Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ayaklanmalar – İnsanları Hakim Otoriteye Karşı Harekete Geçiren Nedir? (Özgür Körpe)

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ayaklanmalar İnsanları Hakim Otoriteye Karşı Harekete Geçiren Nedir? Özgür Körpe PARAF YAYINLARI
Tarih boyunca devlet iktidarının mutlaklığı tartışmasız kabul edilirken, bu iktidarın sınırlanması gerektiği de aynı ölçüde benimsenmiştir. İktidarın sınırlandırılması için kullanılan pek çok yöntem arasında, ayaklanmalar önemli bir yer tutar. Ayaklanma bir hak olarak ele alındığında; değerlerin, çıkarların ve inançların kurulu yönetim tarafından baskı altına alınması durumlarında ortaya çıkabilir. Öyleyse ortada bir kurulu yönetim ve buna karşı çıkan hoşnutsuzlar vardır. Diğer bir deyişle ayaklanmalar, kurulu bir otoriteye karşı sıradan insanlar tarafından verilen asimetrik mücadelelerdir. Pekala, bu sıradan insanları kendilerinden daha güçlü olduğu halde, hâkim otoriteye karşı harekete geçiren nedir?

Bu araştırma, Türkiye’nin yakın dönemini, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yüzyılını ve genç Cumhuriyet’in kuruluş yıllarını kapsamaktadır. Bu dönem, altı yüz yıllık bir imparatorluğun ölüm döşeğindeki acılarını ve Cumhuriyet’in doğum sancılarını içermektedir. Yakın dönem, yıkılan imparatorluktan pay almaya çalışanların; hem devletle, hem de birbirleriyle yaptığı mücadelelerden ibarettir. Hesabı tutulamayan “izm”ler, geleneksel monarşileri yıkan devrimler, sömürge savaşları, ayaklanmalar, mezhep kavgaları, sürgünler ve göçler… Yalnızca Türkiye için değil, bütün dünya için kanlı bir dönüşüm çağı; doruk noktasına doğru yol alan modernite ve iki büyük dünya savaşına yol açan çekişmelerden ibarettir bu dönem. Başına “modern” sıfatı eklenen ne varsa, büyük çoğunlukla kaynağını bu dönemden alır; tıpkı ayaklanmalar gibi…