Sedat Koç. Büyük Selçuklu-Türkiye Selçuklu ilişkileri. Yüksek lisans tezi (2013)

Sedat Koç. Büyük Selçuklu-Türkiye Selçuklu ilişkileri. Yüksek lisans tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013, XI+182 s.

Gazneli Mahmud tarafından hile ile yakalanarak Kalincar kalesine hapsedilen Arslan Yabgu’nun 1032 yılında ölümünün ardından Selçuklu idaresi Arslan Yabgu ailesinden Mikail-oğulları ailesinin eline geçti. Tuğrul ve Çağrı Bey’ler idareyi ellerine geçirdikten kısa bir süre sonra Gazneliler’e karşı bağımsızlık mücadelesine başladılar. Selçuklular’ın 1040 yılında Dandanakan zaferinin ardından Büyük Selçuklu Devleti’ni kurmalarıyla özlemiş oldukları tam bağımsızlığa kavuşmuş oldular.Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluşunda Tuğrul ve Çağrı Bey’lerin yanında yer almış olan Kutalmış, Büyük Selçuklu tahtında hak iddia ederek isyan etti. Kutalmış, Sultan Alp Arslan ile giriştiği taht mücadelesi sonucunda bu yolda hayatını kaybetti.Hanefi mezhebine bağlı olan Büyük Selçuklu Devleti Sünni akideyi benimseyip Sünni İslâm dünyasının koruyuculuğunu yapmaktaydı. Anadolu’da 1073 yılında tarih sahnesine çıkan Kutalmış-oğullarından Alp İlek ve Devlet, Selçuklu emîrlerinden Atsız’a karşı Şöklü ve Şiî halifesiyle ittifakta bulundular. Süleyman-Şah da 1082 yılında Çukurova’ya başarılı bir sefer yaptıktan sonra Trablus-Şam emîrinden Şiî hatip istedi. Kutalmış-oğullarının Büyük Selçuklu Devleti’ne karşı giriştikleri mücadelede Şiî unsurunu büyük bir koz olarak kullandığını görmekteyiz. Türkiye Selçuklu hükümdarı ve şehzadeleri amcazâdeleri ile olan mücadeleden dolayı Sünni Abbasi halifesi yerine Şiî Fatımîler ile ilişki kurdular.Süleyman-Şah Bizans’a karşı Batı Anadolu sınırını güvence altına aldıktan sonra batıya göre daha zengin ve gelişmiş olan doğuya yönelmişse de Tutuş ile giriştiği mücadele sonucunda hayatını kaybetti. Anadolu’daki Haçlı seferlerine bir set çeken I. Kılıç Arslan da babası gibi doğuya yönelip Büyük Selçuklu Devleti’ne karşı mücadeleye girişince hayatını kaybetti. Büyük Selçuklular 1141 yılında Karahitaylar tarafından Katvan savaşında mağlup edilmeleriyle yıkılma sürecine girdiler. 1157 yılında Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılmasıyla Büyük Selçuklu-Türkiye Selçuklu ilişkileri son buldu.

After the death of Arslan Yabgu in 1032, who was caught by tricks and imprisoned into Kalincar castle by Gazneli Mahmud, the administration of Seljuks was taken over from Arslan Yabgu family to the Mikail-sons family. A short time after Tugrul Bey and Çagrı Bey took over the administration they started freedom struggle over Gaznelis. The Seljuks after the victory of Dandanakan in 1040 by founding The Great Seljuks they came together with the full freedom they missed too much.Kutalmış, who took place beside Tugrul and Çağrı Beys in the foundation of Great Seljuks State, rebelled by claiming right in the throne of Seljuks. Kutalmış, lost his life on the way in the struggle of throne he undertook with Sultan Alp Arslan.The Great Seljuks State that was connected to Hanefi Sect by adopting Sunnı faith was guarding Sunnı Islam World. From Kutalmış-sons Alp İlek and State, who entered to the history stage in Anatolia in 1073 United with Shiite and Şöklü Caliphate over Seljuks Emirate Atsız. After a successful state of war by Suleyman-Shah in 1082 to Çukurova he demanded Shiite preacher from Trablus-Damascus Emirate. The struggle that the Kutalmış-sonsinterfered over Great Seljuks we see that they used the Shiite element as a big trumps. Because of their struggle over their cousins the Turkey Seljuks ruler and Sultan?s sons instead of Abbasi caliphate they set up relationship with Shiite Fatimis.After Suleyman-Shah guaranteed the Western Anatolian border over Byzantine he even headed to east where is richer and more developed he lost his life in the struggle he interfered with Tutus. I. Kılıç Arslan, who strengthened war states of crusaders in Anatolia, lost his life while he headed to east like his father and interfered struggle with Great Seljuks. The Seljuks entered to destruction process by defeated to Karahıtays in 1141 in Katvan War. By the defeat of The Great Seljuks in 1157 The Great Seljuks-Turkey Seljuks relationship ended.