| Tez Künye | Durumu | ||
| Musa Sayrami’nin Tarih-i Eminiye adlı eseri ve tarihi kaynak olarak değerlendirilmesi / Musa Seyrami’s Tarih-i Eminiye and it’s evaluation as a historical source Yazar:GÜLBEHREM GÖKKUT Danışman: PROF. DR. TURAN GÖKÇE Yer Bilgisi: Ege Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Tarihi Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Doğu Türkistan = East Turkhistan ; Musa Sayrami = Musa Sayrami ; Tarih-i Eminiye = Tarih-i Eminiye | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2011 325 s. | ||
| Çalışmamzın konusu Doğu Türkistanlı yazar Molla Musa Sayrami’nin Tarih-i Eminiye adlı eserini bir tarihi kaynak olarak değerlendirmektir. Molla Musa Sayrami (1836-1917) Doğu Türkistan’ın XIX. yüzyıllarındaki önemli şahsiyetlerinden biridir. Molla Musa Sayrami hem şair, hem yazar hem de tarihçi, niteliğinde olup, dönemin siyesi, ekonomi, kültür vb. taraflarını yansıtan eserleri kaleme almıştır. Molla Musa Sayrami’nin eserleri hem Doğu Türkistan XIX. yüzyıl dil edebiyat tarihinde hem de Türk Dünyası’nın bir parçası olması itibariyle Türk Dünyası dil edebiyat tarihinde önemli yer tutan eserler arasındadır. Molla Musa Sayrami eserleri konu bakımından zengindir. Dolayısıyla Uygur Türkleri’nin XIX yüzyıldaki dini, siyasisi, ekonomisi, kültürü, sanatı gibi birçok alanlarda araştırma, incelenme çalışmalarında değerli ve güvenilir kaynak olarak kullanilabilir özelligi taşımaktadır. Fakat, Molla Musa Sayrami ve onun eserleri Türkiye ve Türk Dünyasında tam olarak bilinmiş, tanıtılmış değildir. Biz çalışma konumuz olan ?Molla Musa Sayramı ve onun Tarih-i Eminiye Adlı Eserinin Bir Tarihi Kaynak Olarak Değerlendirilmesi? adlı yükseklisans tezi bu eksikliği gidermeye yönelik olarak yapılan çalışmadır. Çalışmamızda Molla Musa Sayrami’nin hayatı ve eserleri hakkında özet bilgi verilmiştir. Sonra, çalışmamıza konu olan eserin, Tarih-i Eminiye’nin tanımı, yazılış amacı, üslubu ve yansıttığı tarihle ilgili kısa bilgi verilmiştir. Çalışmamızın sonuç kısmında eserin değerlendirilmesi kısa ve öz bir şekilde anlatılmıştır. Eseri değerlendirme sonucunda eserin XIX. yüzyıldaki Uygur Türkleri’nin siyasi, içtimai, kültürel durumu, Yakup Bey’in kurmuş olduğu Kaşgariye Devleti’nin kuruluşu, iç dış politikaları ve çökmesinin nedenleri, müellifin olaylar karşısındaki bakışları , fikirleri ortaya konulmuştur. Molla Musa Sayrami XIX. yüzyılda yaşadığı hayat gerçeklerini yazıya dökerek bizim o dönemin tarihini araştırmamıza önemli bir kaynak değerindeki eserlerden birine başvurmamızı sağlamıştır | |||
| This thesis deals with evaluating the book of Molla Musa Sayramî with the title ?Tarih-i Eminiye? as a historical source. Molla Musa Sayramî (1836-1917) is one of the most preeminent persons in the history of Eastern Turkistan in the late 19th and early 20th centuries. He was a poet, author and historian, writing about the political, economical, cultural, etc. problems of those days. Books of Molla Musa Sayramî are significant also in terms of literature and historiography of the 19th century. His works are very rich in theme. Thus, his works can be treated as precious and reliable sources for the studies on the religious, political, economical, cultural and artistic situation of the Uighur Turks in the 19th century. Molla Musa Sayramî and his books, however, are not properly known in Turkey and among other Turks. This dissertation titled ?Molla Musa Sayramî and His Book `Tarih-i Eminiyye? As a Historical Source? aims at compensating this defect to some degree. This dissertation includes a brief study on the life and works of Molla Musa Sayramî. Then, his book `Tarih-i Eminiyye? is examined in terms of its content, style and historical value. The book is briefly introduced once more at the end of this study, which tries also to evaluate the content: Political, social and cultural situation of the Uighur Turks in the 19th century, the establishment of the Kashgariyya State by Yakup Bey, his internal and external policies, reasons of the decline of his state, and opinions of the author about those events and developments. Molla Musa Sayramî provided us with a very significant historical source by writing down all what happened during the second half of the 19th century, which he witnessed. | |||