Ögedey Kaan Devrinde Türkistan ve Maveraünnehir (1229-1241) (Dr. Ganizhamal Kushenova)

Ögedey Kaan Devrinde Türkistan ve Maveraünnehir (1229-1241) Dr. Ganizhamal Kushenova IQ KÜLTÜR SANAT YAYINCILIK
Cengiz Han ordusunun Türkistan ve Maveraünnehir bölgesine girmesi, Moğol devleti için avrupa ve iç Asya devletlerine yol açmıştır. Cengiz oğlu Ögedey’in saltanatı sırasında devletin dış siyasetinde kararlaştırılan bütün seferler başarılı olmuştur. Doğu avrupa seferi, sonraki Altın Orda Devleti sınırlarını belirlemiştir. Devlet kanunu olarak, Cengiz Han’ın çıkarttığı moğol gelenek – göreneklerini, örf ve adetlerini, kararlarını ihtiva eden hukuk kitabı Yasa- name uygulanmıştir. İç siyasetinde ise bazı celişkiler ortaya cıkmıştır;devlet yönetiminde baş vezir Yeh-lü-Çu-tsai’ın yetkisi ve etkisinin fazla olması devletin ileri gelenleri arasında ayrı siyası gruplar oluşturulmasına neden olmuştur. Ayrıca posta veya yam teşkilatı başarılı sonuca ulaşamamıstır. Düzensiz vergilerin alınmasından da halkın durumu ağırlaşmıstır. Buhara’daki halk isyanı ise bunun bir göstergesidir.
Ögedey’in tahta oturması, ulus teşkilatlarını fiilen ortaya cıkarmıstır. Bunlar, Ögedey’in tayin ettiği memurlar tarafından yöneltilmiştir. Devletin yönetim teşkilatları ve ordu düzeni eski Türk geleneğini tekrarlamış ve eski Türk kültürünün canlanmasına sebep olmuştur. Moğol devletı’nin kültürel, ekonomik ve siyasi temelinde Uygurlar başta olmak üzere Türkler büyük ölçüde emek vermiştir. Türk sivil idarecileri Mahmut ve Mesud Yalavaçlar, Moğol devleti’nde büyük önem kazanmıştır. Ayrıca ordunun da büyük kısmını Türkler oluşturmuştur. Türkistan ve Maveraünnehir’e yerleşmeye başlayan Moğollar, Türkleşme sürecine girmiştir.