Saadet Tarakçı. Beykoz civarındaki tıbbi özellik taşıyan bitkiler üzerine araştırmalar. Doktora tezi (2006)

Saadet Tarakçı. Beykoz civarındaki tıbbi özellik taşıyan bitkiler üzerine araştırmalar. Doktora tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006, XIV+131 s.

Özet

Artan nüfus ve sanayileşme ile birlikte doğal kaynaklara duyulan ihtiyaç her geçen gün daha da artmaktadır. Bu durum insanları, bu kaynaklardan yararlanma olanaklarını araştırmaya sevk etmektedir. Yurdumuzun doğal bitki kaynaklarından verimli ve sürekli olarak faydalanabilmek için onların iyi tanınması ve potansiyellerinin belirlenmesi, faydalanmada atılacak ilk adımdır. Bitkisel kaynaklardan faydalanmada öncelikle flora elemanlarının tanınması, floristik listelerin oluşturulması ve kullanılabilir özelliklerinin saptanması gerekmektedir.

Gerek gıda, gerekse başta tıp ve eczacılık olmak üzere kimya, boya, kozmetik, gibi değişik sanayii alanlarında kullanılabilecek çok sayıda bitkimizin varlığının belirlenmesi, hem iç üretim hem de ihracat ürünü olarak ülkemiz ekonomisi açısından önemli bir kaynak oluşturacaktır.

Bu çalışmada, yukarıda belirtilen amaçları gerçekleştirmek amacıyla, hem daha önce floristik özellikleri araştırılmamış olan Beykoz civarının bitkileri belirlenmiş, hem de bu bitkiler içerisinden yurdumuzda tıbbi amaçlı kullanılanlar ortaya çıkarılmıştır. Bu araştırmada biyolojik zenginlik kaynaklarımızdan birisi olan bitkilerimizin bilinmeyen bazı tıbbi özellikleri ortaya konulmuştur.

Çalışma sırasında öncelikle vejetasyon mevsimlerinde, ilçedeki değişik habitatlarda dolaşılarak bitki örnekleri toplanmış, toplanan örnekler herbaryum tekniklerine uygun olarak kurutulmuş ve teşhis edilmiştir. Teşhis edilen bitki örnekleri, yöre halkına gösterilerek hangi amaçlarla kullandıkları saptanmıştır.

Çalışmada Beykoz İlçesi’nde toplam 451 bitki taksonu saptanmıştır. Bunların 415 tanesi doğal, 36 tanesi ise eksotik olup, 99 tanesi tıbbi özellik göstermektedir. 99 bitki taksonundan 17 tanesinin tıbbi amaçlarla kullanıldığı ilk defa tarafımızdan belirlenmiştir. En çok doğal bitki taksonu bulunan familya Leguminosae’dir. Tıbbi özellik bakımından en fazla tür içeren familya Compositae familyasıdır. Tıbbi özellik gösteren 99 taksondan, 23 tanesi aynı zamanda zehirli özellik göstermektedir.

Ayrıca çalışmada, Türkiye’nin tıbbi bitkiler açısından Dünya’daki durumu vurgulanmış ve tıbbi bitkiler konusunda önde gelen Dünya ülkeleri ile karşılaştırmalar yapılmıştır.

Abstract

The need for natural resources is increasing day by day because of an increasing population and industrial development. This situation has led people to search for possible ways of utilizing natural resources. The first step to utilize the natural plant resources of our country, continually and efficiently, is to know them well and determine their potential. In order to utilize the natural plant resources, firstly all flora components should be known, floristic lists should be made and their usefulness should be determined.

Determining the existence of many plants that can be used both in the food industry and especially in the medicine and pharmacy industries like chemistry, paint, and cosmetics, will provide an important source for our country’s economy, not only as an in-land production source, but will also serve as a good export source.

Using this study, for the first time the floristic characteristics of the plants around Beykoz have been researched, and which ones could be used for medical purposes in our country have been identified. In this research, some unknown vegetative values of plants, which are one of the source of natural wealth of country, are stated.

In the process of the research, firstly plant samples were collected by searching different habitats in the town, especially during vegetation seasons; then, these samples were dehydrated and identified according to the herbarium techniques. The identified plant samples were shown to the local people and their purposes of use were determined.

During this research, totally 451 plant taxa were determined in the town of Beykoz. Of these plant 415 samples natural, 36 of the samples exotic and 99 of these plants have medical features. 17 of the samples 99 samples are defined for use of medical purposes by ours firstly. The family that involved the most natural plant taxa is the Leguminosae. In terms of medical features, the family that involved the largest number of species of plants is the Compositae. 23 of the samples 99 samples that have medical features, have toxic features, as well.

Moreover, in the research, Turkey’s status in terms of containing medical plants in the world has been emphasized and Turkey can be compared with the world’s outstanding countries in the field of medical plants.