Pınar Kaya. Arslanşah ve II. Tuğrul Dönemi Irak Selçukluları tarihi (1161-1194). Doktora tezi (2017)

Pınar Kaya. Arslanşah ve II. Tuğrul Dönemi Irak Selçukluları tarihi (1161-1194). Doktora tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017, XII+289 s.

Özet

Büyük Selçuklu Sultanı Muhammed Tapar’ın (498-511/1105-1118) vefatından sonra tahta geçen oğlu Mahmûd, saltanatta hak iddia eden kardeşlerinin isyanlarıyla karşılaşmış ve bu isyanları bastırmaya muvaffak olmuştur. Ancak çok geçmeden amcası Sencer, Büyük Selçuklu tahtının tek sahibi olmak için yeğeni Mahmûd üzerine yürüyerek onu bertaraf etmiştir. Bu gelişmelerden sonra Abbâsî Halifeliği tarafından da adına hutbe okunarak saltanatı onaylanan Sencer, annesi ve devlet ricâlinin gayretleri sonucu yeğeni Mahmûd’u bağışlayarak onu Irak Selçuklu Sultanı ve veliahdı olarak ilan etmiştir.

Bu çalışmada Irak Selçuklu Devleti’nin son iki sultanı olan Sultan Arslanşah ve Sultan II. Tuğrul’un dönemleri hem siyasî tarih hem de yönetim, teşkîlât ve sosyal tarih açısından ayrıntılı olarak incelenmiştir. Azerbaycan Atabegleri de Sultan Arslanşah ve Sultan II. Tuğrul dönemlerinde devlet yönetiminde en az sultanlar kadar etkili oldukları için çalışmamız kısmen Azerbaycan Atabegleri tarihini de kapsamaktadır.

Abstract

After the death of the Great Saldjuk Sultan Muhammad Tapar (498-511/1105-1118), his son Mahmud, who had been on the throne, had encountered the rebellions of his brothers who claimed in the reign and succeeded in suppressing these rebellions. But not too long after his uncle Sandjar acted upon his nephew Mahmud to become the sole owner of the Great Saldjuks throne and pushed him out. After these developments, Sandjar, whose sermon was read and reign was approved by the Abbasid Caliphate, forgave his nephew Mahmud with the efforts of his mother and the statesmen and declared him the Sultan of the Iraq Saldjuks and his crown prince.

In this study, the last two sultans of the Iraq Saldjuks, Sultan Arslan Shah and Sultan Toghril II’s reigns have been studied in detail both in terms of political history and in terms of administration, organization and social history. Our work also includes the history of Adharbaydjan Atabaks partially, since they were at least as effective as the sultan in the administration of the state during the reigns of Sultan Arslan Shah and Sultan Toghril II.