Sena Saraç. Gûrlu Devleti’nin kuruluşu ve Gazneliler Devleti’yle münasebetleri. Yüksek lisans tezi (2019)

Sena Saraç. Gûrlu Devleti’nin kuruluşu ve Gazneliler Devleti’yle münasebetleri. Yüksek lisans tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019, XV+95 s.

Özet

Yaşadıkları coğrafyaya nispetle Gûrlular ismi ile tarihî kaynaklarda anılan hanedanın aslı Şensebânîlere dayanmaktadır. Bununla birlikte hanedanlığın menşei konusunda Afgan, Hint, Fars, Arap ve Türk olduklarına dair beş farklı görüş bulunmaktadır. Bunlar arasında özellikle Fars veya Türk kökenli olmaları iddiaları daha çok ön plana çıkmaktadır. Ancak tarihî kaynakların onların kökenleri konusundaki sessizliği ve bilgilerin daha çok efsanelere dayanması bu konuyu tartışmaya açık hale getirmektedir. Gûrlular yaşadıkları coğrafyadan dolayı yakın temas halinde oldukları Gazneliler, Selçuklular ve Hârizmşahlar gibi dönemin önemli devletleriyle yaşadıkları siyasî mücadeleler bakımından İslâm tarihi için önem arz etmektedir. Tıpkı kökenleri gibi ilk dönemleri hakkında da kaynaklardaki bilgiler yetersizdir. Buna karşın XII. yüzyıldan itibaren elde ettikleri siyasî güç ile tarih sahnesinde daha sık görülmeye ve tarihî kaynaklarda isimlerinin daha sık zikredilmeye başlandığı görülmektedir. Gûrluların Gazneliler ile mücadelesi ve sonrasında Gûr hükümdarı Alaeddin Hüseyin Cihansûz’un Büyük Selçuklu Sultanı Sencer ile yaptığı savaş, söz konusu devletin tarihi içerisinde önem taşımaktadır. Bu çalışmada Gûr hanedanlığının menşei, devlet olarak kurulmaları ve Gazneliler ile siyasî ilişkileri incelenmektedir.

Abstract

Compared to their geography, the origin of the dynasty, which is mentioned in the historical sources with the name of Ghurids, is based on Shansabanid. However, there are five different views on the origin of their dynasty as Afghan, Indian, Persian, Arab and Turkish. Among these, especially the claim that they are Persian or Turkish origin is more prominent. However, the silence of the historical sources on their origins and the fact that the information relies more on legends makes this subject open to discussion. Ghurids are important for the history of Islam in terms of the political struggles they live with the important states of the period such as Ghaznavids, Seljuks and Khwarazm Shahs, which they are in close contact with because of the geography they live in. Just like their origins, there is insufficient information about their early periods. On the other hand, with the political power they gained from the 12th century, they were seen more frequently in the history scene and their names were mentioned more frequently in historical sources. The struggle of Ghurids with the Ghaznavids and then the war of Ghur ruler ʿAlāʾ-al-Dīn Hosayn Jahānsūz, with Sanjar of the Great Seljuk Sultan is important in the history of the state in question. In this study, the origin of the Ghur dynasty, its establishment as a state, and its relations with Ghaznavids are examined.