| Tez Künye | Durumu | ||
| Kitab-i Hıtâynâme: Dil incelemesi- metin-sözlük-dizin-tıbkıbasım / The Book Of Hitayname: Introduction-linguistic analysis-text-grammatical i̇ndex- facsimile Yazar:RUQIYE AMINI Danışman: PROF. DR. UĞUR GÜRSU Yer Bilgisi: İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Konu:Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Dizin: | Onaylandı Doktora Türkçe 2023 941 s. | ||
| Tezin konusu XVI. yüzyıl başlarında Çin’e sayahat etmiş olan Ali Ekber Hıtâyî’nin Farsça kaleme aldığı “Hıtâynâme” adlı eserinin Türkçe tercümesinin üzerine yapılmış bir dil incelemesidir. Eser Süleymaniye kütüphanesinde Ayasofiya bölümü 3188 numarada “Hatayname” adı ile kayıtlıdır. Amacımız eserin dil özelliklerini dönemin rayiç Türkçesi dilbilimi ışığında incelemektir. Türk dili araştırma yöntemleri esas alınarak dört bölüm halinde hazırlanan tezimizin 16. yüzyıl Osmanlı Türkçesi ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı giriş bölümünde Hıtâynâme’nin Farsça aslının nüshaları ve eserin Türkçe tercümeleri hakkında bilgi verilmiştir. Dil incelemesi bölümünde eserin imlâsı, yazım özellikleri, ses bilgisi ve biçim bilgisi özellikleri metinden örnekler verilerek incelenmiştir. Ardından yaygın ve genel transkripsiyon işaretleri kullanılarak transkribe edilmiş metin ortaya koyulmuştur. Dizin bölümünde metinde geçen kelimeler gramatikal özellikleri de göz önünde bulundurularak sıralandıktan sonra kelimelerin metinde kullanılan anlamları verilmiş ve son olarak eserin söz varlığı incelenerek eserle ilgili değerlendirme ve çıkarımlar yapılmıştır. Anahtar kelimeler: Hıtâynâme, Hıtay, Çin, Çin ü Mâçin, Hâkân-i Çin, Eski Anadolu Türkçesi. | |||
| The subject of the thesis is the scientific publication of the Turkish translation of “Hıtâynâme” written in Persian by Ali Ekber Hıtâyî, who traveled to China at the beginning of the 16th century. “The manuscript is registered under the name “Hatayname” in the Ayasofya section of the Süleymaniye library, number 3188. By preparing this thesis we intend to examine the linguistic features of the manuscript considering the Turkish grammar of the manuscript time. Based on Turkish language research methods the thesis is prepared in four parts. The introduction presents general information about Ottoman Turkish, copies of the Persian original of Hıtâynâme, and the Turkish translations of the manuscript. In the language analysis section, the spelling, spelling features, phonetics, and morphology were examined denoting examples from the manuscript. Then, the text is transcribed utilizing common transcription methods. In the next part, in the index section, the lexicon of the manuscript is prepared, considering the words’ grammatical features. In the lexicon the meanings of the words provided considering the meaning of the words in the manuscript. Finally, the vocabulary is examined and, evaluations and inferences about the manuscript are provided. Key Words: Hıtâynâme, Hıtay, Çin, Çin ü Mâçin, Hâkân-i Çin, Old Anatolian Turkish. | |||