Maarajuddin H. Jamaluddin. Gurlular Devleti (2019)

Maarajuddin H. Jamaluddin. Gurlular Devleti. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019, XV+96 s.

Özet

Gurlular Devleti; Horasan, Afganistan ve Kuzey Hindistan’da 1148-1215 yılları arasında hüküm sürmüş bir yönetimdir.

Bu devleti kuran hanedanın ilk dönem tarihinin efsaneleri içinde kaybolduğu düşünülmekle birlikte söz konusu efsaneler; Taberî, Firdevsî, Cüzcânî ve Beyhaki gibi tarihçilerin vermiş oldukları bilgilerin gerçek olduğunu kanıtlar niteliktedir. Herat’ın doğu ve güneydoğusunda bulunan Orta Afganistan’ın dağlık bölgesi ile Gürcistan (Garcistan)’ın güneyi, Cûzcân, Ferahrûd, Herîrûd ve Murgap Nehirleri’nin arasında kalan topraklar Gur coğrafyasını oluşturmuştur.

XI. yy’a kadar putperest bir halka ait olan Gur Bölgesi; önce Gazneliler’in sonra da Selçuklu Devleti’nin egemenliği altına girmiştir. Bilinen ilk lider İzzettin Hüseyin, Büyük Selçuklu Sultanı Sencer’e yıllarca vergi ödemiştir. Selçuklu Devleti’nin çökmesi üzerine Gurlular, Hazar Denizi’nden Kuzey Hindistan’a kadar uzanan bölgeyi elde tutmayı başarmışlardır.

Gıyâseddin Muhammed (1162-1202) ve Muîzzeddin (Şihâbeddin) Muhammed (1202-1205) adındaki iki kardeş, Gur Hanedanı’nın mimarları olarak bilinmektedir. Bu iki kardeşin, Gurlular Devleti’ne önemli katkıları olmuştur. Elde edilen askeri başarılar ile Gurlular, bu topraklar üzerinde siyasi hâkimiyetlerini kurarak zamanla nüfuz sahalarını genişletmişler ve XII. yy’da büyük güce sahip olmuşlardır.

Devletin başlıca geçim kaynaklarını; halktan alınan vergiler( zekât, öşür vs), savaş ganimetleri, tâbi olan devletlerin gönderdiği vergiler, çeşitli hükümdar ve eyalet valileri tarafından gönderilen hediyeler oluşturmaktadır.

Gurlular, idarî sistemde Gazneliler ve Selçukluları örnek alarak hanedan içerisinden gelen sultana mutlak hâkimiyet yetkisi verip idarenin başına getirmişlerdir. Tahta geçişi düzenleyen bir kural bulunmamakla beraber, büyük evladın tahta geçmesi ile ilgili yaygın bir görüş hâkim olmuştur.

İslamiyet’in benimsenmesi ile başlayan ve Gazne’nin fethi ile zirveye tırmanan Gurlular’ın hâkim oldukları bölgeleri Müslümanlaştırma çabaları olumlu sonuç vermiş, fethettikleri yerlere cami ve medrese gibi yapılar yaptırarak halkın İslamiyet’i tanıması ve müslümanlığı benimsemesini sağlamışlardır.

XIII. yy, da Harezmşahların baskısına karşı koyamayan Gurlular dağılmış ve topraklarının büyük bölümü Harezmşahlar’a bağlanmıştır. Bu dönemde, Tâceddîn Yıldız adındaki Türk kumandan belli bir süre Gur halkına hükümdarlık yapmıştır. Yine bu yüzyılda gerçekleşen Moğol istilasıyla Harezmşahlar ve Gurlular Devleti’ne son verilmiştir.

Abstract

The Ghurid state is an Islamic dynasty that ruled between 1148-1215 in Afghanistan horosan and North India.

While it is thought that the first period of the Gurian dynasty disappeared into legends, It has been proven that there is a real life by referring to the information given by historians such as Tabari, Şehnâme-i Firdevsî, Cüzcânî and Mihrond. The territory between the mountainous region of Central Afghanistan in the east and southeast of Herat and the south of Georgia (Garcia), Cuzcân, Ferahrûd, Herîrûd and Murgap Rivers constituted the geography of Gur.

Gur region belonging to a pagan Until XI. century up to the , with the weakening of the Gaznelians and the Seljuk State. The first known leader, Izzettin Hussein, has paid tribute to the Great Seljuk Sultan Sencer for years. Upon the collapse of the Seljuk Empire, the Gurus succeeded in holding the region extending from the Caspian Sea to North India. XI. up to the , with the weakening of the Gaznelians and the Seljuk State. The first known leader, Izzettin Hussein, has paid tribute to the Great Seljuk Sultan Sencer for years. Upon the collapse of the Seljuk Empire, the Gurus succeeded in holding the region extending from the Caspian Sea to North India.

Two brothers, Gıyâseddin Muhammed (1162-1202) and Muîzzeddin (Şihâbeddin) Muhammad (1202-1205), are known as the architects of the Gur dynasty. These two brothers were important contributors to the Gur State. With the military successes achieved, Ghurids expanded political spheres of influence over time by expanding political dominance over these lands, It had a great power in the XII. centuryThe main livelihoods of the state; war vests, commercial taxes received from the merchants, taxation of the surrendered states, gifts issued by various rulers and provincial governors.

Ghurids gave examples of Gaznelians and Seljuks in the administrative system and gave the sultana which came from within the dynasty the authority of absolute dominance and brought it at the beginning of his administration. Notwithstanding the absence of a rule governing the passage of the wood, a common view of the older’s passing over the throne was prevalent.

With the adoption of Islam and the conquest of Gazne and the summit of Muslims, the struggle for Muslimization of the regions that they prevailed gave a positive result. Ghurids tried to adopt Islam and the adoption of Islam by making constructions such as mosques and madrasas. In the XIII. century, Ghurids who could not resist the attack of the Harezmshahs were scattered and most of their lands were connected to Harezmshahs. During this period, a Turkish commander named Tâceddîn Yildiz was a ruler of the Gur people for a certain period of time. Again with the Mongol invasion that took place in this century, the Mongols, Harezmshahs and Ghurids terminated the state.