Osmanlı Devleti’nde Almanların Protestan Misyonerlik Faaliyetleri (Uğur İnan)

Osmanlı Devleti’nde Almanların Protestan Misyonerlik Faaliyetleri Uğur İnan TÜRK TARİH KURUMU
Dünyanın hiçbir kesiminde Avrupa’nın hem dinî hem de siyasî çevrelerini ortak olarak Anadolu ve Ortadoğu kadar cezbeden bir başka toprak parçası bulunmamaktadır. Bu iki coğrafyayı da elinde bulunduran Osmanlı Devleti bu yüzden daima güçlü Avrupalı devletlerin ve Hıristiyan halklarının ilgi odağı olmuştur. Özellikle sömürgeciliğin hız kazandığı Ondokuzuncu yüzyılda zayıf Osmanlı Devleti üzerinde hakimiyet tesis etmek isteyen düvel-i muazzama misyoner örgütlerini bu uğurda kullanacakları öncü birlikler olarak görmüşler ve onları hem maddi hem de politik olarak desteklemişlerdir. Doğu halklarının Hıristiyanlaştırılması için yola çıkan misyoner örgütleri zamanla entegrasyonal kimliklerinden sıyrılıp birer millî teşkilât haline gelerek bağlı oldukları devletlerin emperyalist hedeflerinin öncülüğünü yapmaya başlamışlardır. Alman Protestan misyoner örgütlerinin IV. Friedrich Wilhem’in Prusya tahtına oturmasından (1840) I. Dünya Savaşı’nın sonuçlanıp bütün Alman unsurlarının Osmanlı dışına çıkarıldığı (1918) tarihler arasındaki faaliyetlerini incelemekte ve bu faaliyetler ışığında Yakın Doğu’daki Alman siyasetini tasvir etmektedir.