Palu-Harput 1878 (2 Cilt) (V. Bardizaktsi)

Palu-Harput 1878 (2 Cilt) V. Bardizaktsi, B. Natanyan, K. Sirvantsdyants DERLEM YAYINLARI
Palu – Harput 1878 Çarsancak, Çemişgezek, Çapakçur, Erzincan, Hizan ve Civar Bölgeler adlı çalışma, 1877-1878
Osmanlı-Rus Savaşı’nın hemen sonunda Ermeni Patrikhanesi tarafından Anadolu’da görevlendirilen üç Ermeni
rahibin gözlemlerini Türkçeye aktaran önemli bir kaynak olma niteliğini taşımaktadır. Rahiplerin yazdıkları
raporlardan oluşan ikinci cildi yayına hazırlayan Arsen Yarman, bu raporlarda sözü edilen iktisadi, siyasi ve askeri
bilgilere tarihsel bir bağlam kazandırmak için uzun bir “Sunuş” kaleme almış ve bu hacimli çalışma kitabın ilk
cildini oluşturmuştur.
İkinci ciltte her üç rahip de (Vahan Bardizaktsi, Boğos Natanyan ve Karekin Sırvantsdyants) savaş sırasında ve
savaşın hemen ardından gezdikleri şehirlerdeki Ermenilerin yaşadıkları ekonomik sıkıntıları ve duydukları güvenlik
kaygılarını ayrıntılı olarak anlatmaktadırlar. Böylelikle devlete ödedikleri vergilerin yanı sıra bölgede hâkim olan
aşiretlerin baskı ve saldırılarına da maruz kalan Ermeni köylülerin yaşadıkları güç koşullar hakkında son derece
önemli bilgilere sahip olunabilmektedir. Rahiplerin raporlarında Ermeni manastır, kilise, okul ve dernekleri
hakkındaki bilgilerin yanı sıra bölgede yaşayan diğer halklar hakkındaki gözlemlere de yer verilmektedir.
Arsen Yarman tarafından kaleme alınan birinci ciltte ise rahiplerin görevli olduğu dönemde bölgenin sosyaltarihsel
durumu, imparatorluğun
vergi politikaları, Osmanlı-Rus Savaşı’nın yarattığı yıkım, Kürt aşiretleriyle
Ermeni köylüler arasındaki gerilim, Ermeni toplumunun iç ayrışmaları ve 1860’lardan itibaren güçlenmeye
başlayan haksızlıklara karşı direniş eğilimleri hakkında bilgiler bulmak mümkündür.
Her üç rahibin anlatımlarına eşlik eden ayrıntılı dipnotlar ve zengin görsel malzemeler de elinizdeki kitabı
zenginleştiren hususlar arasındadır.