MEHMED ENVERÎ, Hocazâde

İstanbul’da doğdu. İyi bir öğrenim gördü, Hocazâde diye meşhur oldu; Karakız lakabıyla da tanınır. Hattat Suyolcuzâde Mustafa Efendi’den nesih ve sülüs yazıda icâzetnâme aldı. Daha sonra Fîruz Ağa Camii Mektebi’nde yazı hocalığı yaptı. Bu arada Sultan Ahmed Camii başmüezzinliğinde bulundu. Kaynaklarda Sultan II. Mustafa’nın zaman zaman Mehmed Enverî’den yazı meşkettiği ve onun yazı yazmasını seyretmekten hoşlandığı ifade edilmektedir. Mehmed Enverî’nin kırk adet Kur’ân-ı Kerîm, çok sayıda delâil ve en‘âm-ı şerif yazdığını Müstakimzâde bildirmektedir (Tuhfe, s. 479). Ayrıca Selim Giray’ın isteği üzerine bir mushaf yazmış ve kendisine bunun karşılığında verilen hediyeyi hac yolunda harcamış, hac dönüşü Medine yakınlarında vefat etmiştir. Müstakimzâde vefatına, “Muallim kıla Hâcezâde’yi Allah me’vâya” mısraını tarih düşürmüştür (a.g.e., s. 480).

Nakşibendî tarikatına mensup olan Mehmed Enverî hattatlığının yanı sıra dinî ve din dışı sahada şiirler yazıp dinî besteler yapmıştır. Şiirlerinde “Enverî” mahlasını kullanmış, ancak bugüne kadar divanına rastlanmamıştır. Güfteleri bestelenen Mehmed Enverî’nin bestelerine bazı el yazması güfte mecmualarında rastlanmaktaysa da günümüze ulaşan bir eseri bulunmamaktadır. XVIII. yüzyıla ait bir mecmuada Lutfî’nin bir na‘tını hüseynî-aşiran makamında bestelediği bildirilmekte (Soydaş, s. 94), XIX. yüzyılda derlenmiş dinî eserlere ait başka bir mecmuada ise aynı güfteyi hüseynî makamında bestelediği belirtilmektedir (Ural, s. 92). Müstakimzâde’nin Mecmûa-i İlâhiyyât adlı güfte mecmuasında Mehmed Enverî’nin bir na‘tının Tîznâm (Niznâm) Yûsuf Çelebi tarafından dügâh makamında bestelendiği kaydedilmektedir (Sağman, s. 313). Sadettin Nüzhet Ergun’un Türk Şairleri adlı eserinde şiirlerine örnek olarak iki kısa murabbaına yer verilmiştir (III, 1299).

BİBLİYOGRAFYA

Müstakimzâde, Tuhfe, s. 479-480.

Sadettin Nüzhet Ergun, Türk Musikisi Antolojisi, İstanbul 1942, I, 50-51, 88, 273.

a.mlf., Türk Şairleri, İstanbul 1945, III, 1299-1300.

Şerafettin Ural, XIX. Yüzyıla Ait Bir Yazmada Dinî Mûsikî Güfteleri (yüksek lisans tezi, 1993), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 18, 24, 92.

Avni Erdemir, Anadolu Sahası Musikişinas Divan Şairleri, Ankara 1999, s. 138-139.

Necdet Yılmaz, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf, İstanbul 2001, s. 389, 466, 530.

Şengül Sağman, Müstakimzâde’nin “Mecmûa-i İlâhiyyât” Adlı Güfte Mecmuası (yüksek lisans tezi, 2001), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 37, 313, 659.

M. Emin Soydaş, XVIII. Yüzyıla Ait Bir Elyazması Mecmuada Dinî Mûsikî Güfteleri (yüksek lisans tezi, 2001), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 41, 64, 94, 122.

“Enverî Mehmed (Karakız)”, TDEA, III, 53.

Öztuna, BTMA, I, 259.