.
Üç grupta ele aldığımız rivayetlerin yedi farklı tariki vardır. Bunlardan iki tanesi Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde, beş tanesi de hicri ilk üç asırda yazılmış çeşitli eserlerde yer almaktadır. Birinci grupta yer alan dört rivayet, ‘Ali b. Ebî Tâlib’in sözü olması bakımından mevkûf, ravi ‘Abdullâh b. Safvân’ın ‘Ali b. Ebî Tâlib’ten hadis işitmemiş olması sebebiyle de munkatı‘dır. İkinci grupta yer alan merfû‘ rivayet, ravi Şüreyh b. ‘Ubeyd’in, ‘Ali b. Ebî Tâlib’ten hadis işitmemiş olması sebebiyle de munkatı‘dır.
Üçüncü grupta yer alan her iki rivayet de senetlerindeki Abdülvâhid b. Kays ve Hasan b. Zekvân’ın cerh ve ta‘dil âlimlerinin ekserisi tarafından zayıf olarak nitelendirilmesi sebebiyle zayıf’tır.
İbnü’l-Cevzî, İbn Teymiyye, İbn Kayyım el-Cevziyye (ö. 751/1350) ve İbnü’s-Salâh gibi alimler isnadının munkatı‘ oluşu sebebiyle zayıf olan bu rivayetlerin metin bakımından uydurma olduğu kanaatindedirler.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Ricâlü’l-gayb, Abdal, Şam, Mevzû Hadis.

Kaynakça

• Kur’an-ı Kerîm ve Yüce Meâli. çev. Elmalılı Hamdi Yazır. İstanbul: Merve, ts.
• ‘Abdürrezzâk, Ebû Bekr ‘Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘. el-Musannef. thk. Habîburrahman el-A‘zamî. 11 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1983.
• ‘Aclûnî, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed. el-Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs ‘amme’ştehera mine’l-ehâdîsi ‘alâ elsineti’n-nâs. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Kudsî, 1. Basım, 1351/1932.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. nşr. Ebû Hâcir Muhammed Sa‘îd Besyûnî. thk. Şu‘ayb el-Arnavut. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 8 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1416/1995.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. thk. Şu‘ayb el-Arnavut vd. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/1999.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. Kitâbü fedâili’s-sahâbe. thk. Vasiyullâh Muhammed ‘Abbâs. 2 Cilt. Riyâd: Dâru İbnü’l-Cevzî, 1. Basım, 1999.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. Kitâbü’l-‘ilel ve ma‘rifeti’r-ricâl. Beyrut-Riyad: Dâru’l-Hânî, 2001.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. el-Câmi‘ li-‘ulûmi’l-İmâm Ahmed – er-ricâl. thk. Hâlid er-Rabât-Seyyid ‘İzzet ‘Îyd. 22 Cilt. Feyyûm: Dâru’l-Felâh, 1430/2009.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. Fedâilu’s-sahâbe. thk. Vasiyyullâh Muhammed ‘Abbâs. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1983.
• Ahmed Emin. Duha’l-İslâm. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1935.
• Akyüz, Ali. “‘Abdürrezzâk es-San‘ânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/298-299. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• ‘Aliyyü’l-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Ali b. Sultân Muhammed el-Herevî. el-Esrâru’l-merfû‘a fi’l-ahbâri’l-mevdû‘a. thk. Muhammed b. Lütfi es-Sabbâğ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1971.
• Atlı, Ahmet. Tasavvufta Ricâlu’l-Gayb. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• ‘Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. Meğâni’l-ahyâr fî şerhi esâmi’r-ricâl me‘âni’l-âsâr. thk. Muhammed Hasan Muhammed Hasen İsmâ‘îl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1427/2006.
• ‘Azîmâbâdî, Ebü’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak. ‘Avnü’l-ma‘bûd şerhu Süneni Ebî Dâvûd. 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef. et-Taʿdîl ve’t-tecrîh li-men hurrice lehu’l-Buhâriyyu fi’l-Câmiʿi’s-Sahîh. thk. Ebû Lubâbe Huseyn. 3 Cilt. Riyad: Dâru’l-Livâʾ, 1406/1985.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. ‘Amr b. ‘Abdilhâlik el-Basrî. el-Bahru’z-zehhâr (Müsnedü’l-Bezzâr). thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullâh vd. 18 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1. Basım, 2009.
• Buhârî, Ebû ‘Abdullâh Muhammed b. İsmâîl. ed-Duâfâu’s-sağîr. thk. Ebû ‘Abdullah Ahmed b. İbrahim b. Ebü’l-‘Ayneyn. Kâhire: Mektebetü İbn ‘Abbâs, 1. Basım, 2005.
• Buhârî, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. İsmâʿîl. Kitâbü’t-târîhi’l-kebîr. thk. Heyet. 8 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Me‘ârifi’l-ʿOsmâniyye, 1360/1941.
• Bursevî, İsmâil Hakkı. Kitâbü’l-Hitâb, b.y.: y.y., 1269/1853.
• Cebecioğlu, Ethem. “Akşemseddin’de Bazı Tasavvufî Kavramlar-I”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42/1 (2001), 77-96.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Kitabevi, 5. Basım, 2009.
• Cevherî, Ebu Nasr İsmâ‘îl b. Hammâd. es-Sıhâh. Beyrut: Dâru’l-Me‘ârif, 2008.
• Coşkun, Ali. Osmanlı Dönemi Dînî “Kurtuluş” Hareketleri Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1996.
• Coşkun, Selçuk. Hadise Bütüncül Bakış. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen ʿAli b. Muhammed b. ‘Ali es-Seyyid eş-Şerîf. Kitâbu’t-ta‘rîfât. thk. Heyet. Beyrut: y.y., 1403/1982.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen ʿAli b. ‘Ömer b. Ahmed. el-‘İlelü’l-vâride fî’l-ʾehâdîsi’n-nübüvve. thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullâh es-Selefî-Muhammed b. Sâlih ed-Debbâsî. 15 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1405/1985.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen ‘Ali b. ‘Ömer b. Ahmed. Kitâbu’s-sıfât. thk. ‘Ali b. Muhammed b. Nâşir el-Fukayhî. Beyrut: y.y., 1403/1983.
• Demir, Osman. Ricâlü’l-gayb Kavramı ve Kelâm İlmi Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
• Derviş el-Hût, Ebû Abdillah Muhammed, Esne’l-metâlib fî ehâdîse muhtelifi’l-merâtib. thk. ‘Abdurrahmân Muhammed b. Derviş el-Hût el-Beyrûtî, Beyrut: y.y. 1991),
• Ebû Nu‘aym Ahmed b. ‘Abdillah, el-İsfehânî. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ. 10 Cilt. Kahire: Dâru’r-Reyhân li’t-Türâs, 1987.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Silsiletü’l-ehâdîsi’d-da‘îfe ve’l-mevdû‘a’ ve eseruha’s-seyyi’ fi’l-ümme. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1992.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb. el-Kâmûsü’l-muhît. thk. Müessesetü’r-Risâle’nin tahkîku’t-türâs heyeti. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
• Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: Otto Yayınları, 5. Basım, 2014.
• Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâeddin. Câmi‘u’l-usûl. çev. Rahmi Serin. İstanbul: Pamuk Yayıncılık, 1981.
• Hakîm et-Tirmizî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Ali b. Hasen. Nevâdirü’l-usûl fî ma‘rifeti ahbâri’r-Resûl. thk. ‘Abdurrahmân ‘Umeyre. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cebel, 1. Basım, 1992.
• Hakîm et-Tirmizî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Ali b. Hasen. Kitâbu hatmi’l-evliyâ. ed. ‘Osmân İsmâ‘îl Yahya. Beyrut: el-Matbaatü’l-Kâsûlikiyye, 1965.
• Hasen el-Hallâl, Ebû Muhammed el-Hasan b. Muhammed. Kerâmâtü’l-evliyâʾ. Dımaşk: y.y., 1992.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. ʿAli b. Sâbit. Muvaddahu evhâmi’l-cem‘ ve’t-tefrîk. thk. ʿAbdulmuʿtî ʾEmîn Kal‘acî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1407/1986.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. ʿAli b. Sâbit. Târîhu Bağdâd. thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1422/2002.
