| Tez Künye | Durumu | ||
| Yazıcızâde kardeşlerin tasavvufî görüşleri ve Osmanlı’ya tesirleri / The sufistic views of Yazidjioghlu brothers and the influences of these views on the Ottomans Yazar:MEHMET BİLAL YAMAK Danışman: PROF. DR. REŞAT ÖNGÖREN Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı Konu:Din = Religion ; Tarih = History ; Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin:Osmanlı Devleti = Ottoman State ; Osmanlı Dönemi = Ottoman Period ; Tasavvuf = Mystic ; Yazıcıoğlu, Ahmet Bican = Yazıcıoğlu, Ahmet Bican ; Yazıcızade Muhammed Efendi = Yazıcızade Muhammed Efendi | Onaylandı Doktora Türkçe 2021 446 s. | ||
| Yazıcızâde Muhammed Efendi ve kardeşi Ahmed-i Bîcân, Osmanlı tasavvuf târihinin temsîl gücü yüksek iki ismidir. Yazıcızâde Kardeşlerin eserleri, yüzyıllarca Osmanlı coğrafyasında ve bu coğrafyanın dışında okunmuş, üzerlerine şerhler yazılmış hatta Türkçenin haricindeki dillere de tercüme edilmiştir. Aynı zamanda Hacı Bayrâm-ı Velî’nin de derviş ve halîfeleri olan Yazıcızâde Kardeşlerin eserleri arasında, özellikle Muhammed Efendi’nin manzûm Muhammediyye, Ahmed-i Bîcân’ın ise mensûr Envâru’l-âşıkîn adlı eserleri; Osmanlı ulemâsı, sûfî çevreler ve halk tarafından en çok okunan, okutturulan kitaplar arasında addedilmektedir. Genel itibarı ile bu eserleri daha ön planda olmasına rağmen, Yazıcızâde Kardeşlerin yukarıda zikredilen iki eserinin kaynak metni olan Muhammed Efendi’nin kaleme aldığı Arapça Megâribü’z-zamân li-gurûbi’l-eşyâ fi’l-ayn ve’l-ıyân adlı eser, kütüphanelerde yazma halinde kalmış; Muhammed Efendi’nin bir, Ahmed-i Bîcân’ın ise iki adet Fusûsu’l-hikem şerhinin târih ve nüsha ayrılıkları tespit edilmemiş ve tasavvufî açıdan aralarındaki irtibat üzerinde durulmamıştır. Bu eserler göz önünde bulundurulmadan Yazıcızâde Kardeşlerin tasavvufî görüşlerinin seyrini, üslûbunu ve bu görüşlerin uzun müddet Osmanlı çevrelerinde revaç bulmalarının sebebini anlamaya çalışmak ise zor olacaktır. Ayrıca Yazıcızâde Kardeşlerin yetiştikleri ilmî, tasavvufî ve edebî çevreyi belirlemek ve kendilerinin bu çevrelerle fikir ve üslup bağlantılarını kurmak da bu manada önem kazanmaktadır. Bu çalışmada, Yazıcızâde Kardeşlerin ilmî hayatlarının tespiti yapıldıktan sonra eserleri tespit ve tahlil edilmeye, tasavvufî görüşleri çerçevesinde XV. yüzyıldan XX. yüzyılın ilk çeyreğine kadar Osmanlı coğrafyasındaki “tasavvufî” tesirleri, söz konusu tarihî olaylar ve tasavvufî görüşler çerçevesinde irdelenmeye çalışılacaktır. Bu veriler eşliğinde; Bayrâmiyye tarîkatına mensup iki önemli sûfîyi diğerlerinden temyîz eden hususlar ise arz edilecektir. | |||
| Yazidjioghlu Muhammed Efendi and Ahmad Bidjan are two representative names of the Ottoman sufism history. Their written works were read and commented on literally and even translated into other languages both in and out of Ottoman land. Yazidjioghlu Brothers who were at the same time the disciples and successors of Hadji Bayrâm-ı Velî. The brothers wrote many books but Muhammed Efendi’s verse Muhammadiyyah and Ahmad Bidjan’s prose Anwâr al-âshıqîn have been accepted as two books that were read mostly by the scholars, sufi environments and the public. Even though these two are their foremost works the book titled Megâribü’z-zamân li-gurûbi’l-eşyâ fi’l-ayn ve’l-ıyân written by Muhammed Efendi and which is also the source text of Muhammadiyyah and Anwâr al-âshıqîn have not been printed and stayed as a manuscript. And Muhammed Efendi wrote a commentary on the Fusûs al-Hıkam of Ibn Arabi while Ahmed Bidjan wrote two. But the differences among these books have not been specified throughly and their sufistic relations have not been organised yet. It would be so hard without these studies to follow the course of the sufistic views of Yazidjioghlu brothers and to understand the style of them and to comprehend the reasons of their influences on Ottoman land for such a long time. Therefore; It becomes more significant to determine the scientific, sufistic and literal atmosphere of the time that Yazidjioghlu brothers raised in and to relate them to these atmosphere both intellectually and mannerly. In this work, after determining the scientific lives of them; the works of Yazidjioghlu brothers will be tried to be identified and analysed and their “sufistic” influences on the Ottomans will be studied within the frame of their sufistic views and the related historical incidents. Regarding all these; distinguishing views and stance of Yazidjioghlu brothers as disciples and successors of Bayrâmî order will be tried to be put forward. | |||