| Tez Künye | Durumu | ||
| Kuşanlar tarihi (Yüeh-chih`lardan Kuşan`lara) / A history of the Kushans (from the Yüeh-chih to the Kushans) Yazar: Mehmet Tezcan Danışman: PROF. DR. ENVER KONUKÇU Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Konu:Tarih = History Dizin:Kuşanlar = Kushans ; Türkistan = Turkistan | Onaylandı Doktora Türkçe 1996 LVII+373+XXVII lev.+IX har. s. | ||
| Şimdiye kadar Kusanların, komşuları Hsiung-nu’ların baskısı altında Çin’in Kansu eyaleti Batı sınırlarındaki asıl anavatanlarından tahminen M. Ö. 174 ilâ 160 yılında batıya hareket ettikleri genellikle kabul ediliyordu. Yüeh-chih’ların, Batı Türkistan’ı işgal ettikleri ve Kusanların da onların torunları oldukları söyleniyor. Fakat bu bilgiden şüphelenmek için birçok sebeb vardır. Strabon’a göre (XI, 8, 2) Asiiler, Pasianiler, Tochariler, Sacarauliler ve Sacailer / Sakalar, Bactria Grek Krallığını tahminen M. Ö. 145 yılında tahribettiler ve Bactria’yı aldılar. Çin yıllıklarına göre de Bactria sahası, Hsiu-mi (Bedahşan / Fayzabad / Rustak da bulunuyor), Shuang-mi (Kal’a-i Zal ve civarında bulunuyor), Kuei-shuang / Kuşan (Tepei- Şah – Tahti- Sarigin – Taht-i Kuvad’da bulunuyor), Hsi-tun (Şehr-i Banu civarında bulunuyor) ve Tu-mi (İslâm kaynaklarına göre, ya muhtemelen Samangan eyaletinde, Taşkurgan’la Heybak arasında, ya da Termez şehrinde bulunuyor) denilen beş göçebe kabile arasında bölündü. Kuei-shuang Hsi-hou veya yabgusu Ch’iu- chiu-k’i,diğer dört yabguya saldırdı ve yendi. Esasen onun bir ismi de “Kuşan” idi, böylece krallık da komşu devletlerce Kuei-shuang / Kuşan diye isimlendirildi. Ondan sonra An-hsi (Gondophares’in Indo- Parth Krallığı) ‘yi işgal etti ve Kao-fu (Kabil) ülkesini aldı. Keza P’u-t’iao / P’u-ta (Herodotus ‘un eski Pactucs’leri sahasında, bugünkü Gardez ile Celâlâbâd arasında bulunuyor) ve Chi-pin (Gandhâra ve Taxila bölgesi )’i de tahribetti ve onları tamamen itaat altına aldı. Ch’iu-chiu-k’i muhtemelen M. S. 25 veya 30 ile 78 / 80 arasında hüküm sürdü. “Heraios”, Kujula Kadphises ve “Soter Megas” adıyla sikkeler de çıkardı, Kuşâna ismini ve Yavuga, Maharâja, Rajatirâja, Devaputra unvanlarını kullandı. Bizim görüşümüze göre Kusanlar aslında Sakalar veya onlardan bir grup idiler. Bu, onların sikkelerinden, Kuşan krallığının merkezi olan Bactria’ da bulunan “bilinmeyen dildeki” kitabelerden, unvanlarından ve muhtemelen kurganlarından anlaşılmaktadır. | |||
| Sofar it was generally accepted that the Kushans were one of tribes known(£b the Chinese sources as Yiieh-chih who moved from their original homeland on the western borders of Kansu province of China under pressure of their northern neighbours, the Hsiung-nu, to the west from about 174 to 160 B. C. The Yiieh-chih are told that they had invaded West. Turkestan and that the Kushans were their descendent. But there are many reasons to doubt this information. According to Strabo (XI, 8, 2) the Asii, Pasiani, Tochari, Sacarauli and Sacai destructed the Graeco-Bactrian Kingdom and took Bactria about 145. B. C. And then according to the Chinese annals the territory of Bactria was divided among the five nomadic tribes so-called Hsiu-mi (located in Bedahshan / Fayzabad / Rustak), Shuang- mi (located in Kal’a-i Zal and its environment), Kuei-shuang / Kushan (located in Tepei-shah – Tahli-Sangin- Tahti-Kuwad), Hsi-tun (located in the vicinity of the city of Shahr-i Banu), and Tu-mi (located in either the Samangan province (between Tash- kurgan – Heybak according to the Islamic sources) probably or the city of Termez. The hsi-hou or yabgu of Kuei-shuang, Ch’iu-chiu-k’i, attacked and destroyed the other hsi-hous according to the Chinese sources. He originally named also “Kushan”, so the kingdom was called as Kuei-shuang / Kushan by the neighbour states. And then he invaded An-hsi (the Indo-Parth Kingdom of Gondophares) and took the country of Kao-fu (Kabul). He also destroyed P’u-t’iao / P’u – ta (located in the territory of ancient Pactues of Herodotus, between Gardez and Jalalabad) and Chi-pin (Gandhâra and Taxila), and completely subjugated them. He probably ruled between about 25 or 30 and 78 / 80 A. D. He also struck coins in the names of “Heraios”, Kujula Kadphises and “Soter Megas” and used to the name of Gushana and the titles Yavuga, Maharaja, Rajatırâja, Devaputra. To our opinion, the Kushans were originally Sakas, or one group from them. This appears from their coins, inscriptions so-called in “unknown language” found in Bactria which was the original nucleus and centre of the Kushan Kingdom, titles and probably their kurgans. | |||