• Heysemî, Ebü’l-Hasan Nûruddîn ‘Ali b. Ebî Bekr b. Süleymân. Mecma‘u’z-zevâîd ve menba‘u’l-fevâid. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1412/1992.
• Heysemî, Ebü’l-Hasan Nûruddîn ‘Ali b. Ebî Bekr b. Süleymân. Gâyetü’l-maksad fî zevâidi’l-Müsned. thk. Hallâf Mahmûd ‘Abdussemîʿ. 4 Cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1421/2000.
• Heytemî, Ebü’l-‘Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed el-Heytemî es-Sa‘dî İbn Hacer. el-Fetâva’l-hadîsiyye. Dımaşk: Darü’l-Fikr, 2004.
• Hücvîrî, Ebü’l-Hasen ‘Ali b. Osmân b. Ebî Alî el-Cüllâbî. Keşfü’l-mahcûb. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 4. Basım, 2014.
• İbn ‘Adî, Ebû Ahmed ‘Abdullâh b. ‘Adî b. ‘Abdillah. el-Kâmil fî du‘afâi’r-ricâl. thk. ‘Âdil Ahmed ‘Abdülmevcûd, ‘Ali Muhammed Mu‘avvad. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1418/1997.
• İbn ‘Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muhammed. el-ʾİstî‘âb fî ma‘rifeti’l-ʾAshâb. thk. ‘Alî Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1413.
• İbn ‘Âbidîn, Muhammed Emîn. İcâbetü’l-gavs bi-beyâni hâli’n-nükabâ ve’n-nücebâ ve’l-abdâl ve’l-evtâd ve’l-gavs. thk. Sa‘îd Abdülfettah. Kahire: y.y., 2006.
• İbn ‘Arrâk, Ebü’l-Hasen Nûruddîn (Sa‘düddîn) ‘Ali b. Muhammed b. Alî el-Kinânî ed-Dımaşkî. Tenzîhü’ş-şerîati’l-merfû‘a ‘ani’l-ahbâri’ş-şenî‘ati’l-mevdû‘a. thk. ‘Abdülvehhâb ‘Abdüllatîf-‘Abdullâh Muhammed es-Sıddîk. 2 Cilt. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2. Basım, 1981.
• İbn ‘Asâkir, Ebü’l-Kâsım ‘Ali b. el-Hasen b. Hibetillâh eş-Şâfi‘î. Târîhu Dımaşk. thk. Muhibbüddin Ebû Saîd Ömer b. Garâme el-‘Amravî. 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1995.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed ‘Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. el-Cerh ve’t-taʿdîl. thk. ‘Abdurrahmân b. Yahyâ el-Muallimî el-Yemânî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1. Basım, 1952.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed ʿAbdurrahmân b. Muhammed er-Râzî. el-Merâsîl. thk. Şükrullâh Niʿmetullâh Kucânî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1397/1976.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed ʿAbdurrahmân b. Muhammed er-Râzî. el-ʿİlel. thk. Sa‘d b. ‘Abdullâh el-Hamîd-Hâlid b. ‘Abdurrahmân el-Cerîsî. 7 Cilt. b.y.: Metâbi‘u’l-Hamîdî, 1427/2006.
• İbn Ebi’d-Dünyâ, Ebû Bekr ‘Abdullâh b. Muhammed el-Bağdâdî. Kitâbü’l-evliyâʾ. thk. Muhammed es-Sa‘îd b. Besyûnî Zağlûl. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1413/1992.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. el-Kavlü’l-müsedded fî’z-zebbi ‘an Müsnedi Ahmed. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1401/1981.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. et-Temyîz fî telhîsi tahrîci ehâdîsi şerhi’l-Vecîz. thk. Muhammed es-Sânî b. ‘Ömer b. Mûsâ. 7 Cilt. Kâhire: Dârü Edvâi’s-Selef, 1428/2007.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. İthâfu’l-mehere bi’l-kavâ‘idi’l-mubtekire min etrâfi’l-‘aşere. thk. Merkezu Hidmeti’s-Sünne ve’s-Sîra. 19 Cilt. Medine: Mecma‘u’l-Melik Fehd, 1415/1994.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. İtrâfü’l-müsnidi’l-mu‘telî bi-etrâfi’l-müsnedi’l-hanbelî. 9 Cilt. Dımaşk; Beyrut: Dâru İbn Kesîr, Dâru’l-Kelâmi’t-Tayyib, 1414/1993.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Muvâfakatü’l-hubri’l-haber fî tahrîci ehâdîsi’l-muhtasar. thk. Hamdî b. ‘Abdulmecîd es-Selefî-Subhî b. Câsim es-Sâmerrâ‘î. 2 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1414/1993.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Ta‘rîfu ehli’t-takdîs bi merâtibi’l-mevsûfîn bi’t-tedlîs. thk. ‘Âsım b. ʿAbdullâh el-Karyûtî. Amman: Mektebetü’l-Menâr, 1403/1983.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. 12 Cilt. Hindistan: Dâiratü’l-Me‘ârifi’l-‘Osmâniyye, 1326/1908.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. thk. ‘Âdil Ahmed Abdülmevcûd-‘Ali Muhammed Mu‘avvad. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1. Basım, 1415/1994 (Miladi).
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. el-Metâlibü’l-‘âliye bi’zevâ‘idi’l-mesânîdi’s-semâniye. 19 Cilt. S. Arabistan: Dâru’l-‘Âsıme-Dâru’l-Gays, 1. Basım, 1419/1998.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Lisânü’l-mîzân. thk. ‘Abdülfettah Ebû Gudde. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1. Basım, 2002.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Takrîbü’t-Tehzîb. thk. Muhammed ‘Avvâme. Dımaşk: Dâru’r-Rüşeyd, 1. Basım, 1986.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. 12 Cilt. Beyrut, Lübnan: Dâru Sâdır, 1. Basım, 1968.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Tahrîru Takrîbü’t-Tehzîb. ed. Şu‘ayb el-Arnavut-Beşşâr Avvâd Ma‘ruf. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn ‘Abdurrahmân b. Muhammed el-Mağribî et-Tûnisî. el-Mukaddime. ed. ‘Abdüsselam eş-Şeddâdî. nşr. ‘Ali Abdülvâhid Vâfî. Mağrib: Dâru’l-Beydâ, 1. Basım, 2005.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sikât. thk. es-Seyyid Şerâfeddîn Ahmed. 9 Cilt. Haydarâbâd: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1975.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. es-Sikât. 9 Cilt. Hindistan: Dâiratü’l-Me‘ârifi’l-‘Osmâniyye, 1393/1973.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. es-Sahîh. thk. Şu‘ayb el-Arnavut. 18 Cilt. Beyrut: Müʾessesetü’r-Risâle, 1408/1987.
• İbn Kayyım, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr el-Hanbelî. el-Menârü’l-münîf fi’s-sahîh ve’d-da‘îf. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Halep: Mektebetü’l-Matbûati’l-İslâmî, 1. Basım, 1970.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâʾ İsmâ‘îl b. ‘Ömer b. Kesîr ed-Dımaşkî. et-Tekmîl fi’l-cerh ve’t-ta‘dîl ve ma‘rifeti’s-sikât ve’d-du‘afâʾ ve’l-mecâhîl. 4 Cilt. Yemen: Merkezü’n-Nu‘mân, 1432/2011.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. ‘Alî Cemâlüddîn b. Manzûr er-Ruveyfi‘î. Muhtasaru târîhi Dımaşk. thk. Rûhiyye en-Nehhâs vd. 29 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1402/1982.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. ‘Ali b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfi‘î. Lisânü’l-‘arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1414/1993.
