| Tez Künye | Durumu | ||
| Neolitik Çağ’da Güneydoğu Anadolu’da ticaret ve beslenme faaliyetleri ekseninde toplumsal yaşam / Social life in the axis of trade and nutrition activities in Southeastern Anatolia in the Neolithic Age Yazar:ZÜLFİKAR ÖZMEN Danışman: DOÇ. DR. SIRRI TİRYAKİ Yer Bilgisi: Bingöl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Tarih Ana Bilim Dalı Konu:Tarih = History Dizin:Beslenme = Nutrition ; Güneydoğu Anadolu bölgesi = Southeastern Anatolia region ; Hayvancılık = Animal husbandry ; Neolitik Dönem = Neolithic Period ; Sosyal hayat = Social life ; Tarım = Agriculture ; Ticaret = Trade | Onaylandı Yüksek Lisans Türkçe 2021 131 s. | ||
| İnsanoğlu Neolitik Çağ’la birlikte ilk kez yerleşik hayata geçmiştir. Yerleşik hayata geçen insanoğlu, elde etmiş olduğu edinim ve kazanımlar sonucunda yeni bir düzen inşa etmeye başlamıştır. Avcılık-toplayıcılık bu süreçte devam etmiştir. Bu geçiş her yerde aynı anda ve birdenbire olmamıştır. Bu yüzden bu dönemi “devrim” olarak nitelemek yanlış olacaktır. Neolitik Çağ’ın ilk evresi olan Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ MÖ 10.000/9000 ile MÖ 7600 tarihleri arasını kapsamaktadır. Yavaş yavaş yerleşik hayata geçmeye başlayan insanlar, böylece dünyanın ilk köylerini kurmuştur. Bitki ve hayvanlar Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ’da evcilleştirilmeye başlanmıştır. İnsanlar Çanak Çömlekli Neolitik Çağ ile birlikte üreticiliğe geçmiştir. MÖ 7600-6000-5500 yılları arasını kapsayan Çanak Çömlekli Neolitik Çağ’da insanlar çanak çömlek yapmayı öğrenmişlerdir. Böylece seramik üretimi başlamıştır. Neolitik Çağ’da Güneydoğu Anadolu’da Ticaret ve Beslenme Faaliyetleri Ekseninde Toplumsal Yaşam başlığı altında, Güneydoğu Anadolu’da yer alan Çayönü, Nevali Çori, Hallan Çemi, Göbeklitepe, Gusir Höyük, Akarçay Tepe, Körtik Tepe, Mezraa Teleilat, Demirköy, Karahan Tepe, Harbetsuvan, Salat Tepe, Hasankeyf Höyük, Hakemi Use, Gritille, Kumartepe yerleşim yerleri araştırılmıştır. Bu yerleşim yerlerinin tarım, hayvancılık, ticaret faaliyetleri ayrı ayrı ele alınmış ve detaylı olarak incelenmiştir. Bu alanlar, bizlere yerleşik hayata geçiş hakkında önemli bilgiler sunmuştur. Güneydoğu Anadolu’da yer alan Neolitik Çağ yerleşim yerlerinde çeşitli bitki ve hayvanların evcilleştirilmiş olduğu ve ticaret faaliyetlerinin gerçekleştiği tespit edilmiştir. Üretimin başlamış olmasına rağmen avcılık ve toplayıcılık önemini kaybetmemiştir. Neolitik Çağ yerleşim yerlerinde alet yapımı oldukça dikkat çekmiştir. Silah ve alet yapında siyah ve keskin olan obsidyen taşı kullanılmıştır. Ekin ekmek için, hammaddesi metal olmayan araç ve gereçler kullanmıştır. Olgunlaşan ekinleri toplamak için obsidyen taşından yapmış oldukları orakları kullanmıştır. Yontmataş buluntu topluluğu çoğunlukla çakmaktaşı aletlerden oluşmaktadır. Bu buluntuların içerisinde obsidyenden aletler de bulunmaktadır. Bu obsidyen maddesi büyük ihtimalle Doğu Anadolu Bölgesinden, Bingöl ve Nemrut Dağı yataklarından getirilmiştir. Yontmataş aletlerin en kalabalık grubunu uçlar, kazıyıcı ve deliciler oluşturmaktadır Kazı alanında bulunan boncuklar süs eşyasının yanı sıra takas aracı olarak ekonomik değere sahip olmuştur. Bu durumlar Neolitik Çağ’da ticaret faaliyetlerinin örneklerini teşkil etmiştir. İnsanlar beslenmek amaçlı Neolitik Çağ’da bitki ve hayvanları evcilleştirmeyi başarmıştır. Tarım yapılmış ve bu alanda ilerleme kaydetmiştir. Evcilleştirilen tahıllar arasında buğday, arpa, bezelye, bakla, mercimek ve mısır yer almıştır. Çileklerin ekimi yapılmıştır. İlk olarak Güneydoğu Anadolu bölgesinde nohut ve buğday evcilleştirilmiştir. Yabani emmer ve einkorn buğdayı mutfağa girmiştir. Keten bitkisinden yağ elde edilmiştir. Neolitik Çağ’ın başlarında evcil olan yegâne hayvan köpek olmasına karşın bu dönemde evcilleştirilen hayvan sayısı oldukça artmıştır. Bu çağda keçi, sığır, koyun, domuz evcilleştirilmiştir. Köpek avcılıkta kullanılmıştır. Tavşan, yaban domuzu, yaban öküzü, geyik, yaban keçisi, eşek, at ve bazı kuş çeşitleri avlanan hayvanlar olmuştur. Evcilleştirilen hayvanların içinde koyun, keçi ve sığırın hem etinden hem sütünden yararlanılmıştır. Bitkisel yağ ve hayvansal yağ besin olarak kullanılmıştır. Bu hayvanların aynı zamanda deri ve yönünden de yararlanılmıştır. İnsanların sayısında ki artış sonucu sürekli tüketen bir toplumdan ziyade insanı üretime ve yaratıcı çözümler bulmaya zorlamıştır. Yeni yaşam koşullarına ayak uydurma çabaları onları yerleşik düzene tabi kılmıştır. Anahtar Kelimeler: Neolitik, Tarım, Hayvancılık, Ticaret, Göbeklitepe, Çayönü, Hallan Çemi, Nevali Çori | |||
