(ö. 1196/1782)
1140 Şâbanı ortalarında (Mart 1728 sonları) İstanbul’da doğdu (Cevdet, II, 180). Dîvân-ı Hümâyun çavuşlarından bir zatın oğlu olduğundan Çavuşzâde diye de anılır (Sicill-i Osmânî, I, 412). Sesinin güzelliğiyle III. Osman’ın dikkatini çekmesi üzerine Safer 1170’te (Kasım 1756) saraya ikinci imâm-ı sultânî tayin edilerek müderrislik pâyesi verildi. 1171 yılı ortalarında (1758 başları) önce vekâleten, bir yıl sonra da asaleten birinci imam oldu (Cevdet, II, 180).
Mehmed Emin Efendi, Zilkade 1184’te (Şubat-Mart 1771) Selânik kadılığına tayin edildi. 1188’de (1774) Edirne, arkasından Mekke pâyelerini, Cemâziyelevvel 1189’da (Temmuz 1775) İstanbul pâyesini aldıktan sonra aynı yılın şâbanında (ekim) Anadolu pâyesine yükseltildi. 1 Zilhicce 1191’de (31 Aralık 1777) Anadolu kazaskeri oldu. Mehmed Süreyyâ bu göreve Cemâziyelevvel 1191’de (Haziran 1777) getirildiğini belirtmektedir (Sicill-i Osmânî, I, 412). Şâban 1194’te (Ağustos 1780) padişah başimamlığından ayrıldı. Mehmed Emin Efendi, Rumeli kazaskerliğine yükseltileceği sırada felç geçirdi ve 17 Zilkade 1196 (24 Ekim 1782) tarihinde vefat etti; bugün İstanbul’un Kadıköy ilçesinde yer alan Rasimpaşa mahallesindeki Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı’na defnedildi.
Mehmet Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi adlı eserinde Mehmed Emin Efendi’nin hayatı hakkında bilgi verirken onunla Şeyhülislâm Sâlihefendizâde Mehmed Emin Efendi’yi (ö. 1191/1777) karıştırmıştır. Bestelediği dinî eserlerle dönemin mûsikişinasları arasında yer alan Mehmed Emin Efendi’nin günümüze sadece ırak makamında bir durağı ulaşmıştır. Suphi Ezgi, onun mûsikideki kudretine bu eserin şahit olduğunu söylemektedir (IV, 113-115; ırak makamındaki durağın notası da aynı sayfalarda yer almaktadır; durağın notası için ayrıca bk. a.mlf., Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit-Na’t-Salât-Durak, s. 41-42).
BİBLİYOGRAFYA
Cevdet, Târih, II, 180.
Sicill-i Osmânî, I, 411, 412.
Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi, İstanbul 1940, IV, 113-115.
a.mlf., Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit-Na’t-Salât-Durak, İstanbul 1945, s. 41-42.
“Mehmed Emin Efendi, Kazasker”, TA, XXIII, 408.
Öztuna, BTMA, II, 40-41.
Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2003 yılında Ankara’da basılan 28. cildinde, 462-463 numaralı sayfalarda yer almıştır.