• İbn Mencûyeh, Ebû Bekr ʾAhmed b. ‘Ali b. Muhammed b. İbrâhîm. Ricâlü Sahîhi Müslim. thk. ‘Abdullâh el-Leysî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1986.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘ d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülbekir el-Bekrî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdr, 1985.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-‘Abbâs Takiyyüddîn Ahmed b. ‘Abdilhalîm b. Mecdiddîn ‘Abdisselâm el-Harrânî. Mecmû‘u’l-fetâvâ. thk. ‘Abdurrahmân b. Muhammed b. Kâsım. 35 cilt. Medine: Mecme‘u’l-Melik Fehd, 1416/1995.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’s-Saʿâdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî. Câmiʿu’l-usûl. thk. ʿAbdulkâdir el-Arnavut. 12 Cilt. Dımaşk: Mektebetü’l-Halvânî, 1389/1969.
• İbnü’l-Kattân el-Fâsî, ‘Ali b. Muhammed b. ‘Abdülmelik el-Kitâmî el-Himyerî el-Fâsî. Beyânu’l-vehm ve’l-ihâm fî kitâbi’l-ahkâm. thk. el-Hüseyn Âyet Sa‘îd. 6 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1418/1997.
• İbnü’l-Keyyâl, Ebu’l-Berakât Zeynüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. el-Kevâkibu’n-neyyirât fî ma‘rifeti mine’r- ruvâti’s-Sikât. thk. ‘Abdülkayyûm ‘Abdu Rabbinnebî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Meʾmûn, 1401/1981.
• İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs ʿÖmer b. ʿAli b. Ahmed el-Mısrî. Muhtasaru telhîsi’z-Zehebî. thk. ‘Abdullâh b. Hamd el-Lüheydân vd. 9 Cilt. Riyâd: Dâru’l-‘Âsıme, 1411/1990.
• İbnü’t-Türkmânî, Ebü’l-Hasen ʿAli b. ‘Osmân el-Mârdînî. el-Cevherü’n-nakî ʿalâ Süneni’l-Beyhakî. Kâhire: Dâru’l-Fikr, 1319/1911.
• İbnü’l-‘Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Arabî et-Tâî el-Hâtimî. el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye. 11 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Arabiyye, 1. Basım, 1994.
• İbnü’l-‘Arabî, Muhyiddin. Kitabu ıstılâhi’s-sûfiyye. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Maârifi’l-‘Osmâniyye, 1948.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn ‘Abdurrahmân b. ʿAli b. Muhammed el-Bağdâdî. el-Mevdû‘ʿât. thk. ‘Abdurrahmân Muhammed ‘Osmân. 3 Cilt. Medine: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1966.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn ‘Ali b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. Üsdü’l-ğâbe fî maʿrifeti’s-sahâbe. thk. Muhammed İbrahim el-Bennâ vd. 7 Cilt. Kahire: y.y., 1970.
• İbnü’l-Kayserânî, Ebü’l-Fadl Muhammed b. Tâhir b. ‘Ali b. Ahmed el-Makdisî. Etrâfu’l-garâîb ve’l-efrâd min hadîsi Resûlillah. thk. Mahmûd Muhammed Nassâr-es-Seyyid Yûsuf. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1419/1998.
• İbnü’s-Salâh, ‘Ebû ‘Amr Takıyyüddîn ‘Osmân b. ‘Abdurrahmân. Fetâvâ İbni’s-Salâh. thk. Muvaffak ‘Abdullâh ‘Abdülkâdir. Medine, Beyrut: Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem, ‘Âlemü’l-Kütüb, 1407/1986.
• ‘İclî, Ebü’l-Hasan Ahmed b. ‘Abdillah b. Sâlih. Ma‘rifetü’s-sikât min ricâli ehli’l-‘ilm ve’l-hadîs ve mine’d-du‘afâ ve zikru mezâhibihim ve ahbârihim. thk. Abdü’l-‘Alîm Abdü’l-‘Azîm el-Bestevî. Medîne: Matba‘atü’l-Medenî, 1405/1985.
• Kandemir, M. Yaşar. “Abdülvehhâb b. ‘Atâ el-Haffâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/285. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Kandemir, M. Yaşar. “Ubâde b. Sâmit”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/13-14. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarikat Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2003.
• Kedîrî, Dahlân. Sirâcü’t-tâlibîn. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu‘cemü’l müellifîn. Dımaşk: Müessesetü’r-Risâle, 1376/1956.
• Kettânî, Ebû ‘Abdullâh Muhammed b. Ca‘fer b. İdrîs el-Hasenî. Nazmü’l-mütenâsir mine’l-hadîsi’l-mütevâtir. Mısır: Dâru’l-Kütübi’s-Selefiyye, 2. Basım, 1983.
• Kuşeyrî, ‘Abdülkerim b. Hevâzin b. ‘Abdülmelik. er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. thk. Marûf Zerig, Mahmud b. eş-Şerîf. Beyrut: Dâru’l-Hayr, 1. Basım, 1993.
• Kuyucu, Ramazan. Hz. Ali’nin Hadis Rivayetindeki Yeri (Kütüb-i Sitte Özelinde). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdirrahmân b. Yûsuf. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1992.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. ‘Abdirrahmân b. Yûsuf. Tuhfetü’l-eşrâf bi-ma‘rifeti’l-etrâf. thk. ‘Abdüssamed Şerefeddîn. 14 Cilt. Bombay: Dâru’l-Kayyime, 1. Basım, 1403/1983.
• Moğultay b. Kılîc, Ebû ʿAbdullâh Moğultay b. Kilîc el-Bekcerî. İkmâlü Tehzîbi’l-Kemâl fî esmâî’r-ricâl. thk. Ebû ‘Abdurrahmân ‘Âdil b. Muhammed-Ebû Muhammed Üsâme b. İbrâhîm. 12 Cilt. Kâhire: el-Fârûku’l-Hadîse, 1422/2001.
• Münâvî, Zeynuddîn Muhammed ‘Abdirraûf b. Tâcu’l-‘Ârifîn el-Haddâdî. Feyzü’l-kadîr fî şerhi’l-câmi‘i’s-sağîr. 6 Cilt. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, 1356/1937.
• Müslim, Ebü’l-Hasen Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. es-Sahîh. thk. Muhammed Fuâd ‘Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 1374/1954.
• Nasr, Hüseyin. Tasavvufi Makaleler. çev. Sadık Kılıç. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Basım, 2007.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb el-Horasânî. ed-Du‘afâʾ ve’l-metrûkîn. thk. Mahmûd İbrahim Zâyed. Halep: Dâru’l-Va‘y, 1396/1976.
• Nesâî, Ebû ‘Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb el-Horasânî. Tesmiyetü meşâyihi’n-Nesâî ellezîne semi‘a minhüm. thk. Şerîf Hâtem el-‘Avnî. Mekke: Dâru Âlemi’l-Fevâid, 1423/2002.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref. Tehzîbü’l-esmâʾ ve’l-lüğât. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
• Nu‘aym b. Hammâd, Ebû ‘Abdillah el-Hâris el-Huzâî el-Mervezî. Kitâbü’l-Fiten. thk. Semîr b. Emîn ez-Züheyrî. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’t-Tevhîd, 1. Basım, 1412/1991
• Ocak, Ahmet Yaşar. Tasavvuf, Velayet ve Kâinatın Görünmez Yöneticileri: Tarihsel, Sosyolojik ve Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: Alfa Yayınları, 2021.
• Öğke, Ahmet. “Bir Tasavvuf Terimi Olarak Ricâlü’l-gayb İbnü’l-‘Arabî’nin Görüşleri”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 2/5 (2001), 161-201.
• Özkan, Halit. “Zührî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/544-549. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Polat, Salahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1. Basım, 2010.
• Fazlurrahman. İslâm. çev. Mehmet Dağ-Mehmet Aydın. Ankara: Selçuk Yayınları, 1996.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. ‘Abdurrahmân b. Muhammed Şemseddîn. el-Makâsıdü’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l-müştehire ‘ale’l-elsine. thk. Muhammed ‘Osmân el-Huşt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1405/1985.
• Selvi, Dilaver. “Sûfîlerin Ricalü’l-Gayb Tanımı, Taksimi ve Buna Dayanak Yaptıkları Hadisler”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 14/32 (2013), 111-137.