| Human being ettled down for the first time with the Neolithic Age. Humanity, who has settled down, has begun to build a new order as a result of the acquisitions and gains it has achieved. Hunting-gathering continued during this period. This transition has not happened everywhere suddenly and all at once. Therefore, it would be wrong to describe this period as “revolution”. The Pre-Pottery Neolithic Age, the first phase of the Neolithic Age, covers the period between 10,000 / 9000 BC and 7600 BC. People who started settling down gradually established the world’s first villages. Plants and animals began to be domesticated in the Non-Pottery Neolithic Age. People switched from parasitism to producers with the Pottery Neolithic Age. In the Pottery Neolithic Age covering the years 7600-6000-5500 BC, people learned to make pottery. Thus, ceramic production started. Under the title of Social Life in the Axis of Trade and Nutrition Activities in Southeastern Anatolia in the Neolithic Age, The settlements of Çayönü, Nevali Çori, Hallan Çemi, Göbeklitepe, Gusir Höyük, Akarçay Hill, Körtik Hill, Mezraa Teleilat, Demirköy, Karahan Tepe, Harbetsuvan, Salat Hill, Hasankeyf Höyük, Hakemi Use, Gritille, Kumartepe in Southeastern Anatolia were investigated. The agriculture, animal husbandry and trade activities of these settlements have been handled separately and examined in detail. These areas provided us with important information about the transition to settled life. It has been determined that various plants and animals were domesticated and trade activities took place in the Neolithic Age settlements in Southeastern Anatolia. Although production has started, hunting and gathering have not lost their importance. Tool making has attracted considerable attention in Neolithic settlements. Black and sharp obsidian stone was used in the construction of weapons and tools. In order to plant crops, non-metallic tools and equipment were used. The sickles made of obsidian stone were used to collect the mature crops.The chipped stone assemblage mostly consists of flint tools. Among these finds, there are also tools made of obsidian. This obsidian material was probably brought from the Eastern Anatolia Region, from Bingöl and Nemrut Mountain deposits. The most crowded group of chipped stone tools consists of bits, scrapers and drills. These situations constituted examples of trade activities in the Neolithic Age. Humans have succeeded in taming plants and animals in the Neolithic Age for nutrition. Agriculture has been done and progress has been made in this area. Domesticated grains included wheat, barley, peas, broad beans, lentils, and corn. Strawberries were planted. First, chickpea and wheat were domesticated in the Southeastern Anatolia region. Wild emmer and einkorn wheat have entered the kitchen. Oil has been obtained from the flax plant. Although dog was the only animal domesticated in the early Neolithic Age, the number of domesticated animals increased considerably during this period. In this age, goats, cattle, sheep and pigs were domesticated. It has been used in dog hunting. Rabbit, wild boar, aurochs, deer, wild goats, donkeys, horses and some kinds of birds were hunted animals. Among the domesticated animals, both meat and milk of sheep, goats and cattle were used. Vegetable oil and animal fat have been used as food. The skin and wool of these animals were also used. The increase in the number of people has forced them to produce and produce creative solutions rather than a society that is constantly consuming. Their efforts to adapt to new living conditions have subordinated them to settled order. Keywords: Neolithic, Agriculture, Livestock, Trade, Göbeklitepe, Çayönü, Hallan Çemi, Nevali Çori | |||