Merve Nur Alaboğa. Battal Gazi hayatı ve tarihi şahsiyeti. Yüksek lisans tezi (2020)

Merve Nur Alaboğa. Battal Gazi hayatı ve tarihi şahsiyeti. Yüksek lisans tezi. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 2020, IX+132 s.

Özet

Bu çalışmayla birlikte Türk ve İslâm tarihinin önemli kahramanlarından birisi olan Battal Gazi’nin faaliyetleri -tarih disiplini- çerçevesinde konu edinilmiştir. Giriş ve üç ana bölümden oluşan çalışmanın giriş bölümünde, tezin amacı, yöntemi, hedefleri, kapsam ve sınırlılıkları, tezde kullanılan veri toplama tekniği ve çalışmada yararlanılan belli başlı eserlerin değerlendirilmesine yer verilmiştir. Birinci bölümde Battal Gazi’nin kökeni, adı, unvanları, lakapları, ailesi, evlilikleri, çocukları, vefatı ve onun için yaptırılan külliye hakkında etraflı değerlendirmelere yer verilmiştir. Çalışmada, özellikle Emevîler döneminde yaşayan Abdullah el-Battal ile Abbâsîler döneminde yaşayan Cafer el-Battal’ın iki farklı şahsiyet olduğunun net olarak ortaya konulması dikkat çekicidir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise ilk olarak Battal Gazi’nin menkıbevi şahsiyeti ana başlığı altında, fiziki ve kişisel özelliklerine yer verilmiştir. Ardından Battalnâme ile Battal Gazi Destanı’nda yer verilen at, avlanma, geyik, mağara ve diğer olağanüstü motiflere yönelik değerlendirmeler konu edinilmiştir. Bu değerlendirmelerde dikkat çeken yön, Battalnâme ile Battal Gazi Destanı’nın diğer Türk ve İslâm destanlarıyla benzeşen ve ayrışan yönlerinin de ortaya konulmasıdır. Bu bağlamda okuyucuya yeni bir bakış açısıyla adı geçen eserleri okuma fırsatı sunulmaktadır. Yine ilgili bölümde İslâmî motifler başlığı altında, dua, rüya, hızır ve dini yayma gibi motiflere yer verilmiştir. Söz konusu bu motifler yardımıyla da Battal Gazi’nin manevî yönü yansıtılmıştır. Üçüncü bölümde ise Battal Gazi’nin askerî faaliyetleri incelenmiştir. Onun bu faaliyetleri de yine Emevîler ve Abbâsîler dönemleri şeklinde ele alınmıştır. Emevîler dönemi için Abdullah el-Battal’ın Anadolu seferleri ile İstanbul kuşatmalarındaki faaliyetlerine yer verilmiştir. Abbâsîler dönemi için ise Cafer el-Battal’ın İslâm-Bizans mücadelesindeki rolü başta olmak üzere, Bâbek ve diğer bazı gruplarla yaptığı mücadele irdelenmiştir. Sonuç kısmında, konuyla ilgili ulaşılan yargılara ve değerlendirmelere yer verilmiştir.

Abstract

Along with this study, the activities of Battal Ghazi, one of the important heroes of Turkish and Islamic history, have been studied within the framework of the historical discipline. In the introduction part of the study, which consists of introduction and three main sections, the purpose, method, objectives, scope and limitations of the thesis, the data collection technique used in the thesis and the evaluation of the major works used in the study are included. In the first part, detailed evaluations about the origin, name, titles, nicknames, family, marriage, children, death of the Battal Ghazi and the complex built for him are included. It is noteworthy that it is clear that there are two different personalities, especially Abdullah al-Battal who lived in the Umayyad period and Cafer el-Battal who lived in the period of Abbasid. In the second part of the study, firstly, physical and personal characteristics of Battal Ghazi have been given under the main title. Then, the evaluations regarding the horse, hunting, deer, cave and other extraordinary motifs in Battal Ghazi Epic and Battalnameh are included. The striking aspect in these evaluations is the revealing of the Battal Ghazi Epic and the aspects of Battalnameh that are similar and different from other Turkish and Islamic epics. In this context, it offers the reader the opportunity to read the mentioned works from a new perspective. Again, in the related section, under the title of Islamic motifs, motifs such as prayer, dream, Hızır and religious dissemination are included. With the help of these motifs, the spiritual aspect of Battal Ghazi is reflected. In the third part, military activities of Battal Ghazi are examined. His activities were also handled in the form of Umayyads and Abbasids. For the Umayyad period, the activities of Abdullah al Battal in Anatolian expeditions and the sieges of Istanbul were included. For the Abbasid period, the struggle of Cafer al-Battal with Babek and some other groups, especially the role of the Islamic-Byzantine struggle, was examined. In the conclusion, judgments and evaluations about the subject are included.