• Sem‘ânî, Ebû Sa‘d ‘Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr el-Mervezî. Fedâilü’ş-Şâm. thk. ‘Amr ‘Alî ‘Ömer. Beyrut: Dâru’s-Sekâfeti’l-‘Arabiyye, 1412/1992.
• Suâd el-Hakîm, el-Mu’cemü’s-sûfî. Beyrut: Dâru’n-Nedre, 1. Basım, 1981.
• Süfyân b. ‘Uyeyne, Süfyân b. ‘Uyeyne b. Meymûn. Cüzʾü hadîsi Süfyân b. ‘Uyeyne. thk. Mes‘ad b. ʿAbdülhamîd es-Sa‘denî. Tanta: Dâru’s-Sahâbe li’t-Türâs, 1412/1991.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Câmi‘u’l-ehâdîs. nşr. Hasan Abbâs Zeki. 13 Cilt. Beyrut, Dâru’l-Fikr, ts.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Fethu’l-kebîr fî dammi’z-ziyâdeti ile’l-Câmi‘i’s-Sağîr. thk. Yûsuf en-Nebhânî. 3 Cilt. Beyrut; Lübnan: Dâru’l-Fikr, 1423/2002.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Haberü’d-dâl ‘alâ vücûdi’l-kutbi ve’l-evtâd ve’n-nicebâ’ ve’l-abdâl. thk. ‘Abdülhâvî Mansûr. Dımaşk, Beyrut: ed-Dâru’l-Beyrut, 1. Basım, 1426/2005.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Hasâîsu’l-kübrâ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1985.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Hâvî li’l-fetâvî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1424/2004.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. İs‘âfü’l-mübettaʾ bi-ricâli’l-Muvattaʾ. Kâhire, el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l-Kübrâ, 1356/1937.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. ez-Ziyâdât ‘ale’l-mevdû‘ât (Zeylü el-Le‘âli’l-Masnû‘a). thk. Râmiz Hâlid Hasan. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1. Basım, 2010.
• Şâfi‘î, Ebû Abdullâh Muhammed b. İdrîs b. ‘Abbâs. el-Müsned. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1951.
• Şâfi‘î, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. İdrîs b. ‘Abbâs. el-Ümm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1410/1990.
• Şâfi‘î, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. İdrîs b. ‘Abbâs. er-Risâle. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Mısır: Mektebetü’l-Halebî, 1358/1939.
• Şâşî, Ebû Sa‘îd el-Heysem b. Küleyb el-Binkesî. el-Müsned. thk. Mahfûz er-Rahmân Zeynullâh. Medine: Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem, 1410/1989.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-kebîr, thk. Hamdi ‘Abdülmecîd es-Selefî, 25 cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1994.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-evsat. thk. Târık ‘Ivedullah b. Muhammed–‘Abdülmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî, 11 cilt. Kâhire, Dâru’l-Haremeyn, 1995.
• Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. ‘Ali b. Muhammed Hâmid el-Fârûkî. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-‘ulûm. thk. Ahmed Hasan Besic. 3 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1998.
• Uludağ, Süleyman. “Abdal (Tasavvuf)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/59-61. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Uludağ, Süleyman. “Ricâlü’l-gayb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/81-83. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Uysal, Muhittin. Tasavvuf Kültüründe Hadis –Tasavvuf Kaynaklarındaki Tartışmalı Rivayetler-. Konya: Yediveren Yayınları, 2001.
• Yahyâ b. Ma‘în, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ma‘în. Târîhu İbn Ma‘în-Rivâyetü İbn Muhriz. thk. Muhammed Kâmil el-Kassâr. 2 Cilt. Dımaşk: Mu‘cemü’l-Luğâti’l-‘Arabiyye, 1405/1985.
• Yahyâ b. Ma‘în, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ma‘în. Târîhu İbn Ma‘în – Rivâyetü’d-Dârimî. thk. Ahmed Muhammed Nûr Seyf. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Türâs, 1400/1980.
• Yavuz, Yusuf Şevki (ed.). İslam Düşünce ve Geleneğinde Kutsiyet Velayet Keramet. İstanbul: Kuramer, 2017.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları, 2. Basım, 2009.
• Yıldırım, Ahmet. “Tasavvufta Ricalü’l-Gayb Telakkisi ve Konuyla İlgili Bazı Rivayetler”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (1997), 117-147.
• Yıldırım, Enbiya. Sahih Hadis Bulunmayan Konular. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. İslâm Tasavvufu. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 1996.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. Tasavvuf Meseleleri. İstanbul: Erkam Yayınları, 1997.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed el-Bilgrâmî el-Murtazâ el-Hüseynî, İthâfü’s-sâdeti’l-muttâkîn bi şerhi ihyâi ‘ulûmi’d-din. 10 Cilt. Beyrut: y.y., 1989.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. el-Kâşif fî ma‘rifeti men lehû riyâyetün fi’l- Kütübi’s-Sitte. thk. Muhammed Avvâme, Ahmed Muhammed el-Hatîb. Cidde: Dâru’l-Kıble, 1. Basım, 1992.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl ve yelîhi zeylü mîzâni’l-i‘tidâl. thk. ‘Ali Muhammed Mu‘avvad, ‘Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1995.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyerü a‘lâmi’n-nübelâ. thk. Şu‘ayb el-Arnavut vd. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1405/1985.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. el-‘Arş. thk. Muhammed b. Halîfe b. ‘Ali et-Temîmî. 2 Cilt. Medine: Câmi‘atü’l-İslâmiyye, 1424/2003.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Ma‘rifetü’l-kurrâi’l-kibâr ‘ale’t-tabakâti ve’l-âsâr. İstanbul: İSAM Yayınları, 1417/1997.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. ‘Alî Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1382/1962.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Tezkiratü’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2. Basım, 1419/1998.
• Ziyâeddin el-Makdisî, Ebû ‘Abdillâh Ziyâüddîn Muhammed b. ʿAbdilvâhid. el-Ehâdîsü’l-muhtâra. thk. Âbdulmelik b. ʿAbdullâh b. Dehîş. 13 Cilt. Beyrut: Dâru Hadr, 1420/1999.
• Zübeyr b. Bekkâr, Ebû ‘Abdullâh ez-Zübeyr b. Bekkâr el-Kureşî. el-Ahbâru’l-muvaffakiyyât. thk. Sâmî‘ Mekkî el-‘Ânî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1416/1995.

The Value of Narrations About Abdals in the Context of al-Kutub al-Tis‘a and the Works of the First Three Centuries in Terms of Hadith Methodology

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 1, 432 – 474, 30.06.2024

Musa Erkaya Aktoro Imaralı Uulu

https://doi.org/10.14395/hid.1437977

Öz

Abdals are the most common group among the rijal al-ghayb and the most narrations about them. The concept of rijal al-ghayb, which is defined as secret and obvious group of guardians who have power in the world, was first used by one of the mystics of the IV/X century, Mohamed b. Ali al-Qattânî (d. 322/934). According to this understanding, Allah has appointed some of his beloved servants to protect the spiritual order in the world, to provide goodness and to eliminate evil, as he ordained that some people take on various duties to ensure the bodily order of the world. They are familiar with the truths and secrets that are not easily recognized by everyone and are hidden. These distinguished people, among whom there is an order and hierarchy, are composed of Qutub, Imaman, Awtad, Nuqaba, Nujaba, Afrad and Abdal. Abdals are the group with the most information in this hierarchy. Almost all the narrations that provide information about rijal al-ghayb are narrations that describe the numbers, places, morals, and qualities of the abdals. Therefore, the narrations about abdals constitute an important source about rijal. None of these narrations, most of which are reported as marfû’ and some as mawkûf, are included in reliable hadith books other than Ahmad b. Hanbal’s Musnad. Considering that the hadith sources are divided into four layers in terms of reliability, the works containing the narrations about the abdals are only in the third and fourth layers. For this reason, most of the narrations in question were rejected by scholars such as Ibn al-Jawzi, Ibn al-Salah, Ibn Taymiyyah, Dhahabi, Ibn Hajar, and Sakhawi, after being subject to proof or text criticism. On the other hand, it should be stated that beliefs about the nature, names, numbers, and powers of this group have brought about some debates that continue to today. In the Turkish literature, there are two articles in which the definition of rijal al-ghayb, the concept of rijal al-ghayb and some narrations on the subject are discussed in general. However, there is no study that specifically addresses the narrations about abdals in terms of hadith technique.
