Recep Karacakaya. Türk-Rus-Ermeni münasebetleri (1878-1895). Yüksek lisans tezi (1992)

Recep Karacakaya. Türk-Rus-Ermeni münasebetleri (1878-1895). Yüksek lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1992, VI+97 s.

Ermeni meselesi, Türkiye’nin başını ağrıtan bir dış politika sorunu olarak zaman zaman gündeme gelen önemli bir konudur. Bu konuda yazılmış bir çok eser bulunmakla beraber, Ermeni meselesinin ortaya çıkmasında ve gelişmesinde büyük rolü olan İngiltere ve Rusya’nın durumu teferruatlı olarak incelenmemiştir. Biz bu nedenle bu hususta bir çalışma yapmayı uygun bulduk ve 1878-1895 yılları arasında Rusya’nın Ermeni meselesindeki rolünü değerlendirmek istedik.

Başlangıçtan itibaren Türk-Rus, Rus-Ermeni ve Türk-Ermeni ilişkilerine değindikten sonra 1877-1878 savaşı öncesi ve sonrasındaki Türk-Rus-Ermeni ilişkilerine temas ettik. Daha sonraları ise Rus memurlarının, Rusya’nın stratejisini nasıl uygulamaya çalıştığını ve Rusya’nın dış politikasında meydana gelen değişikliğin Ermeni meselesine tesirini ortaya koymaya çalıştık.

Arşiv personeli olmamızdan dolayı orjinal belge kullanamayıp, yayınlanmış arşiv belgelerinden faydalanmak zorunda kaldık. Osmanlı Arşivinde yayınlanmakta olan Ermeni belgeleri kataloğu ve Bilal Şimşir’in İngiliz Arşivinde çalışmalar yaparak hazırladığı 2 ciltlik belgeler kitabı konuyu değerlendirmemize yardımcı olmuştur. Ama gönül isterdiki bu çalışma Kurtuluş Savaşı sonuna kadar ki dönemi de içine alabilsin. Şu ana kadar faydalanabildiğimiz belgeler 1895 yalına kadar olduğu için çalışmayı bu tarihle sınırlanmak zorunda kaldık.

Çalışmamızın çeşitli safhalarında yardımcı olan, yol gösteren ve son 2 ay içinde ABD’ye giden değerli hocam Doç. Dr. M. Şükrü HANİOĞLU’na ve yeni danışmanım değerli hocam Prof. Dr. Cemil OKTAY’a yardımlarından ve gösterdiği ilgiden dolayı teşekkür ederim.