In this study, it is aimed to determine whether the narrations on the subject are included in al-Kutub al-Tis’a and the sources compiled and classified in the first three centuries of the Hijri calendar and to reveal their value in terms of hadith methodology.
For this reason, first, the narrations about the abdals were compiled. The narrations identified are divided into three groups in terms of the meaning they express. Later, these narrations were subjected to promissory note criticism. In this context, it has been determined whether each of the narrators in the attribution is competent and reliable in terms of hadith narration and their short biographies from the books of rijal, tabaqat and jarh-ta’dil. This process is valid for all three groups. Subsequently, the authenticity of the relevant narrations was discussed based on the evaluations made by critics and hadith scholars.
Text criticism has also been put forward within the framework of the evaluations of the expert scholar critics about the text.
The narrations we have discussed in three groups have seven different versions. Two of them are in Ahmad b. Hanbal’s Musnad, and five of them are in various works written in the first three centuries of the hijra. The four narrations in the first group are valid in that they are the words of Ali b. Ebi Talib, and they are munqati’ because the narrator ‘Abdullâh b. Safwan had not heard a hadith from Ali b. Ebi Talib. The marfu’ narration in the second group is also munqati’ because the narrator Shurayh b. Ubayd had not heard a hadith from Ali b. Ebi Talib.
Both narrations in the third group are weak because Abdulwahid b. Qays and Hasan b. Zakwan are described as weak by the majority of jarh and ta’dil scholars.
Scholars such as Ibn al-Jawzi (d. 597/1201), Ibn Taymiyyah (d. 728/1328), Ibn Qayyim al-Jawziyya (d. 751/1350) and Ibn al-Salah (d. 643/1245) are of the opinion that this narrations, which is weak because its isnad is munqati’, is fabricated in terms of text.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Rijal al-Ghayb, Abdal, Damascus, Fabricated Hadith.

Kaynakça

• Kur’an-ı Kerîm ve Yüce Meâli. çev. Elmalılı Hamdi Yazır. İstanbul: Merve, ts.
• ‘Abdürrezzâk, Ebû Bekr ‘Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘. el-Musannef. thk. Habîburrahman el-A‘zamî. 11 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1983.
• ‘Aclûnî, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed. el-Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs ‘amme’ştehera mine’l-ehâdîsi ‘alâ elsineti’n-nâs. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Kudsî, 1. Basım, 1351/1932.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. nşr. Ebû Hâcir Muhammed Sa‘îd Besyûnî. thk. Şu‘ayb el-Arnavut. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1405/1985.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 8 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1416/1995.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. thk. Şu‘ayb el-Arnavut vd. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1420/1999.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. Kitâbü fedâili’s-sahâbe. thk. Vasiyullâh Muhammed ‘Abbâs. 2 Cilt. Riyâd: Dâru İbnü’l-Cevzî, 1. Basım, 1999.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. Kitâbü’l-‘ilel ve ma‘rifeti’r-ricâl. Beyrut-Riyad: Dâru’l-Hânî, 2001.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. el-Câmi‘ li-‘ulûmi’l-İmâm Ahmed – er-ricâl. thk. Hâlid er-Rabât-Seyyid ‘İzzet ‘Îyd. 22 Cilt. Feyyûm: Dâru’l-Felâh, 1430/2009.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû ‘Abdullâh Ahmed b. Muhammed. Fedâilu’s-sahâbe. thk. Vasiyyullâh Muhammed ‘Abbâs. 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1983.
• Ahmed Emin. Duha’l-İslâm. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1935.
• Akyüz, Ali. “‘Abdürrezzâk es-San‘ânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/298-299. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• ‘Aliyyü’l-Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Ali b. Sultân Muhammed el-Herevî. el-Esrâru’l-merfû‘a fi’l-ahbâri’l-mevdû‘a. thk. Muhammed b. Lütfi es-Sabbâğ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1971.
• Atlı, Ahmet. Tasavvufta Ricâlu’l-Gayb. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• ‘Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. Meğâni’l-ahyâr fî şerhi esâmi’r-ricâl me‘âni’l-âsâr. thk. Muhammed Hasan Muhammed Hasen İsmâ‘îl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1427/2006.
• ‘Azîmâbâdî, Ebü’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak. ‘Avnü’l-ma‘bûd şerhu Süneni Ebî Dâvûd. 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef. et-Taʿdîl ve’t-tecrîh li-men hurrice lehu’l-Buhâriyyu fi’l-Câmiʿi’s-Sahîh. thk. Ebû Lubâbe Huseyn. 3 Cilt. Riyad: Dâru’l-Livâʾ, 1406/1985.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. ‘Amr b. ‘Abdilhâlik el-Basrî. el-Bahru’z-zehhâr (Müsnedü’l-Bezzâr). thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullâh vd. 18 Cilt. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1. Basım, 2009.
• Buhârî, Ebû ‘Abdullâh Muhammed b. İsmâîl. ed-Duâfâu’s-sağîr. thk. Ebû ‘Abdullah Ahmed b. İbrahim b. Ebü’l-‘Ayneyn. Kâhire: Mektebetü İbn ‘Abbâs, 1. Basım, 2005.
• Buhârî, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. İsmâʿîl. Kitâbü’t-târîhi’l-kebîr. thk. Heyet. 8 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Me‘ârifi’l-ʿOsmâniyye, 1360/1941.
• Bursevî, İsmâil Hakkı. Kitâbü’l-Hitâb, b.y.: y.y., 1269/1853.
• Cebecioğlu, Ethem. “Akşemseddin’de Bazı Tasavvufî Kavramlar-I”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42/1 (2001), 77-96.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Kitabevi, 5. Basım, 2009.
• Cevherî, Ebu Nasr İsmâ‘îl b. Hammâd. es-Sıhâh. Beyrut: Dâru’l-Me‘ârif, 2008.
• Coşkun, Ali. Osmanlı Dönemi Dînî “Kurtuluş” Hareketleri Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1996.
• Coşkun, Selçuk. Hadise Bütüncül Bakış. İstanbul: İFAV Yayınları, 2011.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen ʿAli b. Muhammed b. ‘Ali es-Seyyid eş-Şerîf. Kitâbu’t-ta‘rîfât. thk. Heyet. Beyrut: y.y., 1403/1982.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen ʿAli b. ‘Ömer b. Ahmed. el-‘İlelü’l-vâride fî’l-ʾehâdîsi’n-nübüvve. thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullâh es-Selefî-Muhammed b. Sâlih ed-Debbâsî. 15 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1405/1985.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen ‘Ali b. ‘Ömer b. Ahmed. Kitâbu’s-sıfât. thk. ‘Ali b. Muhammed b. Nâşir el-Fukayhî. Beyrut: y.y., 1403/1983.
• Demir, Osman. Ricâlü’l-gayb Kavramı ve Kelâm İlmi Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
• Derviş el-Hût, Ebû Abdillah Muhammed, Esne’l-metâlib fî ehâdîse muhtelifi’l-merâtib. thk. ‘Abdurrahmân Muhammed b. Derviş el-Hût el-Beyrûtî, Beyrut: y.y. 1991),
• Ebû Nu‘aym Ahmed b. ‘Abdillah, el-İsfehânî. Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ. 10 Cilt. Kahire: Dâru’r-Reyhân li’t-Türâs, 1987.
• Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Silsiletü’l-ehâdîsi’d-da‘îfe ve’l-mevdû‘a’ ve eseruha’s-seyyi’ fi’l-ümme. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1992.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kûb. el-Kâmûsü’l-muhît. thk. Müessesetü’r-Risâle’nin tahkîku’t-türâs heyeti. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
• Görmez, Mehmet. Sünnet ve Hadisin Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu. Ankara: Otto Yayınları, 5. Basım, 2014.
• Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâeddin. Câmi‘u’l-usûl. çev. Rahmi Serin. İstanbul: Pamuk Yayıncılık, 1981.
• Hakîm et-Tirmizî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Ali b. Hasen. Nevâdirü’l-usûl fî ma‘rifeti ahbâri’r-Resûl. thk. ‘Abdurrahmân ‘Umeyre. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cebel, 1. Basım, 1992.
• Hakîm et-Tirmizî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Ali b. Hasen. Kitâbu hatmi’l-evliyâ. ed. ‘Osmân İsmâ‘îl Yahya. Beyrut: el-Matbaatü’l-Kâsûlikiyye, 1965.
• Hasen el-Hallâl, Ebû Muhammed el-Hasan b. Muhammed. Kerâmâtü’l-evliyâʾ. Dımaşk: y.y., 1992.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. ʿAli b. Sâbit. Muvaddahu evhâmi’l-cem‘ ve’t-tefrîk. thk. ʿAbdulmuʿtî ʾEmîn Kal‘acî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1407/1986.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. ʿAli b. Sâbit. Târîhu Bağdâd. thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1422/2002.
• Heysemî, Ebü’l-Hasan Nûruddîn ‘Ali b. Ebî Bekr b. Süleymân. Mecma‘u’z-zevâîd ve menba‘u’l-fevâid. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1412/1992.
• Heysemî, Ebü’l-Hasan Nûruddîn ‘Ali b. Ebî Bekr b. Süleymân. Gâyetü’l-maksad fî zevâidi’l-Müsned. thk. Hallâf Mahmûd ‘Abdussemîʿ. 4 Cilt. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1421/2000.
• Heytemî, Ebü’l-‘Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed el-Heytemî es-Sa‘dî İbn Hacer. el-Fetâva’l-hadîsiyye. Dımaşk: Darü’l-Fikr, 2004.
• Hücvîrî, Ebü’l-Hasen ‘Ali b. Osmân b. Ebî Alî el-Cüllâbî. Keşfü’l-mahcûb. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 4. Basım, 2014.
• İbn ‘Adî, Ebû Ahmed ‘Abdullâh b. ‘Adî b. ‘Abdillah. el-Kâmil fî du‘afâi’r-ricâl. thk. ‘Âdil Ahmed ‘Abdülmevcûd, ‘Ali Muhammed Mu‘avvad. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1418/1997.
• İbn ‘Abdülber en-Nemerî, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdillâh b. Muhammed. el-ʾİstî‘âb fî ma‘rifeti’l-ʾAshâb. thk. ‘Alî Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1413.
• İbn ‘Âbidîn, Muhammed Emîn. İcâbetü’l-gavs bi-beyâni hâli’n-nükabâ ve’n-nücebâ ve’l-abdâl ve’l-evtâd ve’l-gavs. thk. Sa‘îd Abdülfettah. Kahire: y.y., 2006.
• İbn ‘Arrâk, Ebü’l-Hasen Nûruddîn (Sa‘düddîn) ‘Ali b. Muhammed b. Alî el-Kinânî ed-Dımaşkî. Tenzîhü’ş-şerîati’l-merfû‘a ‘ani’l-ahbâri’ş-şenî‘ati’l-mevdû‘a. thk. ‘Abdülvehhâb ‘Abdüllatîf-‘Abdullâh Muhammed es-Sıddîk. 2 Cilt. Beyrut, Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2. Basım, 1981.
• İbn ‘Asâkir, Ebü’l-Kâsım ‘Ali b. el-Hasen b. Hibetillâh eş-Şâfi‘î. Târîhu Dımaşk. thk. Muhibbüddin Ebû Saîd Ömer b. Garâme el-‘Amravî. 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1995.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed ‘Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. el-Cerh ve’t-taʿdîl. thk. ‘Abdurrahmân b. Yahyâ el-Muallimî el-Yemânî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 1. Basım, 1952.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed ʿAbdurrahmân b. Muhammed er-Râzî. el-Merâsîl. thk. Şükrullâh Niʿmetullâh Kucânî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1397/1976.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed ʿAbdurrahmân b. Muhammed er-Râzî. el-ʿİlel. thk. Sa‘d b. ‘Abdullâh el-Hamîd-Hâlid b. ‘Abdurrahmân el-Cerîsî. 7 Cilt. b.y.: Metâbi‘u’l-Hamîdî, 1427/2006.
• İbn Ebi’d-Dünyâ, Ebû Bekr ‘Abdullâh b. Muhammed el-Bağdâdî. Kitâbü’l-evliyâʾ. thk. Muhammed es-Sa‘îd b. Besyûnî Zağlûl. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1413/1992.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. el-Kavlü’l-müsedded fî’z-zebbi ‘an Müsnedi Ahmed. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1401/1981.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. et-Temyîz fî telhîsi tahrîci ehâdîsi şerhi’l-Vecîz. thk. Muhammed es-Sânî b. ‘Ömer b. Mûsâ. 7 Cilt. Kâhire: Dârü Edvâi’s-Selef, 1428/2007.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. İthâfu’l-mehere bi’l-kavâ‘idi’l-mubtekire min etrâfi’l-‘aşere. thk. Merkezu Hidmeti’s-Sünne ve’s-Sîra. 19 Cilt. Medine: Mecma‘u’l-Melik Fehd, 1415/1994.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. İtrâfü’l-müsnidi’l-mu‘telî bi-etrâfi’l-müsnedi’l-hanbelî. 9 Cilt. Dımaşk; Beyrut: Dâru İbn Kesîr, Dâru’l-Kelâmi’t-Tayyib, 1414/1993.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Muvâfakatü’l-hubri’l-haber fî tahrîci ehâdîsi’l-muhtasar. thk. Hamdî b. ‘Abdulmecîd es-Selefî-Subhî b. Câsim es-Sâmerrâ‘î. 2 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1414/1993.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Ta‘rîfu ehli’t-takdîs bi merâtibi’l-mevsûfîn bi’t-tedlîs. thk. ‘Âsım b. ʿAbdullâh el-Karyûtî. Amman: Mektebetü’l-Menâr, 1403/1983.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. 12 Cilt. Hindistan: Dâiratü’l-Me‘ârifi’l-‘Osmâniyye, 1326/1908.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe. thk. ‘Âdil Ahmed Abdülmevcûd-‘Ali Muhammed Mu‘avvad. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1. Basım, 1415/1994 (Miladi).
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. el-Metâlibü’l-‘âliye bi’zevâ‘idi’l-mesânîdi’s-semâniye. 19 Cilt. S. Arabistan: Dâru’l-‘Âsıme-Dâru’l-Gays, 1. Basım, 1419/1998.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Lisânü’l-mîzân. thk. ‘Abdülfettah Ebû Gudde. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1. Basım, 2002.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Takrîbü’t-Tehzîb. thk. Muhammed ‘Avvâme. Dımaşk: Dâru’r-Rüşeyd, 1. Basım, 1986.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. 12 Cilt. Beyrut, Lübnan: Dâru Sâdır, 1. Basım, 1968.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Şihâbüddîn Ahmed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Askalânî. Tahrîru Takrîbü’t-Tehzîb. ed. Şu‘ayb el-Arnavut-Beşşâr Avvâd Ma‘ruf. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn ‘Abdurrahmân b. Muhammed el-Mağribî et-Tûnisî. el-Mukaddime. ed. ‘Abdüsselam eş-Şeddâdî. nşr. ‘Ali Abdülvâhid Vâfî. Mağrib: Dâru’l-Beydâ, 1. Basım, 2005.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sikât. thk. es-Seyyid Şerâfeddîn Ahmed. 9 Cilt. Haydarâbâd: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1975.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. es-Sikât. 9 Cilt. Hindistan: Dâiratü’l-Me‘ârifi’l-‘Osmâniyye, 1393/1973.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. es-Sahîh. thk. Şu‘ayb el-Arnavut. 18 Cilt. Beyrut: Müʾessesetü’r-Risâle, 1408/1987.
• İbn Kayyım, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr el-Hanbelî. el-Menârü’l-münîf fi’s-sahîh ve’d-da‘îf. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Halep: Mektebetü’l-Matbûati’l-İslâmî, 1. Basım, 1970.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâʾ İsmâ‘îl b. ‘Ömer b. Kesîr ed-Dımaşkî. et-Tekmîl fi’l-cerh ve’t-ta‘dîl ve ma‘rifeti’s-sikât ve’d-du‘afâʾ ve’l-mecâhîl. 4 Cilt. Yemen: Merkezü’n-Nu‘mân, 1432/2011.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. ‘Alî Cemâlüddîn b. Manzûr er-Ruveyfi‘î. Muhtasaru târîhi Dımaşk. thk. Rûhiyye en-Nehhâs vd. 29 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 1402/1982.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. ‘Ali b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfi‘î. Lisânü’l-‘arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1414/1993.
• İbn Mencûyeh, Ebû Bekr ʾAhmed b. ‘Ali b. Muhammed b. İbrâhîm. Ricâlü Sahîhi Müslim. thk. ‘Abdullâh el-Leysî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1986.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘ d b. Menî‘ el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâdî. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülbekir el-Bekrî. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdr, 1985.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-‘Abbâs Takiyyüddîn Ahmed b. ‘Abdilhalîm b. Mecdiddîn ‘Abdisselâm el-Harrânî. Mecmû‘u’l-fetâvâ. thk. ‘Abdurrahmân b. Muhammed b. Kâsım. 35 cilt. Medine: Mecme‘u’l-Melik Fehd, 1416/1995.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’s-Saʿâdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî. Câmiʿu’l-usûl. thk. ʿAbdulkâdir el-Arnavut. 12 Cilt. Dımaşk: Mektebetü’l-Halvânî, 1389/1969.
• İbnü’l-Kattân el-Fâsî, ‘Ali b. Muhammed b. ‘Abdülmelik el-Kitâmî el-Himyerî el-Fâsî. Beyânu’l-vehm ve’l-ihâm fî kitâbi’l-ahkâm. thk. el-Hüseyn Âyet Sa‘îd. 6 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 1418/1997.
• İbnü’l-Keyyâl, Ebu’l-Berakât Zeynüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. el-Kevâkibu’n-neyyirât fî ma‘rifeti mine’r- ruvâti’s-Sikât. thk. ‘Abdülkayyûm ‘Abdu Rabbinnebî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Meʾmûn, 1401/1981.
• İbnü’l-Mülakkın, Ebû Hafs ʿÖmer b. ʿAli b. Ahmed el-Mısrî. Muhtasaru telhîsi’z-Zehebî. thk. ‘Abdullâh b. Hamd el-Lüheydân vd. 9 Cilt. Riyâd: Dâru’l-‘Âsıme, 1411/1990.
• İbnü’t-Türkmânî, Ebü’l-Hasen ʿAli b. ‘Osmân el-Mârdînî. el-Cevherü’n-nakî ʿalâ Süneni’l-Beyhakî. Kâhire: Dâru’l-Fikr, 1319/1911.
• İbnü’l-‘Arabî, Muhyiddîn Muhammed b. ‘Ali b. Muhammed el-‘Arabî et-Tâî el-Hâtimî. el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye. 11 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Arabiyye, 1. Basım, 1994.
• İbnü’l-‘Arabî, Muhyiddin. Kitabu ıstılâhi’s-sûfiyye. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Maârifi’l-‘Osmâniyye, 1948.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn ‘Abdurrahmân b. ʿAli b. Muhammed el-Bağdâdî. el-Mevdû‘ʿât. thk. ‘Abdurrahmân Muhammed ‘Osmân. 3 Cilt. Medine: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1966.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen İzzüddîn ‘Ali b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. Üsdü’l-ğâbe fî maʿrifeti’s-sahâbe. thk. Muhammed İbrahim el-Bennâ vd. 7 Cilt. Kahire: y.y., 1970.
• İbnü’l-Kayserânî, Ebü’l-Fadl Muhammed b. Tâhir b. ‘Ali b. Ahmed el-Makdisî. Etrâfu’l-garâîb ve’l-efrâd min hadîsi Resûlillah. thk. Mahmûd Muhammed Nassâr-es-Seyyid Yûsuf. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1419/1998.
• İbnü’s-Salâh, ‘Ebû ‘Amr Takıyyüddîn ‘Osmân b. ‘Abdurrahmân. Fetâvâ İbni’s-Salâh. thk. Muvaffak ‘Abdullâh ‘Abdülkâdir. Medine, Beyrut: Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem, ‘Âlemü’l-Kütüb, 1407/1986.
• ‘İclî, Ebü’l-Hasan Ahmed b. ‘Abdillah b. Sâlih. Ma‘rifetü’s-sikât min ricâli ehli’l-‘ilm ve’l-hadîs ve mine’d-du‘afâ ve zikru mezâhibihim ve ahbârihim. thk. Abdü’l-‘Alîm Abdü’l-‘Azîm el-Bestevî. Medîne: Matba‘atü’l-Medenî, 1405/1985.
• Kandemir, M. Yaşar. “Abdülvehhâb b. ‘Atâ el-Haffâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/285. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Kandemir, M. Yaşar. “Ubâde b. Sâmit”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/13-14. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Kara, Mustafa. Tasavvuf ve Tarikat Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2003.
• Kedîrî, Dahlân. Sirâcü’t-tâlibîn. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu‘cemü’l müellifîn. Dımaşk: Müessesetü’r-Risâle, 1376/1956.
• Kettânî, Ebû ‘Abdullâh Muhammed b. Ca‘fer b. İdrîs el-Hasenî. Nazmü’l-mütenâsir mine’l-hadîsi’l-mütevâtir. Mısır: Dâru’l-Kütübi’s-Selefiyye, 2. Basım, 1983.
• Kuşeyrî, ‘Abdülkerim b. Hevâzin b. ‘Abdülmelik. er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. thk. Marûf Zerig, Mahmud b. eş-Şerîf. Beyrut: Dâru’l-Hayr, 1. Basım, 1993.
• Kuyucu, Ramazan. Hz. Ali’nin Hadis Rivayetindeki Yeri (Kütüb-i Sitte Özelinde). Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. ʿAbdirrahmân b. Yûsuf. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşâr ‘Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1992.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. ‘Abdirrahmân b. Yûsuf. Tuhfetü’l-eşrâf bi-ma‘rifeti’l-etrâf. thk. ‘Abdüssamed Şerefeddîn. 14 Cilt. Bombay: Dâru’l-Kayyime, 1. Basım, 1403/1983.
• Moğultay b. Kılîc, Ebû ʿAbdullâh Moğultay b. Kilîc el-Bekcerî. İkmâlü Tehzîbi’l-Kemâl fî esmâî’r-ricâl. thk. Ebû ‘Abdurrahmân ‘Âdil b. Muhammed-Ebû Muhammed Üsâme b. İbrâhîm. 12 Cilt. Kâhire: el-Fârûku’l-Hadîse, 1422/2001.
• Münâvî, Zeynuddîn Muhammed ‘Abdirraûf b. Tâcu’l-‘Ârifîn el-Haddâdî. Feyzü’l-kadîr fî şerhi’l-câmi‘i’s-sağîr. 6 Cilt. Mısır: el-Mektebetü’t-Ticâriyyeti’l-Kübrâ, 1356/1937.
• Müslim, Ebü’l-Hasen Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. es-Sahîh. thk. Muhammed Fuâd ‘Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 1374/1954.
• Nasr, Hüseyin. Tasavvufi Makaleler. çev. Sadık Kılıç. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Basım, 2007.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb el-Horasânî. ed-Du‘afâʾ ve’l-metrûkîn. thk. Mahmûd İbrahim Zâyed. Halep: Dâru’l-Va‘y, 1396/1976.
• Nesâî, Ebû ‘Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb el-Horasânî. Tesmiyetü meşâyihi’n-Nesâî ellezîne semi‘a minhüm. thk. Şerîf Hâtem el-‘Avnî. Mekke: Dâru Âlemi’l-Fevâid, 1423/2002.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref. Tehzîbü’l-esmâʾ ve’l-lüğât. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ts.
• Nu‘aym b. Hammâd, Ebû ‘Abdillah el-Hâris el-Huzâî el-Mervezî. Kitâbü’l-Fiten. thk. Semîr b. Emîn ez-Züheyrî. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’t-Tevhîd, 1. Basım, 1412/1991
• Ocak, Ahmet Yaşar. Tasavvuf, Velayet ve Kâinatın Görünmez Yöneticileri: Tarihsel, Sosyolojik ve Eleştirel Bir Yaklaşım. İstanbul: Alfa Yayınları, 2021.
• Öğke, Ahmet. “Bir Tasavvuf Terimi Olarak Ricâlü’l-gayb İbnü’l-‘Arabî’nin Görüşleri”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 2/5 (2001), 161-201.
• Özkan, Halit. “Zührî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/544-549. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Polat, Salahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1. Basım, 2010.
• Fazlurrahman. İslâm. çev. Mehmet Dağ-Mehmet Aydın. Ankara: Selçuk Yayınları, 1996.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. ‘Abdurrahmân b. Muhammed Şemseddîn. el-Makâsıdü’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l-müştehire ‘ale’l-elsine. thk. Muhammed ‘Osmân el-Huşt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1405/1985.
• Selvi, Dilaver. “Sûfîlerin Ricalü’l-Gayb Tanımı, Taksimi ve Buna Dayanak Yaptıkları Hadisler”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 14/32 (2013), 111-137.
• Sem‘ânî, Ebû Sa‘d ‘Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr el-Mervezî. Fedâilü’ş-Şâm. thk. ‘Amr ‘Alî ‘Ömer. Beyrut: Dâru’s-Sekâfeti’l-‘Arabiyye, 1412/1992.
• Suâd el-Hakîm, el-Mu’cemü’s-sûfî. Beyrut: Dâru’n-Nedre, 1. Basım, 1981.
• Süfyân b. ‘Uyeyne, Süfyân b. ‘Uyeyne b. Meymûn. Cüzʾü hadîsi Süfyân b. ‘Uyeyne. thk. Mes‘ad b. ʿAbdülhamîd es-Sa‘denî. Tanta: Dâru’s-Sahâbe li’t-Türâs, 1412/1991.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Câmi‘u’l-ehâdîs. nşr. Hasan Abbâs Zeki. 13 Cilt. Beyrut, Dâru’l-Fikr, ts.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Fethu’l-kebîr fî dammi’z-ziyâdeti ile’l-Câmi‘i’s-Sağîr. thk. Yûsuf en-Nebhânî. 3 Cilt. Beyrut; Lübnan: Dâru’l-Fikr, 1423/2002.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Haberü’d-dâl ‘alâ vücûdi’l-kutbi ve’l-evtâd ve’n-nicebâ’ ve’l-abdâl. thk. ‘Abdülhâvî Mansûr. Dımaşk, Beyrut: ed-Dâru’l-Beyrut, 1. Basım, 1426/2005.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Hasâîsu’l-kübrâ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1985.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Hâvî li’l-fetâvî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1424/2004.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. İs‘âfü’l-mübettaʾ bi-ricâli’l-Muvattaʾ. Kâhire, el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l-Kübrâ, 1356/1937.
• Süyûtî, Ebü’l-Fadl Celâlüddîn ‘Abdurrahmân b. Ebî Bekr. ez-Ziyâdât ‘ale’l-mevdû‘ât (Zeylü el-Le‘âli’l-Masnû‘a). thk. Râmiz Hâlid Hasan. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1. Basım, 2010.
• Şâfi‘î, Ebû Abdullâh Muhammed b. İdrîs b. ‘Abbâs. el-Müsned. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1951.
• Şâfi‘î, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. İdrîs b. ‘Abbâs. el-Ümm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1410/1990.
• Şâfi‘î, Ebû ʿAbdullâh Muhammed b. İdrîs b. ‘Abbâs. er-Risâle. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Mısır: Mektebetü’l-Halebî, 1358/1939.
• Şâşî, Ebû Sa‘îd el-Heysem b. Küleyb el-Binkesî. el-Müsned. thk. Mahfûz er-Rahmân Zeynullâh. Medine: Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem, 1410/1989.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-kebîr, thk. Hamdi ‘Abdülmecîd es-Selefî, 25 cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1994.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemü’l-evsat. thk. Târık ‘Ivedullah b. Muhammed–‘Abdülmuhsin b. İbrahim el-Hüseynî, 11 cilt. Kâhire, Dâru’l-Haremeyn, 1995.
• Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. ‘Ali b. Muhammed Hâmid el-Fârûkî. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-‘ulûm. thk. Ahmed Hasan Besic. 3 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1998.
• Uludağ, Süleyman. “Abdal (Tasavvuf)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/59-61. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Uludağ, Süleyman. “Ricâlü’l-gayb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/81-83. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Uysal, Muhittin. Tasavvuf Kültüründe Hadis –Tasavvuf Kaynaklarındaki Tartışmalı Rivayetler-. Konya: Yediveren Yayınları, 2001.
• Yahyâ b. Ma‘în, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ma‘în. Târîhu İbn Ma‘în-Rivâyetü İbn Muhriz. thk. Muhammed Kâmil el-Kassâr. 2 Cilt. Dımaşk: Mu‘cemü’l-Luğâti’l-‘Arabiyye, 1405/1985.
• Yahyâ b. Ma‘în, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ma‘în. Târîhu İbn Ma‘în – Rivâyetü’d-Dârimî. thk. Ahmed Muhammed Nûr Seyf. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Türâs, 1400/1980.
• Yavuz, Yusuf Şevki (ed.). İslam Düşünce ve Geleneğinde Kutsiyet Velayet Keramet. İstanbul: Kuramer, 2017.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları, 2. Basım, 2009.
• Yıldırım, Ahmet. “Tasavvufta Ricalü’l-Gayb Telakkisi ve Konuyla İlgili Bazı Rivayetler”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4 (1997), 117-147.
• Yıldırım, Enbiya. Sahih Hadis Bulunmayan Konular. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. İslâm Tasavvufu. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 1996.
• Yılmaz, Hasan Kâmil. Tasavvuf Meseleleri. İstanbul: Erkam Yayınları, 1997.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed el-Bilgrâmî el-Murtazâ el-Hüseynî, İthâfü’s-sâdeti’l-muttâkîn bi şerhi ihyâi ‘ulûmi’d-din. 10 Cilt. Beyrut: y.y., 1989.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. el-Kâşif fî ma‘rifeti men lehû riyâyetün fi’l- Kütübi’s-Sitte. thk. Muhammed Avvâme, Ahmed Muhammed el-Hatîb. Cidde: Dâru’l-Kıble, 1. Basım, 1992.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl ve yelîhi zeylü mîzâni’l-i‘tidâl. thk. ‘Ali Muhammed Mu‘avvad, ‘Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1995.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyerü a‘lâmi’n-nübelâ. thk. Şu‘ayb el-Arnavut vd. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1405/1985.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. el-‘Arş. thk. Muhammed b. Halîfe b. ‘Ali et-Temîmî. 2 Cilt. Medine: Câmi‘atü’l-İslâmiyye, 1424/2003.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Ma‘rifetü’l-kurrâi’l-kibâr ‘ale’t-tabakâti ve’l-âsâr. İstanbul: İSAM Yayınları, 1417/1997.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. ‘Alî Muhammed el-Becâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1382/1962.
• Zehebî, Ebû ‘Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. ‘Osmân. Tezkiratü’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2. Basım, 1419/1998.
• Ziyâeddin el-Makdisî, Ebû ‘Abdillâh Ziyâüddîn Muhammed b. ʿAbdilvâhid. el-Ehâdîsü’l-muhtâra. thk. Âbdulmelik b. ʿAbdullâh b. Dehîş. 13 Cilt. Beyrut: Dâru Hadr, 1420/1999.
• Zübeyr b. Bekkâr, Ebû ‘Abdullâh ez-Zübeyr b. Bekkâr el-Kureşî. el-Ahbâru’l-muvaffakiyyât. thk. Sâmî‘ Mekkî el-‘Ânî. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1416/1995.

Toplam 153 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Kaynak Göster

Download or read online: Click here